๑๙. ทัพกรมหลวงเทพหริรักษ์ไปตีเมืองไซ่ง่อน

ครั้นถึง ณ เดือน ๕ ปีมะโรง ฉศก จุลศักราช ๑๑๔๖[๓๐] พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระราชดำรัสให้สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงเทพหริรักษ์เป็นแม่ทัพถือพลทหาร ๕,๐๐๐ ยกทัพเรือไปตีเมืองไซ่ง่อนคืนให้องเชียงสือให้จงได้ โปรดให้องเชียงสือไปในกองทัพด้วย ทัพบกนั้นโปรดให้พระยาวิชิตณรงค์เป็นแม่ทัพยกไปทางเมืองเขมร เกณฑ์กองทัพเขมรสมทบไปด้วยอีกทางหนึ่ง เจ้าพระยาอภัยภูเบศรจึงเกณฑ์เขมรให้ไปด้วย ๕,๐๐๐ พระยาวิชิตณรงค์นำทัพไทยเขมรยกไปตีเมืองเปียมจอซาแดก ถึงแพรกพระยามันสู้รบกับญวนไกเซินหลายครั้ง ญวนสู้ไม่ได้ถอยไป พระยาวิชิตณรงค์ล่วงไปเมืองเปียมบาราย ยกไปตีค่ายบ้านป่ายุง ฝ่ายสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงเทพหริรักษ์ ท้าวพระยานายทัพนายกอง และองเชียงสือ กราบถวายบังคมลายกกองทัพเรือออกไปทางทะเลถึงเมืองบันทายมาศ จึงเกณฑ์กองทัพพระยาราชาเศรษฐี พระยาทัศดา เมืองบันทายมาศเข้าบรรจบทัพยกไปด้วย เจ้าปากน้ำเมืองป่าสักไปตั้งอยู่คลองวามะนาว ฝ่ายญวนไกเซินมาตั้งค่ายรักษาที่ปากคลองวามะนาว ทางจะลงไปซาแดก ล่องโห้ ไซ่ง่อน กองทัพกรมหลวงเทพหริรักษ์จะหักลงไปไม่ได้ก็ขึ้นตั้งค่ายบนบก หมายจะตีค่ายบกของญวนให้แตกเสียก่อน จึงยกทัพเรือล่องลงไป ไม่ได้คิดระวังหลัง ครั้นน้ำมากขึ้นญวนก็เอาเรือรบลัดมาทางคลององเจือง ออกแม่น้ำใหญ่ แล้วมาปิดปากคลองวามะนาวด้านหลังทางไว้ ฝ่ายทัพญวนข้างปากคลองลำน้ำเมืองไซ่ง่อนก็ตีเข้ามา ข้างฝ่ายลำน้ำสมิถ่อก็ตีรุกหลังเข้าไป ทัพกรมหลวงเทพหริรักษ์อยู่ในระหว่างศึกกระหนาบ ก็ทิ้งเรือรบเรือไล่เสียแตกขึ้นบกหนีไป ครั้งนั้นเป็นเทศกาลเดือน ๑๒ หน้าน้ำน้ำนองไปทั่วทุ่ง พลทัพไทยได้ความลำบากลุยน้ำเพียงอกเพียงเอวบ้างหนีข้าศึกมา และกรมหลวงเทพหริรักษ์นั้น ข้าในกรมจับได้กระบือตัวหนึ่งมาให้ทรงลุยน้ำมา พากันแตกหนีเข้าแดนกรุงกัมพูชาทั้งสิ้น ทัพบกไทยเขมรรู้ว่าทัพเรือแตกแล้ว ก็ทิ้งค่ายป่ายุงเสียหนีมาบ้าง กองทัพญวนได้ชัยชนะมิได้ติดตาม เก็บได้เรือรบและเครื่องศาสตราวุธปืนใหญ่น้อยไปเป็นอันมากและจับได้ผู้คนซึ่งหนีมิทันนั้นไปได้บ้าง แล้วเลิกทัพกลับไปเมืองไซ่ง่อน และกองทัพกรมห ลวงเทพหริรักษ์กับองเชียงสือ ก็มาหยุดพักพลอยู่เมืองกัมพูชา แล้วบอกข้าราชการซึ่งเสียทีแก่ข้าศึกเข้ามา ณ กรุงเทพมหานคร กราบทูลพระกรุณาให้ทรงทราบ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระอนุชาธิราชทรงพระพิโรธ ดำรัสให้มีตราหากองทัพกลับเข้ามาพระนคร แล้วลงพระราชอาชญาจำสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงเทพหริรักษ์และข้าราชการผู้ใหญ่ซึ่งเสียทัพแก่ข้าศึกนั้น ครั้นนานมาจึ่งสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอทั้ง ๒ พระองค์กราบทูลขอพระราชทานโทษ จึงทรงพระกรุณาโปรดให้กรมหลวงเทพหริรักษ์กับข้าราชการซึ่งรับพระราชอาชญาอยู่ในเวรจำนั้น พ้นโทษด้วยกันทั้งสิ้น