บทที่ ๑๖

๑

​เสียงที่แล่นมาตามสายโทรศัพท์ซึ่งยาว ๑๐ ไมล์กว่า ระหว่างนครปักกิ่งกับมหาวิทยาลัยเยียนจิงทางทิศตะวันตก เป็นเสียงที่มีกังวานเพราะและแจ่มใสเหมือนเสียงระฆังเงิน เจียงเหมยพูดมาว่า เธอจะเข้ามาในเมืองอีกสองวัน คือวันเสาร์ และจะพบข้าพเจ้าที่หอสมุดแห่งชาติหรือเป่ผิงถูซูก่วนริมทะเลสาบเป๋ห่าย เพราะข้าพเจ้าได้นัดไว้เมื่อปลายเดือนก่อน ด้วยเหตุผลที่ข้าพเจ้ามักจะชอบอ้างอย่างไม่อายตัวเอง คือต้องการให้ราชินีแห่ง​เยียนจิงผู้นี้มาเลือกหนังสือให้อ่าน ซึ่งเธอควรจะเลือกได้ดีกว่าข้าพเจ้า

เมื่อเสร็จจากการพูดโทรศัพท์แล้ว ข้าพเจ้ารีบเข้าไปในห้องอาหารอีก พอโผล่ประตูก็ต้องตะลึง ที่โต๊ะซึ่งข้าพเจ้านั่งอยู่เมื่อตะกี้ไม่มีวารยาเสียแล้ว บัวนั่งหั่นเค้กอยู่คนเดียว

ข้าพเจ้าเดินเข้าไปหา นั่งลงเตรียมจะเอ่ยปากถามบัวก็พูดขึ้นก่อนว่า

“วารยาไปกับมิสซิสฮูเวอร์ บอกว่าจะไป วาย.ดับยู.ซี.เอ. ที่ตงอันซื่อฉ่าง”

“แล้วสั่งอะไรไว้บ้างไหม ?” ข้าพเจ้าถามอย่างไม่สบายใจ

“เปล่า”

คำตอบของบัวซึ่งสั้นและห้วนในน้ำเสียง และไม่มีคำอธิบายต่อไป เป็นคำตอบที่มีความหมาย ข้าพเจ้าสงบใจให้เป็นปกติก่อนจะถามเขาต่อไปว่า

“วารยาไม่พอใจอะไรหรือ ?”

บัวหัวเราะอย่างมีนัย ดื่มน้ำชาเข้าไปอึกหนึ่ง เอาลิ้นเลียริมฝีปากก่อนจะตอบ

​“ก็ไม่รู้ซี ผมก็คิดว่าเขาควรจะคุยกับผม เพราะผมก็พยายามจะเป็นตัวแทนของคุณอยู่แล้ว”

“ตัวแทน” ข้าพเจ้าไม่เข้าใจคำพูดของเขา

“อ้าว ก็คุณไปโทรศัพท์ ผมก็รับแขกแทน ไม่ได้เป็นตัวแทนอะไรหรอกน่า หมู่นี้คิดมากไปหน่อยแล้วละ มิสเตอร์ซู !”

เขาเรียกชื่อซึ่งข้าพเจ้าใช้ในฮ่องกงตามที่ครูเซนต์สะตีเฟนส์ คอลเลชตั้งให้เพื่อจะให้เป็นลูกหลานของซูตงปอ กวีแห่งราชสำนักกษัตริย์ราชวงศ์ซ้อง ท่าทีของบัวยียวนพอดู ข้าพเจ้าเกิดอารมณ์ฉุนเฉียวขึ้นในใจเพราะหงุดหงิดอยู่แล้วที่วารยาทิ้งไปโดยไม่บอกกล่าว

แต่ข้าพเจ้าก็พยายามดับอารมณ์ร้ายที่พลุ่งขึ้นมา ยังไม่ทันจะพูดอะไร บัวก็จับสีหน้าข้าพเจ้าได้ เขาหัวเราะดังจนฝรั่งมิชชันนารีคนหนึ่งที่นั่งอยู่โต๊ะใกล้ ๆ กันต้องหันมาดู

