บทที่ ๔๕

๑

​เสียงที่แล่นมาตามสายในท่ามกลางก้อนลมพายุที่พัดมาจากแมนจูเรีย เป็นเสียงของเจียงเหมย

“ระพินทร์หรือจ๊ะ ?”

“ฉันกำลังรอโทรศัพท์จากเธอ เรื่องสนานใช่ไหม ?” ข้าพเจ้าถามอย่างรวบรัด

“เธอรู้แล้วหรือ ?”

“บัวบอก”

“หลูกวงกับสนานมาถึงเยียนจิงเมื่อคืน สนานเขาโทรศัพท์มาหาฉันที่ย่วน”

​“เขามาพบเธอเมื่อคืนใช่ไหม ?”

“เขามาพบเมื่อกี้ นี่เขากลับไปแล้ว”

“เล่าอะไรให้ฟังบ้าง ?”

“เราอย่าพูดกันทางโทรศัพท์เลย เธอว่างไหมวันนี้ ?”

“ฉันจะไปพบเธอตอนเที่ยง”

“ตกลง”

เที่ยงวัน

บัสเยียนจิงชิงหวาพาข้าพเจ้าห้อไปเยียนจิงอย่างรวดเร็วเช่นเคย ถนนที่ปูด้วยหินซึ่งไม่เคยเรียบทำให้เราทุกคนรู้สึกคล้ายกับถูกเขย่าอยู่ในขวด ถนนสายนี้เมื่อสามสิบปีเศษมาแล้ว ยุคกบฏบ๊อกเซ่อร์ ฮองไทเฮาได้หนีทหารต่างชาติแปดชาติไปพักแรมอยู่ที่คุนหมิงหูชั่วขณะ ตลอดเวลาสามสิบปีไม่มีการบำรุงเลย เคราะห์ดีที่หลายตอนได้ปูด้วยแผ่นหินจึงยังคงมีสภาพพอจะใช้เป็นเส้นทางคมนาคมได้ นครปักกิ่ง ทั้งในเมืองและชานเมืองตลอดยุคฮ่องเต้แผ่นดินสุดท้าย และยุคปฏิวัติ ๑๙๑๑ ไม่มีการทะนุบำรุงอะไรมากนัก โดยเฉพาะถนนหนทางซึ่งทรุดโทรมเต็มไปด้วยฝุ่นในฤดูแล้ง และปกคลุมไปด้วยโคลนในฤดูหิมะละลาย เปลือก​ชีวิตของชาวปักกิ่งเมื่อหิมะละลาย อาจสดใสอยู่กับดอกเหมย ดอกเถา (ท้อ) ที่แรกผลิเพียงชั่วครู่ แต่แก่นชีวิตที่แท้จริง ก็เหมือนกับฝุ่นที่กลายเป็นโคลนเมื่อหิมะละลายเป็นน้ำ, เกรอะกรังอยู่ตามถนนซึ่งบางสายก็มีสภาพเหมือนถนนในท้องนาเมื่อฝนรั่วลงจากฟ้า, โคลนปักกิ่งเมื่อหิมะละลายได้สร้างความขัดแย้งให้กับบรรยากาศอันสวยสดของดอกไม้สีชมพูและสีขาวแห่งฤดูสปริงเป็นอย่างมาก ข้าพเจ้ารู้สึกว่าสปริงหรือชุนเทียนที่แท้จริงของปักกิ่ง และของเมืองจีนยังมาไม่ถึง ดอกไม้ได้บานอยู่เหนือโคลนของชีวิตที่ยังไม่มีทางจะกวาดล้างขัดถูให้สะอาดได้

