บทที่ ๓๗

๑

​ข้าพเจ้าได้พบบัว ตอนอาหารกลางวันในห้องโถงเวสท์บิลดิ้ง ก็บอกกล่าวเขาเป็นคำแรกว่าเจียงเฟถูกตำรวจเอาตัวไปแล้ว บัวทำหน้าอย่างไม่เชื่อ เพราะเมื่อตอนเช้าวันนั้นเอง เขาก็ยังคุยอยู่กับเจียงเฟในห้องประชุมระหว่างที่นั่งฟังปาฐกถาเรื่องการสำรวจทะเลทรายโกบีของ ดร. สเวนเฮดิน นักสำรวจชาวสวีเดนผู้มีชื่อเสียงของโลก บัวแสดงความวิตกกังวลมาก เพราะเราได้หวาดสะดุ้งกันมานานแล้วว่า สักวันหนึ่งเราจะต้องได้รับข่าวร้ายเช่นนี้

​“แต่เจียงเฟไม่ใช่คอมมิวนิสต์” ข้าพเจ้ายืนยันกับบัวในตอนหนึ่ง “ตำรวจเขาจะต้องปล่อยตัวออกมา ผมยังมองในแง่ดีอยู่”

“แต่ผมไม่มองอย่างนั้น” บัวโคลงศีรษะไปมา “ตำรวจเขาจับฝ่ายค้าน ไม่จำเป็นจะต้องจับคอมมิวนิสต์เท่านั้น เพราะนักศึกษาฝ่ายค้านกรุยทางให้พวกคอมมิวนิสต์เดินขบวน”

“คุณก็มีเหตุผล เจียงเฟอาจถูกจับเพราะเป็นฝ่ายค้าน แต่เขาคงไม่ทำอันตรายฝ่ายค้าน” ข้าพเจ้าพูดคล้ายจะพยายามปลอบใจตัวเอง

“ไม่แน่” บัวหัวเราะหึ ๆ “มันไม่มีอะไรแน่ในแผ่นดินจีน ที่นี่ชีวิตเกือบไม่มีราคาเลย รัฐบาลเขาไม่ต้องการฝ่ายค้าน คุณก็รู้ไม่ใช่หรือ ? ประชาธิปไตย ดร. ซุนยังไม่มีความหมายอะไรเลย มันเป็นการรื้อบ้านแล้วเอาไม้มากอง ๆ ไว้ ยังไม่มีใครปลูกบ้านใหม่ได้สำเร็จ ราษฎรต้องตากแดดตากฝนตากหิมะหนาวตายเป็นล้าน ๆ ทุกปี ผมยังมองไม่เห็นประชาธิปไตยในเมืองจีน ผมเห็นแต่ ท้อปบู๊ต, ซากศพ, คนขอท่าน, มันเป็นเมืองนรกดี ๆ นี่เอง”

ข้าพเจ้ามองเห็นภาพเมือง ประชาธิปไตย ท้อปบู๊ต ​เป็นจริงอย่างบัวว่า ชีวิตไม่มีราคา ราษฎรมีชีวิตอยู่ใต้ท็อปบู๊ตของพวกนายพล ไม่มีเศษของประชาธิปไตย มีแต่คณาธิปไตย และอั้งยี่, ไม่มีปัญหา, บัวพูดความจริง รัฐบาลเขาไม่ต้องการฝ่ายค้าน ถึงจะไม่ใช่คอมมิวนิสต์เขาก็ไม่ต้องการ

“คุณเห็นว่าเจียงเฟไม่มีทางรอดใช่ไหม ?” ข้าพเจ้าถาม

บัวพยักหน้า เอามือลูบหนวดเส้นเล็กเรียวที่ริมฝีปาก

“คุณอย่าเอาความเห็นของผมไปพูดกับเจียงเหมยดีกว่า”

“แปลว่าคุณเห็นว่าเจียงเฟไม่รอด”

“ผมว่าไม่รอด เราจะไม่ได้เห็นเจียงเฟอีก”