“ใจเย็นซีคุณ–มันสำคัญที่ใจเย็น” เขาพูดพลางหัวเราะพลาง “ผู้หญิงถ้าไม่โกรธก็ไม่รัก เรื่องหัวใจของผู้หญิงละก้อเชื่อผมดีกว่า ผมบุกมามากกว่าคุณ”

“คุณพูดอะไรผมไม่เข้าใจ” ข้าพเจ้ารินกาแฟใส่ถ้วย ไม่พยายามสบตากับหัวหน้าคณะหมวกทรงมะนาวตัด​แห่งกระทรวงธรรมการ ผู้บุกกรุงเทพ ฯ ราตรีมาแล้วอย่างโชกโชนก่อนจะออกไปญี่ปุ่น

“อะไร–ไม่เข้าใจ คุณควรจะเข้าใจ” บัวหัวเราะในคอ

“คุณบุกผู้หญิงมามาก คุณก็เลยเห็นอะไร ๆ เป็นความรักไปหมด” ข้าพเจ้าโคลงศีรษะไปมา “เรื่องของผมไม่ใช่เรื่องความรัก”

“ถ้าผมพูดความจริงออกไป คุณก็คงโมโห ผมไม่พูดละ” บัวเลิกคิ้วแล้วก็ยิ้มอย่างไว้เชิง

“ความจริงอะไร”

“คุณจะโมโหไหมล่ะ ? ระพินทร์”

“ผมใจเย็นน่า”

“เอาละ ถ้างั้นก็จะพูดให้ฟัง คุณกำลังสนใจทั้งวารยาและเจียงเหมยใช่ไหมล่ะ ?” เขาจ้องตาข้าพเจ้าเขม็ง

ข้าพเจ้ารู้สึกเหมือนมีเข็มมาแทงที่หัวใจ

“ผมรับว่าผมสนใจ แต่มันไม่ใช่เรื่องที่คุณเข้าใจเอาเอง” ข้าพเจ้าตอบ

“ผมไม่ได้เข้าใจเอาเองนา” บัวหัวเราะอีก “คุณทำให้ผมเข้าใจต่างหาก”

​“ผมไปทำอะไรให้คุณเข้าใจ คุณคิดไปเอง การที่ผู้ชายคนหนึ่งจะไปสนใจกับผู้หญิงสักสองคน หรือตั้งร้อยตั้งพันคนน่ะ คุณจะเหมาเอาเป็นเรื่องรักไปเสียหมดยังงั้นหรือ ? มันก็แปลกน่ะซี”

“ไม่แปลก มันเป็นกฎธรรมดา”

“กฎธรรมดา ?”

“ครับ–กฎธรรมดา ความรักเกิดจากอะไรคุณรู้ไหม ?”

ข้าพเจ้าจ้องหน้าเขาอย่างรู้สึกรำคาญ

“นี่ บัว คุณจะมาสอบไล่ผมใช่ไหม ?”

บัวหัวเราะอย่างสนุกสนานตามนิสัยของเขา

“ไม่ใช่สอบไล่ แต่ถามดู ถ้าคุณรู้ว่าความรักเกิดจากอะไร คุณก็จะรู้ต่อไปว่าที่คุณไปสนใจกับวารยา–แล้วก็–เจียงเหมยน่ะ มันเป็นบันไดแห่งความรัก!”

“ความรักมีบันได–ปรัชญาของคุณ !” ข้าพเจ้าหัวเราะบ้าง

“ความรักมันต้องมีบันได ถ้าไม่มีบันไดแล้ว คุณอาจจะรักผู้หญิงได้ทุกคน แม้แต่ผู้หญิงขี้เรือนที่โรงพยาบาลพระประแดง” บัวพูดเสียงแข็ง “วารยากับเจียงเหมย​ไม่ใช่ผู้หญิงขี้เรื้อน ทั้งสองคนเป็นผู้หญิงที่ผู้ชายต้องสนใจ ผมก็สนใจ แต่เดี๋ยวนี้ผมเลิกแล้ว”

“ทำไม ?”

“เพราะคุณสนใจน่ะซี เรื่องอะไรผมจะต้องไปทำตัวเป็นพระรอง”

ข้าพเจ้าส่ายหน้าแล้วครางออกมาดังเฮอ !