บัสหยุดที่หน้าประตูใหญ่สีแดงเลือดนกของมหาวิทยาลัยเยียนจิง คนโดยสารเกือบครึ่งคันรถพากันลงแล้วก็แยกย้ายกันเข้าประตูไป ข้าพเจ้าเดินผ่านสิงโตหินสูงสองช่วงคนที่นั่งยามอยู่หน้าประตู โดยไม่ทันสังเกตว่าที่ริมสิงโตตัวหนึ่งมีใครคนหนึ่งยืนอยู่ ซึ่งเขาจะต้องเห็นข้าพเจ้าแล้วตอนลงจากรถ ข้าพเจ้าได้ยินเสียงเขาร้องเรียก เมื่อหันไปดูก็เจอหน้าบุรุษไว้ผมยาว หนวดเครารุงรังเข้าอย่างจัง เขายืนเอามือซุกเข้าไปในแขนเสื้อต้าผาวที่ยัดสำลีไว้ข้างใน แววตาของเขาเคร่งเครียด ไม่มีรอยยิ้มอยู่ในสีหน้าของเขาเลย

​ข้าพเจ้าตื่นเต้นเล็กน้อย เพราะไม่คิดว่าจะพบคนคนนี้ในที่เช่นนี้ คือซอกประตูข้างสิงโตหินตัวใหญ่ที่ไม่ควรจะมีใครเข้าไปยืนซุ่มอยู่ ความจริง ข้าพเจ้าไม่ควรจะตื่นเต้นแม้สักน้อยนิด เพราะบุรุษผู้นี้ไม่น่าจะมีอะไรเหนือข้าพเจ้า แต่ข้าพเจ้าต้องขอสารภาพว่าเขามีบุคลิกลักษณะบางอย่างที่สะดุดตาสะดุดใจเสมอไม่ว่าจะพบเขาเมื่อไหร่และที่ไหน

๒

ข้าพเจ้าเลี้ยวเข้าไปหาเขา เขาไม่ยิ้มรับ สีหน้ายังคงเฉยเมยเย็นชา คล้ายกับไม่มีความรู้สึกอะไรเลย เขามีอาการเหมือนน้ำนิ่ง, ลึกและสงบ แต่แววตาของเขาเคร่งเครียดและแข็งกล้าผิดคนธรรมดา

ข้าพเจ้ายิ้มกับเขาแทนคำพูด ข้าพเจ้าพยายามสงวนท่าที, รอดูว่าเขาจะพูดอะไรออกมาก่อนเพราะเขาเป็นผู้ร้องเรียกข้าพเจ้า

“ไปพบเจียงเหมยใช่ไหม ?” เขาเอ่ยขึ้นก่อน น้ำเสียงห้วนและกร้าว

ข้าพเจ้าพยักหน้า

“หลูกวง เธอคอยใคร ?”

​คำถามของข้าพเจ้าทิ่มแทงความรู้สึกของเขา ทำให้เขาตาลุกวาวอย่างไม่พอใจ

“คอยทุกอย่าง” เขาตอบเสียงสะบัด เน้นทุกคำอย่างมีความหมาย อารมณ์ไม่ปกติทำให้สีหน้าของเขาทวีความเคร่งเครียดมากขึ้น

ข้าพเจ้ารู้สึกว่าคำตอบของเขามีความหมายไกลมาก เขาคอยทุกอย่างคอยวันเวลาที่จะเป็นของเขา–คอยความฝันซึ่งเขาแลเห็นอยู่ที่ขอบฟ้าสีแดง แต่ก่อนที่ข้าพเจ้าจะพูดอะไร เขาก็ถามว่า

“เธอคงแปลกใจที่ฉันเรียกเธอเมื่อกี้”

ข้าพเจ้าพยักหน้าอีก

“ก็แปลกบ้าง มีอะไรหรือ, หลูกวง ?”

เขาแสยะยิ้มเป็นครั้งแรก

“เจียงเฟของเธอ–มันจะถูกยิงเป้าปลายเดือนนี้” เขาพูดเสียงลึกแต่ไม่ตื่นเต้น

“ยิงเป้า” ข้าพเจ้าทวนคำพูดของเขาอย่างไม่รู้สึกตัว ใจเต้นเล็กน้อย “เธอรู้เรื่องเจียงเฟ ?”