ข้าพเจ้านิ่งอึ้งไปครู่หนึ่ง คำพูดของบัวข้าพเจ้าเองก็ได้พูดกับตัวเองเช่นนี้ แม้จะเป็นเพียงกระซิบ เพราะไม่กล้าพูดออกมาดัง ๆ แต่มันก็เป็นเสียงกระซิบบอกความเชื่อมั่นว่า เจียงเฟคงไม่มีทางรอด ตำรวจเสื้อดำผ้าพันหมวกขาวของรัฐบาลจีนก๊กมินตั๋งไม่เคยปล่อยใครที่เขาลากคอเข้าไปในกรงขัง เมื่อประตูลูกกรงเหล็กได้ปิดลงแล้ว เราก็จะ​ไม่ได้ยินวี่แววของมนุษย์เคราะห์ร้ายคนนี้อีกเลย

“เรากำลังนั่งดูเจียงเฟตาย” ข้าพเจ้าพึมพำ

“เราช่วยอะไรเขาไม่ได้เลย” บัวส่ายหน้าแล้วควักบุหรี่ออกมาจุดสูบ “เราต้องปล่อยให้เขาตาย”

“ผมรู้สึกว่าเราไม่มีมนุษยธรรม” ข้าพเจ้าพูดเสียงหนัก

“มนุษยธรรมอะไรกัน ?”

“นั่งมองดูคนดี ๆ ตายไปต่อหน้า”

“แล้วคุณจะทำยังไง ? คุณมีทางอะไรหรือ ?” เสียงบัวเต็มไปด้วยการท้าทาย “เมื่อเราไม่มีทาง เราก็เลิกคิดดีกว่า”

“ผมไม่รู้จะนั่งดูเจียงเฟตายได้ยังไง” ข้าพเจ้าถอนใจยาว

“ก็ลองนั่งดูคนดี ๆ ตายเสียบ้างซี หัดเอาไว้ก่อน ต่อไปคุณจะต้องเห็นคนดี ๆ ตายไปต่อหน้าอีกมากนัก สมัยนี้โลกมันไม่ต้องการคนดี มันเป็นสมัยของกลียุค กระเบื้องจะเฟื่องฟูลอย น้ำเต้าอันน้อยจะถอยจม”

“คุณเห็นเช่นนั้นหรือ, บัว”

“ผมเห็นของผมเช่นนี้ แล้วก็–ผมเห็นไม่ผิด นี่, ​ระพินทร์, ผมก็นั่งดูคุณมานานแล้ว คุณเลิกเป็นนักฝันเสียทีได้ไหม ?”

“ผมไม่ได้ฝัน”

“คุณฝัน” บัวยืนยันอย่างมั่นคง “คุณคิดว่าโลกนี้จะแก้ให้ดีได้ มันแก้ไม่ได้ ความชั่วมันท่วมความดี ศาสนากำลังถอยหลัง คุกกำลังขยายตัว โรงจำนำกำลังขายดี เงินกับอำนาจกำลังครองโลก เราอยู่ในเมืองตาหลิ่ว มันก็ต้องหลิ่วตาตาม แล้วก็อย่าลืมว่าคุณเป็นคนไทย คุณต้องกลับเมืองไทย กลับไปทำหน้าที่ที่คุณได้รับมอบหมาย คุณเลิกคิดเลิกฝันดีกว่า มันมีแต่ขาดทุน อย่างน้อยคุณก็ต้องไม่ลืมว่าคุณมีชาติไทยทั้งชาติจะต้องคิด”

ข้าพเจ้านิ่งอึ้ง บัวพูดถูกแล้ว ข้าพเจ้ามีหน้าที่–มีความรับผิดชอบ มีชาติไทยจะต้องคิด เรื่องเจียงเฟเป็นเรื่องเล็กเกินไปที่จะเอามาเปรียบกับหน้าที่ที่ข้าพเจ้าได้รับมอบหมายมา บัวพูดถูกแล้ว เรื่องเจียงเฟเป็นเรื่องเล็ก!