“คุณนี่จะยัดเยียดผมให้เป็นพระเอกท่าเดียว ผมไม่ใช่พระเอก ผมเป็นนักศึกษาชีวิตต่างหาก”

บัวเลิกคิ้ว ตีหน้าอย่างไม่เชื่อ

“นักศึกษาชนิด ! เออ ก็เข้าที คุณก็ลอดช่องไปได้เหมือนกันนะ” เขาหยิบเค้กมาใส่ปากแล้วเคี้ยวอย่างอร่อย “นี่ ระพินทร์ ในปักกิ่งที่คุณเห็นจะต้องการศึกษาชวกเพียงคนสองคนนี้เท่านั้นใช่ไหม ?”

๒

ข้าพเจ้ารู้สึกว่า บัวแสดงความสนใจกับวารยาและเจียงเหมยผิดปกติไปสักหน่อยในวันนี้ ตามธรรมดาเขาไม่เอ่ยถึงคนทั้งสองนี้เลย การที่เขาไม่เอ่ยและมาเอ่ยเอามากมายไม่หยุดปากในครั้งนี้ จึงเป็นข้อที่น่าสังเกตมาก ​ข้าพเจ้าต้องการจะศึกษาจิตใจของเขาต่อไป จึงกล่าวว่า

“คุณว่าคุณก็สนใจกับวารยาและเจียงเหมย แล้วคุณก็ว่า ความรักมีบันได เอาละสมมติว่าคุณกำลังขึ้นบันไดแห่งความรัก คุณจะชี้แจงได้ไหมว่าบันไดของคุณรูปร่างมันเป็นยังไง ?”

“คุณจะเหมาว่าผมรักผู้หญิงสองคนนี้ฉันหรือ ?” บัวมีท่าทางระวังตัวขึ้น เมื่อรู้สึกว่ากำลังโดนศอกกลับ

“คุณก็เหมาผม ผมก็ลองเหมาคุณดูบ้าง ติ๋ต่างว่าอย่างนี้ก็แล้วกัน ถ้าคุณรักสองคนนี้ คุณรักอะไร ? อะไรเป็นบันไดให้คุณรัก ?”

บัวหรี่ตามองข้าพเจ้าในท่าที่เขามักจะทำเมื่อถูกต้อนให้คิด ยิ้มนิดหนึ่งอย่างไว้เชิงซึ่งคงจะติดมาจากระบบการยิ้มของคณะทรงมะนาวตัดที่กรุงเทพฯ เขาพูดขึ้นอย่างช้า ๆ คล้ายกับระวังตัวว่า

“ก็ได้ จะให้ผมชี้แจงก็ได้ ถ้าผมจะรักวารยา ผมก็รักความสวยเหมือนผีเสื้อ ถ้าผมจะรักเจียงเหมย ผมรักความสวยของราชินีเยียนจิง”

“ไม่ชัด บันไดรักของคุณยังไม่แจ่มแจ้ง แล้วก็มีสิ่งที่ไม่ตรงกับผม” ข้าพเจ้าพูดอย่างจริงใจและสวนขึ้นทันที​เมื่อเขาพูดจบ เพราะทนความกดดันของความรู้สึกไม่ได้ “คุณว่าวารยาสวยเหมือนผีเสื้อ ผมว่าไม่ใช่ วารยาสวยอย่างเยือกเย็น ส่วนเจียงเหมยสวยอย่างอบอุ่น”

“อ้อ สวยก็มีเยือกเย็นด้วยหรือ มีทั้งเยือกเย็นอบอุ่น ผมต้องเรียนปรัชญาของความสวยเสียก่อน จึงจะเข้าใจทฤษฎีของคุณได้”

ข้าพเจ้าหัวเราะ

“แต่ความสวยอย่างเดียวไม่ใช่บันไดของความรัก”

“คนทั้งโลกเขารักความสวยของผู้หญิงกันทั้งนั้น” บัวสวนขึ้นทันที “ในวรรณคดี คุณจะไม่พบนางเอกที่ไม่สวย”

“แปลว่าคุณรักความสวยของผู้หญิงอย่างเดียวเท่านั้นใช่ไหม ?”