“รู้ทุกอย่าง”

​“ใครบอกเรื่องเจียงเฟจะถูกยิงเป้า ?” ข้าพเจ้าถามต่อไป

“หูของเราที่สันติบาล”

“อ้อ” ข้าพเจ้าพึมพำ นึกในใจว่าสันติบาลก็มีแดงเหมือนกัน “ข่าวนี่แน่หรือ ?”

“ก็เขาว่าอย่างนั้น แต่ฉันรู้ดีว่ามันยิ่งกว่าแน่”

“เราจะทำยังไงกันดี ?” ข้าพเจ้าถอนใจเบา ๆ

“ไม่มีทาง” หลูกวงพูดเสียงกร้าว “นักศึกษาทุกคนที่ถูกจับ ไม่มีใครรอดออกมาได้เลย ความจริงเจียงเฟมันไม่แดง ตำรวจจับผิด”

ข้าพเจ้าโคลงศีรษะไปมาแล้วก็พึมพำว่า

“ทำไมเราจะต้องฆ่ากัน ?”

หลูกวงหัวเราะเสียงดังจนข้าพเจ้าตกใจ

“มันเป็นยุคที่เราต้องฆ่ากัน เธออย่าแปลกใจเลย ฉันตั้งใจจะบอกเธอหลายครั้งแล้วว่า เราจะต้องฆ่ากันต่อไปอีกนาน เพื่อให้โลกสงบ”

“ฆ่าเพื่อให้โลกสงบ ?” ข้าพเจ้าทวนคำอย่างแปลกใจ

“ถูกต้อง ! ฆ่าเพื่อให้โลกสงบ–ฆ่าเพื่อเอาเลือดล้าง​โลกให้สะอาด โลกสกปรกมานานแล้ว มันจึงสงบไม่ได้”

ข้าพเจ้ายืนฟังอย่างงง ๆ หลูกวงได้สารภาพความในใจของเขาออกมาอย่างตรงไปตรงมาเป็นครั้งแรก

“แต่คนอย่างเจียงเฟก็ควรจะถูกฆ่าด้วยหรือ ?” ข้าพเจ้าถาม

“คนอย่างเจียงเฟ มีศัตรูทั้งซ้ายทั้งขวา เขายืนอยู่ตรงกลาง สมัยนี้คนที่ยืนอยู่ตรงกลาง จะต้องตายก่อน เพราะเขาจะถูกโจมตีทั้งซ้ายและขวา พวกนายทุนที่ถูกปฏิวัติก็ไม่ชอบเขา พวกที่ปฏิวัตินายทุนก็ไม่ชอบเขา ไม่มีใครชอบเขาเลย นอกจากคนโง่ ๆ ที่คิดว่าโลกจะสงบได้ เพราะคนเดินสายกลาง”

“เธอว่าคนเดินสายกลางเป็นคนโง่งั้นหรือ, หลูกวง ?” ข้าพเจ้าจ้องหน้าเขาอย่างมีเจตนา

“โง่ที่สุด–แล้วก็บ้าที่สุด” เขาระเบิดออกมาด้วยอารมณ์

“เธอจะต้องมีเหตุผล, หลูกวง” ข้าพเจ้ายังคงจ้องหน้าเขาอยู่

บุรุษผู้ไว้เคราและผมแบบคาร์ลมาร์กซ์ กวาดตาไปที่ประตูสีแดงเลือดนกซึ่งนักศึกษาเดินเข้าออกอยู่ตลอดเวลา ​คล้ายกับจะรอใครสักคนหนึ่ง เขาไม่มีท่าทางที่แสดงว่าจะสนใจกับคำถามของข้าพเจ้า เขาอาจไม่อยากตอบก็ได้

“เธอยังไม่ได้ตอบคำถามของฉัน, หลูกวง” ข้าพเจ้าเตือน

เขาหันขวับมาจ้องหน้าข้าพเจ้าด้วยดวงตาอันเขียวขุ่น อารมณ์ของเขาเปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว

“เราต้องพูดกันเป็นวัน ๆ มันไม่ใช่เรื่องที่จะมาพูดกันข้างถนน” เสียงของเขากร้าวกว่าทุกครั้ง

“เราคุยกันเล่นหรอกน่า, ฉันอยากจะฟังเหตุผลของเธอนิดเดียวเท่านั้น” ข้าพเจ้ายิ้มอย่างใจเย็น

“เหตุผลอะไร ?” เขาถามราวกับว่าเราจะต้องตั้งต้นกันใหม่

“เธอบอกว่า คนเดินสายกลางเป็นคนโง่ที่สุด–บ้าที่สุด” ข้าพเจ้าช่วยเขาฟื้นความจำ

“เธออยากฟังเหตุผลใช่ไหม ?” หลูกวงหรี่ตาจ้องหน้าข้าพเจ้า, ทำท่าคล้ายกับศาสตราจารย์ที่กำลังจะเริ่มเล็คเช่อร์

ข้าพเจ้าผงกศีรษะรับว่าใช่

​นักศึกษาเคราดก ผู้วางตัวเหมือนผู้คงแก่เรียน เม้มริมฝีปากนิ่งอยู่สักประเดี๋ยว ดูเหมือนจะพยายามตั้งสติให้มั่น เพราะเขาอาจเกิดความรู้สึกว่าสีหน้าและแววตาของข้าพเจ้าเริ่มจะเอาจริงในมา

“ระพินทร์” ในที่สุดหลูกวงก็เปิดปากออกมาด้วยน้ำเสียงคล้ายกับจะคำราม “ก่อนอื่นเธอต้องเข้าใจว่า ฉันเกิดมากับเลือด–เกิดมากับน้ำตา–ไม่ได้เกิดมากับช้อนเงินช้อนทอง เลือดกับน้ำตาได้ปั้นฉันขึ้นมาให้เป็นคนบ้าอย่างที่ใคร ๆ เขาเข้าใจกัน ฉันไม่ได้บ้า แต่ฉันคิด เมืองจีนเป็นเมืองนรกสำหรับฉัน ฉันอยู่ในเมืองนรกตั้งแต่ฉันเกิด–อยู่กับความทุกข์ยาก–อยู่กับความหนาว–ความหิว อยู่กับส้นเกือกของพวกนายพล ที่ปล้นท้องปล้นชีวิตของราษฎร ฉันเกิดก่อนเก๊กเหม็งไม่กี่ปี เกิดมาเพื่อจะเก๊กเหม็ง แต่ไม่ใช่เก๊กเหม็งแบบซุนยัดเซ็น” เขาหยุดเว้นระยะคล้ายกับจะคิด “เธอต้องเข้าใจว่าคนที่เกิดมาในสมัยอย่างนี้ ถ้าเป็นคนคิด มันก็ไม่มีทางเลือก นอกจากสู้ ในเมืองจีนคนอายุแค่ฉัน ถ้าลงรู้จักคิดแล้ว มันก็สู้ทุกคน พวกเราเป็นอันมากได้ยืนขึ้นสู้ตามวิธีของเรา มันเป็นทางออกทางเดียว”

ข้าพเจ้านิ่งอยู่ประเดี๋ยวหนึ่ง ก็พูดว่า

​“เธอยังไม่ได้ตอบฉันเรื่องคนเดินสายกลางเป็นคนโง่ที่สุด”

หลูกวงมองตาข้าพเจ้าอย่างไม่พอใจ

“ที่ฉันว่าคนที่อยู่กลาง ๆ เป็นคนโง่ที่สุด ก็เพราะคนพวกนี้ได้แต่คิด, ไม่ทำอะไร เราถูกกดขี่เหยียบย่ำอยู่ทุกวัน เราต้องทำอะไรลงไปสักอย่างหนึ่ง เราอยู่นิ่ง ๆ ไม่ได้”