๒

แต่อะไรเล่าเป็นเรื่องใหญ่ ?

ชาติไทยของข้าพเจ้าหรือ ? โลกที่ข้าพเจ้าอาศัยอยู่หรือ ? มนุษยชาติหรือ ?

​มันจะต้องมีเรื่องที่ใหญ่กว่าเรื่องเจียงเฟ ข้าพเจ้าคิด มันต้องมี

ผละจากบัวแล้ว ข้าพเจ้าก็ไปพบจรินทร์ ไม่ได้พบเขามาหลายวันแล้ว จรินทร์ย้ายบ้านใหม่อีกครั้งหนึ่ง ออกไปอยู่ถึงหนานเฉิง หรือ South City เขาจ้างอาม้าไว้ดูแลบ้านคนหนึ่ง เพราะเขาอยู่อย่างชายโสด จรินทร์ขึ้นไปทำอะไรที่ปักกิ่ง ? จนบัดนี้ข้าพเจ้าก็ยังตอบปัญหาข้อนี้ไม่ได้

“ผมเคราะห์ดี คุณอยู่บ้าน” ข้าพเจ้าทักขึ้นก่อนขณะที่เปิดประตูเข้าไปในเป่ฝางซึ่งเขาจัดเป็นห้องรับแขกครึ่งหนึ่ง ห้องนอนครึ่งหนึ่ง

“ครับ, วันนี้ผมตั้งใจจะนอนพัก” จรินทร์ตอบ แล้วรินน้ำชาส่งให้ข้าพเจ้าถ้วยหนึ่ง “ผมติดน้ำชาเสียแล้ว เข้าซ่องบ่อยไปหน่อย มันมีชาดี ๆ ให้กินก็เลยติดเป็นยาฝิ่น”

คำว่า “ซ่อง” ข้าพเจ้าเข้าใจดี เราได้คำนี้มาจากบัว หัวหน้าคณะทรงมะนาวตัด บัวมี “ซ่อง” นกรุงเทพ ฯ หลายซ่อง มีตัวดี ๆ ในปักกิ่งเขาก็เจอ “ซ่อง” อีกหลายซ่อง มันเป็นเรื่องของคนหนุ่ม ช่วยอะไรไม่ได้ เราไม่ได้ทำอะไรที่ผิดกฎธรรมชาติไม่ใช่หรือ?

ข้าพเจ้ารับถ้วยชามาถือไว้ ตาเหม่อมองดูก้อนไฟสี​แดงในเตาเหล็กกลม สูงประมาณเมตรเศษ มีปล่องต่อออกไปนอกห้อง บ้านปักกิ่งเขาใช้เหมยฉิว คือผงถ่านหินปั้นเป็นก้อนกลมตากแดดให้แห้ง, ไม่ใช่ถ่านไม้, ได้แรงไฟดีกว่านานกว่า สำหรับหุงหาอาหารและให้ความอบอุ่น เมื่อไปถึงปักกิ่งตอนแรกย่ำหิมะไปตามถนน โดยยังไม่ได้ทำความคุ้นเคยกับมัน ปลายเท้าเย็นชาจนเป็นเหน็บ ข้าพเจ้าจำได้ว่าเคยเอาเท้าใส่เข้าไปในช่องสี่เหลี่ยมที่เจาะไว้ข้างเตาเหล็กแบบนี้ จนกระทั่งรองเท้าไหม้ไปคู่หนึ่งโดยไม่รู้ตัว จรินทร์เปิดฝาเตาเหล็กตอนบนเอากาน้ำมาตั้ง เขาบอกว่าจะทำน้ำชากินอีกกาหนึ่ง