“มันเป็นจุดตั้งต้นของความสนใจ” บัวตอบ

“ต่างกับผม นี่ผมไม่ได้รักนะ อย่ามาทึกทักเอาผมเข้านะ ผมสนใจเท่านั้น อะไรทำให้ผมสนใจ ? มันไม่ใช่ความสวย เพราะความสวยมันต่ำกว่าความงาม แต่ความงามสำหรับผมมันก็ไม่ใช่จุดแรกที่ทำให้ผมสนใจอีกน่ะแหละ ผู้หญิงงามมีอยู่เต็มโลก ผมไม่เคยสนใจเลย”

​“งั้นอะไรล่ะที่ทำให้คุณสนใจ ?” บัวหรี่ตามองข้าพเจ้า

“มันมากกว่าความสวยความงามอย่างเยอะแยะทีเดียว” ข้าพเจ้าตอบแล้วยกถ้วยชาขึ้นดื่ม “แต่ผมไม่รู้จะอธิบายอย่างไรคุณถึงจะเข้าใจได้”

“ดูคุณช่างคิดลึกเสียเหลือเกิน อย่าให้มันปรัชญามากนักนะ ผมจะเตือนให้ ถ้าขืนไม่เชื่อคุณจะพบแต่ความฝัน”

“มันไม่ใช่ความฝัน มันเป็นความจริง วารยากับเจียงเหมยมีอะไรมากกว่าความสวยความงาม ที่ทำให้ผมต้องสนใจ ผมพบผู้หญิงมาก็ไม่น้อยแต่ไม่ใช่ผู้หญิงตามซ่องหรอกนะ ผมยังไม่เคยพบใครที่ทำให้ผมสนใจ”

“ก็อะไรล่ะที่ทำให้คุณต้องสนใจ”

คำถามของเขาจี้ข้าพเจ้าอย่างชิดตัว ข้าพเจ้านิ่งคิดก่อนจะเอ่ยปากตอบออกไป

“เอาเรื่องวารยาก่อนนะ ผมต้องสนใจ เพราะผมต้องการรู้เรื่องรัสเซีย คุณต้องไม่ลืมว่าผมสนใจมิสปอปอฟ เลขาของ ดร. เพทตัสเหมือนกัน แต่มีสปอปอฟไม่มีอะไรที่ควรสนใจเท่าวารยา”

​“เพราะมิสปอปอฟแกไม่สวย แกควรจะเป็นนักมวยปล้ำมากกว่านางเอก” บัวขัดขึ้นมาทันที

“ผมก็บอกแล้วว่ามันไม่ใช่เรื่องของความสวย” ข้าพเจ้าตอบไปทันทีเหมือนกัน “มันเรื่องของเบื้องหลังวารยา ผมเชื่อว่าวารยามีเบื้องหลัง ผมไปคุยกับวลาดิมีร์พ่อของเธอ ผมได้อะไรมาหลายอย่าง”

“เป็นคอมมิวนิสต์ใช่ไหม ?”

“เป็นฝ่ายตรงกันข้าม เป็นพวกรัสเซียขาวที่เกลียดสตาลิน แต่ตามที่วลาดิมีร์พูดกับผม แกเป็นพวกพระเจ้าซาร์แน่ แต่จะเป็นโรมานอฟคนหนึ่งหรือไม่ผมไม่ทราบ”

“แปลว่าคุณสนใจกับวารยาเพราะคุณอยากรู้เบื้องหลังของเธอ คุณมีเหตุผลข้อเดียวใช่ไหม ?”

“ไม่ใช่” ข้าพเจ้าตอบแล้วหยุดเว้นระยะเพื่อจะคิด “ความไว้ตัว ดวงตาที่เศร้าและมีอะไรซ่อนอยู่ลึกมาก ท่าทางเป็นผู้ดี ยิ้มที่ดูเหมือนจะท้าทายชีวิต เหล่านี้ทำให้ผมสนใจ”

“คุณมองผู้หญิงอย่างนี้เองน่ะหรือ ? ผมว่าคุณทำตัวเป็นนักปราชญ์มากไปเสียแล้วละ ระพินทร์” บัวโคลงศีรษะคล้ายกับจะพลอยแสดงความสมเพชออกมา “ผมว่า​วารยาเล่นละครเก่งมาก เล่นเอาพระเอกจากกรุงเทพ ฯ งวยงงไปทีเดียว นี่ ระพินทร์ คุณไม่คิดบ้างหรือว่า วารยาเป็นคนรักของนายเหลียง ไอ้หมอนั่นมันก็ไอ้พวกเจ้าชู้ประตูดิน ไม่เห็นมีอะไรที่คนไว้ตัวอย่างวารยาจะไปรัก แต่วารยาก็รัก ผมไม่เข้าใจ”