“เราก็ไม่อยู่นิ่ง ๆ แต่เราไม่ใช้อำนาจกับความกดขี่” ข้าพเจ้าพูดเสียงแข็ง แต่พยายามไม่ให้กร้าว เพราะไม่อยากจะทำให้เขาเกิดโทสะ

หลูกวงหน้าแดง พวกเรารู้ดีว่าเขาเป็นคนไม่ชอบให้ใครขัดแย้ง เขาต้องการพูดคนเดียว คนอื่นเป็นคนฟัง

“เธอจำไว้ ระพินทร์” เขาตะคอกอย่างดุดัน ตามอารมณ์ที่วูบเข้ามาในปัจจุบันทันด่วน “ความโลภของมนุษย์ไม่มีที่สิ้นสุด คำว่าพอไม่มี ถ้าเราไม่ใช้กำลังบังคับ การสร้างโลกใหม่ ที่ยุติธรรมกว่าโลกเก่า ก็ทำไม่ได้”

“เธอว่ายุติธรรมกว่างั้นหรือ โลกใหม่ของเธอ ?” ข้าพเจ้าถามอย่างระมัดระวังน้ำเสียง

“หรือเธอว่าไม่ยุติธรรม ?” เขามองตาข้าพเจ้าอย่างโกรธ

​“โลกใหม่ของเธอ, เงินหมดอำนาจก็จริง แต่คนไม่มีเสรีภาพในการทำงาน ผลของงานก็เก็บเกี่ยวไม่ได้, ทั้ง ๆ ที่เป็นแรงงานของเขา”

“เราต้องกำจัดความโลภ” หลูกวงพูดเสียงค่อนข้างดัง

“ปัญหามันไม่ได้อยู่ที่เรื่องกำจัดความโลภ” ข้าพเจ้าแย้งต่อไป “ปัญหามันอยู่ที่การเอาเปรียบกินแรงกัน ตั้งแต่คนเริ่มเกิดมีขึ้นในโลก จนถึงปัจจุบันนี้ เราอยู่กันมาอย่างทุลักทุเล ปลาใหญ่กินปลาเล็ก คนมีกินแรงคนไม่มี กฎหมายป้องกันไม่ได้ คนยากคนจนจึงมีอยู่เต็มโลก ฉันว่าทางแก้ก็คือต้องไม่ให้มนุษย์กินแรงกัน เราต้องสร้างมาตรการขึ้น แต่มาตรการนั้นไม่ใช่ไปริดรอนเสรีภาพและอิสรภาพของคน เราต้องปล่อยให้ชีวิตเติบโตตามธรรมชาติ เราต้องไม่ใช้อำนาจสกัดความเติบโตของชีวิตแต่ละชีวิต เราต้องไม่ทำให้ชีวิตเตี้ยและแคระเหมือนต้นตะโกดัด”

“เธอฝันไป, ระพินทร์ สันดานมนุษย์เราแก้ไม่ได้ถ้าไม่ใช้อำนาจ” น้ำเสียงหลูกวงเคร่งเครียดยิ่งขึ้น เขามองข้าพเจ้าคล้ายกับคนที่โกรธกันมาเป็นปี ๆ แล้วก็พูดต่อ​ไปว่า “เราจะสร้างโลกใหม่ไม่สำเร็จ ถ้าเราไม่ใช้กำลังบังคับ ไม่มีอะไรจะหยุดยั้งความโลภไม่รู้พอของคนได้, นอกจากปืน”

“ปืน” ข้าพเจ้าพึมพำ

ทันใดนั้นรถฟอร์ดสีดำเก่าจวนจะพังก็แล่นออกมาจากประตูสีแดงของมหาวิทยาลัยเยียนจิง พอรถเลี้ยวจะขึ้นถนน ผู้ที่นั่งมาในรถก็หันมามองดูเรา ข้าพเจ้าสะดุ้งเมื่อสบสายตาอันคมปลาบของเขา

หลี่เค่อจ่าง สันติบาลใหญ่แห่งกรุงปักกิ่ง กำลังจ้องเราด้วยความสนใจ