เราคุยกันถึงเรื่องที่ไม่มีสาระแก่นสารตามอารมณ์สนุกของจรินทร์นักท่องโลก ซึ่งท่องมาแล้วเกือบตลอดตะวันออก จรินทร์ยังคงเป็นคนลึกลับสำหรับข้าพเจ้า เขาบอกว่าเขาเป็นคนไทย ชื่อไทย แต่นามสกุลไม่ใช่ไทย เขาบอกว่าเขามีเชื้อปอร์ตุเกสทางบิดา ซึ่งเคยเป็นนายห้างใหญ่สมัยรัชกาลที่ ๔ เขาจบโรงเรียนที่มีชื่อเสียงมากแห่งหนึ่งในกรุงเทพ ฯ เป็นโรงเรียนพวกหมอสอนศาสนานิกายแคทอลิค จรินทร์ไม่เปิดเผยเรื่องครอบครัว เขาไม่เคยบอกว่าเขามีลูกมีเมีย เคยแต่พูดเล่นกันซึ่งฟังแล้วก็เป็นเรื่องลม ๆ​แล้ง ๆ เขาท่องเที่ยวมาถึงปักกิ่ง เพื่อจะคอยสหายอีกคนหนึ่ง, มีเลือดปอร์ตุเกสเช่นเดียวกัน, มีชื่อหลายชื่อ, เป็นคนลึกลับอีกเหมือนกัน ข้าพเจ้าไม่คิดว่าข้าพเจ้าจะมีโอกาสได้รู้จักว่าจรินทร์เป็นใคร แต่ข้าพเจ้าเข้าใจว่าเขาเป็นเพื่อนที่ไม่มีอันตราย ข้าพเจ้าไม่มีอะไรที่เขาจะคิดร้าย

การสนทนาของเราตีวงแคบเข้ามาหาเรื่องเจียงเฟ พอข้าพเจ้าเล่าเรื่องนี้ให้จรินทร์ฟัง เขาก็ขมวดคิ้วแสดงความสนใจทันที เขาถามว่า

“แล้วจนบัดนี้ก็ยังไม่มีข่าวจากเจียงเฟเลย ใช่ไหม?”

“ผมไม่รู้จะไปติดต่อกับใคร” ข้าพเจ้าตอบ

“เจียงเหมยรู้หรือยัง ?”

“ยัง”

“ปิดข่าวไว้ก่อน ผมจะจัดการเอง” เขาหยุดคิด “ผมเป็นนักเสี่ยงโชค คุณรู้จักผมเพียงครึ่งเดียว แต่ไม่เป็นไร คุณไม่ต้องรู้จักผมก็ได้ ขออย่างเดียวคุณสบายใจได้สำหรับผม เชื่อไว้ก็แล้วกันว่าผมเป็นเพื่อนคุณ”

“คุณไม่เป็นเพื่อนผม คุณจะเป็นอะไรล่ะ” ข้าพเจ้าหัวเราะ

​“เรื่องนี้มันจะกลายเป็นเรื่องร้าย ถ้าไม่รีบแก้” จรินทร์พูดต่อไป “ผมจะลองคุยกับไอ้เค่อจ่างมันดู เรื่องนี้ต้องผ่านไอ้หมอนี่”

“เค่อจ่าง–ใคร ?” ข้าพเจ้ามองหน้าเขา

“หลี่เค่อจ่าง สันติบาลใหญ่” จรินทร์ตอบ “ผมมันนักเที่ยวซอกแซก คบคนไม่เลือก ผมบังเอิญพบเจ้าเค่อจ้างคนนี้ที่ไนท์คลับเที่ยวกับมันอยู่พักหนึ่ง มันมีชื่อผมอยู่ในบัญชี”

“มีชื่ออยู่ในบัญชี ?” ข้าพเจ้าเลิกคิ้วด้วยความแปลกใจ

จรินทร์ยิ้มอย่างไม่สนใจไยดีกับท่าทางของข้าพเจ้า เขายังคงรักษาอารมณ์สนุกไว้ได้อย่างสม่ำเสมอ

“ก็เป็นเรื่องธรรมดาที่ผมจะต้องมีชื่ออยู่ในบัญชีตำรวจ” จรินทร์พูดยิ้ม ๆ ขณะที่รินน้ำชาลงถ้วยลายมังกรสีคราม “คนอย่างผมไปอยู่ที่ไหนตำรวจก็ต้องสนใจ เพราะผมเป็นคนลึกลับ คุณก็เถอะ, ผมรู้ว่าคุณก็คิดว่าผมเป็นคนลึกลับ”