ข้าพเจ้าถอนใจเบา ๆ แล้วโคลงศีรษะไปมา

“คุณไม่เข้าใจ ผมรู้ว่าคุณไม่เข้าใจเพราะคุณไม่สนใจคุณถึงได้ไม่เข้าใจ คุณรู้ไหมว่าทำไมวารยาจึงต้องไปเป็นคู่รักของนายเหลียงนักเรียนบอสตันจอมเบ่งคนนั้น มันมีอะไรที่น่าคิด”

“นั่นซี มันน่าคิด แต่ผมคิดว่าวารยาไม่ได้ไว้ตัวเลย !” บัวพูดตามอารมณ์ที่พลุ่งขึ้นมาโดยที่เขาระงับไม่ทัน ซึ่งข้าพเจ้ารู้สึกเหมือนมีอะไรมาบีบหัวใจ

“คุณควรให้โอกาสวารยา” ข้าพเจ้าพยายามคุมสติ “วารยาต้องมีอะไรแน่ ไม่ใช่วารยาไม่ได้ตัว”

“ก็มันอะไรล่ะ ?” บัวหัวเราะหึ ๆ

“ผมกำลังค้นหาอยู่ แล้วผมเชื่อว่าผมคงจะช่วยวารยาได้”

​บัวถอนใจดังเฮอ เม้มปากจนแก้มยุ้ย แล้วก็โคลงศีรษะไปมาอย่างทนรำคาญไม่ไหว

“เมื่ออยู่กรุงเทพ ฯ ถ้าผมดึงคุณเข้ามาเป็นสมาชิกคณะหมวกทรงมะนาวตัด–ท่องกรุงเทพ ฯ ราตรีเสียให้ราบ คุณคงจะไม่คิดแบบนี้ คุณว่าคุณจะช่วยวารยา! อนิจจัง! ช่วยอะไรกัน ? ช่วยไปทำไม ?”

ข้าพเจ้าใจเต้น รู้สึกร้อนผ่าวที่ใบหน้า ข้าพเจ้ารู้สึกว่าบัวกำลังดูหมิ่นวารยา ข้าพเจ้าไม่ต้องการให้ใครมาดูหมิ่นผู้หญิงคนนี้ เพราะข้าพเจ้ามั่นใจตัวเองว่า ข้าพเจ้าเข้าใจเธอ ข้าพเจ้ารู้ดีว่าวารยามีปัญหาชีวิตที่ชาตากรรมเป็นผู้รับผิดชอบ วารยาไม่ได้คิดผิด และไม่ได้ทำผิด มันเป็นเรื่องของกรรมเก่า มันเป็นเรื่องของมนุษยธรรม เราควรจะมีใจกว้างพอที่จะเข้าใจและแผ่เมตตา มากกว่าจะซ้ำเติม

ข้าพเจ้ายกถ้วยน้ำชาขึ้นจิบนิดหนึ่งอย่างไม่ตั้งใจ ต้องการเพียงแต่จะยืดเวลาการตอบโต้ เพื่อให้อารมณ์เสียผ่านเลยไปเสียก่อน

​“บัว ผมขอบอกคุณว่า วารยาเป็นคนดี” ข้าพเจ้าพูดช้า ๆ แต่หนักแน่น “วารยาไม่ใช่ผู้หญิงอย่างที่คุณคิด วารยามีปัญหาชีวิตที่ไม่มีใครเข้าใจ ผมคนเดียวจะพยายามเข้าใจ ผมคนเดียวจะต้องช่วยเธอ !”

บัวหัวเราะเสียงดัง–และหัวเราะอย่างยืดยาว ข้าพเจ้ากำขอบโต๊ะแน่น พยายามหายใจให้ลึก เพื่อระงับอารมณ์ร้ายที่กำลังจะพลุ่งขึ้นมา...