ข้าพเจ้าหัวเราะแทนคำตอบ ยื่นมือไปรับถ้วยชาจากเขา

​“สายตรวจที่หมาเก๊ารายงานเรื่องของผมมาให้ทางปักกิ่งรู้ก่อนที่ผมจะออกเดินทางมาปักกิ่งไม่กี่เดือน เขาสืบรู้ว่าเมืองต่อไปที่ผมจะไปก็คือปักกิ่ง”

“แล้วเขาเข้าใจว่าคุณมาทำอะไรในปักกิ่ง ?” ข้าพเจ้าถาม, ทำใจให้กล้า เพราะรู้ว่าจรินทร์จะต้องไม่ชอบ

แต่ตรงกันข้าม, จรินทร์กลับหัวเราะอีก

“เขาก็เข้าใจไปตามที่เขาจะเดา เหมือนอย่างที่เขาเคยเดา” จรินทร์หยุดจิบน้ำชา “หน้าตาผมมันกระเดียดจะเป็นพวกสลาฟ ผมของผมมันก็ไม่ใช่สีของพวกตะวันออก แล้วนามสกุลของผมมันก็แส่ไปในทางให้เขาคิดว่า ผมต้องเป็นชาติอะไรที่เขาไม่ค่อยจะวางใจนัก แต่พาสปอร์ตของผมบอกว่าผมเป็นคนไทย เขาก็เลยคิดว่าผมเป็นคนสอดแนมให้รัฐบาลไทย ความจริงผมเป็นพ่อค้าที่ชอบเดินทาง เจออะไรดี ๆ พอมีกำไรก็ส่งไปกรุงเทพ ฯ ผมมีร้านอยู่ที่สุริวงศ์ น้องของผมเป็นผู้จัดการ”

“อ้อ” ข้าพเจ้าไม่รู้จะพูดอะไรที่ดีกว่านี้ แต่จรินทร์ได้เล่าถึงเรื่องของเขามาหลายครั้งและทุกครั้งมันก็ไม่ค่อยจะเหมือนกัน เขาเป็นนักท่องโลกที่มีความจำไม่ค่อยจะดีนัก แต่ข้าพเจ้าก็ต้องการจะฟังจากเขาต่อไป เพราะอย่างน้อย​มันก็มีความจริงให้เลือกเชื่อได้บ้าง

“แล้วเวลานี้ตำรวจเขาเข้าใจคุณว่าอย่างไร ?”

“ผมเที่ยวกับไอ้หลี่เค่อจ้างเป็นสิบ ๆ คืน สนิทกับมันอย่างรวดเร็ว มันเข้าใจผม ผมไม่ใช่คนสอดแนมให้ประเทศไหน ผมเป็นนักแสวงโชค เวลานี้ผมพบอ่างหยกใบใหญ่สมัยแผ่นดินซ้อง ผมกำลังจะหาวิธีเอาเข้าเมืองไทย คงจะขายได้ราคาเป็นล้าน เพราะดูเหมือนมันจะมีอยู่ใบเดียวในโลก นายหลี่เค่อจ่างมันก็กำลังจะหาทางออกให้ผม เพราะมันจะได้ส่วนแบ่ง”

“คุณก็จะต้องแบ่งให้เขาเป็นธรรมดา”

“อ๋อ, แน่ ที่นี่เงินพูดทั้งนั้น ถ้าไม่ใช้เงินก็ใช้อำนาจ ผมมีเงินจ่ายมัน มันก็ทำอะไรให้ผมได้ทุกอย่าง”

“คุณก็เก่งพอใช้ทีเดียว” ข้าพเจ้าพูดอย่างจริงใจ

“ผมผจญมามาก, ระพินทร์ ที่หมาเก๊าผมเสี่ยงโชคด้วยการพนัน เราต้องเข้าถึงเจ้ามือ แบ่งกำไรกับมัน เราก็รวยเร็ว แต่เจ้าของบ่อนก็แย่หน่อย แต่จะแปลกอะไร มันนั่งกินเลือดกินเนื้อคนรวยมานานแล้ว นับเป็นสิบ ๆ ปีทีเดียว”

“แล้วทำไมคุณไม่อยู่หมาเก๊าต่อไปล่ะ ?”

​“ผมไม่ชอบอยู่ที่ไหนนาน ๆ ผมต้องการเปิดหูเปิดตา ต้องการผจญชีวิต ปักกิ่งกำลังเป็นศูนย์กลางของความวุ่นวายในตะวันออก ผมต้องการขึ้นมาดูว่ามันจะวุ่นวายกันถึงขนาดไหน แล้วก็–ผมสนใจเรื่องหยกโบราณ อายุเป็นพัน ๆ ปี ปักกิ่งมีหยกมาก”

“ผมเพิ่งรู้เป้าหมายของคุณวันนี้เอง” ข้าพเจ้าหัวเราะ

จรินทร์ยิ้มแล้วพยักหน้าอย่างพอใจ

“เป็นอันว่าคุณคงไม่คิดว่าผมเป็นคนลึกลับต่อไปอีกแล้ว” เขายื่นกาน้ำชามาทางข้าพเจ้าแล้วค่อย ๆ รินใส่ถ้วยลายมังกร ซึ่งมีเส้นผ่าศูนย์กลางเพียงนิ้วเศษ “ผมเป็นคนไทยที่มีชีวิตแปลกประหลาดพอใช้ไม่ใช่หรือ, ระพินทร์ คุณคงไม่เคยพบคนอย่างผม ผมเป็นนักผจญภัย, นักเสี่ยงโชค, เคยคลุกมากับความชั่ว บางทีก็เกือบจะถูกลากตัวไปยิงเป้า ผมคิดว่าผมอาจเป็นคนไทยคนเดียว ที่ออกมาผจญภัยอยู่ในเมืองจีนมากกว่าใคร ๆ”

“คุณจะกลับเมืองไทยเมื่อไหร่ ?” ข้าพเจ้ามองตาเขา เขาสบตาข้าพเจ้าแล้วก็หรี่ลงจนปิดสนิท นิ่งอยู่ในท่าคิดครู่หนึ่ง

​“ผมยังนึกไม่ออกว่าจะกลับเมืองไทยดีหรือไม่” เขาตอบ

“แปลว่าคุณจะท่องโลกต่อไป ?”

“ชีวิตของผมเป็นชีวิตท่องเที่ยว อยู่ที่ไหนนานผมก็เบื่อ เพราะเหตุนี้ผมจึงไม่มีครอบครัว ไม่พยายามจะมี”

“แต่ความรักเป็นสิ่งที่ไว้ใจไม่ได้”

“เราก็อย่าเข้าไปใกล้มัน” เขาหัวเราะอย่างไม่แคร์

“มันไม่มีอะไรแน่นะ, จรินทร์”

“คุณพูดถูก ชีวิตมันก็เหมือนกับสายน้ำ ไหลไป–เปลี่ยนไป แต่สายน้ำของผมมันเป็น river of no return ผมจะไม่กลับไปที่เก่า”

“กรุงเทพ ฯ”

“อาจแวะเยี่ยม แต่ไม่อยู่”

“คุณจะไปไหนอีก ต่อจากปักกิ่ง ?”

“เหตุการณ์–เหตุผล–บางทีก็อารมณ์–มันก็ต้องแล้วแต่เรื่องของมัน แต่เรามาพูดเรื่องเจียงเฟดีกว่า ผมร้อนใจเสียแล้ว”

“คุณจะช่วยได้ไหม ?”

“ผมจะไปพบไอ้หลี่เค่อจ่าง มันก็ใหญ่พอดู คงจะมีทางบ้างกระมัง ถ้าเจียงเฟยังไม่ถูกยิงเป้า”