๑๕

ครั้นพระเจ้านางหนึ่งออสีฮ่องเต้สิ้นพระชนม์แล้ว พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีได้เป็นกษัตริย์ทรงพระนามว่าพระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้ ๆ นี้บิดาชื่อเซี้ยวเตี้ยนกุน มารดาชื่อนางอันเตง และเซี้ยวเตี้ยนกุนนางอันเตงนี้มีบุตรสองคน บุตรที่หนึ่งนั้นชื่ออิวเหนียน บุตรที่สองนั้นชื่อเอี้ยมเต้สินล่งสี เมื่อเอี้ยมเต้สินล่งสีอยู่ในครรภ์มารดานั้น มารดาฝันว่าเทวดาจุติลงมา นางก็คลอดพระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้ที่ตำบลเกียงจุย จึงให้นับถือแซ่สินล่งสี และพระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้มีพระสติปัญญาเป็นนักปราชญ์ กายนั้นสูงสิบแปดศอกคืบเก้านิ้ว ศีรษะเหมือนศีรษะกระบือ รูปนั้นเหมือนมังกร ขุนนางและราษฎรยอมพร้อมกันยกขึ้นเป็นกษัตริย์สืบวงศ์พระเจ้าฮอกฮีสีฮ่องเต้ต่อไป พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้ได้ครองราชสมบัติแล้ว ก็สร้างเมืองอยู่ที่ตำบลเกียกหู

อยู่มาวันหนึ่ง พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้เสด็จออกว่าราชการพร้อมด้วยขุนนางเฝ้าอยู่ทุกตำแหน่งพระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้จึงรับสั่งว่า ท่านทั้งหลายมายกเราขึ้นเป็นกษัตริย์นั้น เราคิดเห็นว่าเป็นความลำบาก ด้วยการที่จะทะนุบำรุงแผ่นดินให้ราษฎรมีความสุขนั้นยากนัก พวกขุนนางจึงทูลว่าพระองค์อย่าได้ทรงพระวิตกเลย ถ้าพระองค์เป็นกษัตริย์ขึ้นแล้วราษฎรก็จะมีความสุขมากขึ้น พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้จึงรับสั่งว่า ธรรมดามนุษย์ถ้ามีความประมาทครอบงำอยู่แล้วก็ไม่ได้คิดถึงความทุกข์เลย ความทุกข์ร้อนนั้นก็จะมีมาถึง ตัวเรามีความวิตกอยู่ดังนี้จึงไม่รับเป็นกษัตริย์ พวกขุนนางทั้งปวงพร้อมกันอ้อนวอนพระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้ก็ยอมรับครองราชสมบัติต่อไป แล้วจึงตรัสว่า ตั้งแต่แผ่นดินพระเจ้าเทียนอ่องสีฮ่องเต้ ตี่อ่องสีฮ่องเต้ ยี่นอ่องสีฮ่องเต้ ฮอกฮีสีฮ่องเต้ นั้นท่านตั้งจิตคิดให้ราษฎรมีความสุข บัดนี้เราเป็นกษัตริย์ขึ้นใหม่ก็จะประพฤติดังนั้นเหมือนกัน และซึ่งท่านแต่ก่อนสอนให้ราษฎรสู่ขอกัน และให้กระทำการมงคลและบ้านเรือนอยู่นั้นก็เป็นธรรมเนียมดีอยู่แล้ว บัดนี้สิ่งของซึ่งบริโภคนั้นท่านยังไม่ได้คิดให้เจริญขึ้น ขุนนางจึงทูลว่า พระองค์ทรงพระสติปัญญามาก อาจจะรู้การณ์ในอดีตและอนาคต ฤกษ์บนและฤกษ์ล่าง และอาจจะรู้ซึ่งเหตุการณ์อันเจริญและมิได้เจริญ ไม่เหมือนพวกข้าพเจ้าเขลาปัญญา ขอพระองค์จงได้ทรงพระเมตตาแก่มนุษย์เถิด พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้ได้ทรงฟังขุนนางทูลดังนั้นก็เสด็จขึ้นเข้าข้างในแล้ว ทรงพระวิตกที่จะคิดให้สิ่งของบริโภคนั้นเจริญขึ้น นางเทงปวดอัครมเหสีเห็นพระอาการกิริยาพระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้ไม่สบายพระทัยดังนั้น จึงทูลถามว่าพระองค์ได้เป็นกษัตริย์อันประเสริฐใหญ่กว่ามนุษย์ทั้งปวงแล้ว บัดนี้เหตุไฉนพระพักตร์จึงเศร้าหมองคล้ำมัวไป บรรทมไม่ใคร่จะหลับมาห้าเวลาแล้ว พระองค์มีความทุกข์สิ่งใดหรือ ข้าพเจ้านึกประหลาดใจนัก พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้จึงตรัสว่า ตัวหารู้ซึ่งการณ์สิ่งใดไม่ ธรรมดาเป็นกษัตริย์ก็ต้องคิดทะนุบำรุงให้ราษฎรมีความสุขความเจริญจึงควร ถ้าราษฎรมีความทุกข์แล้วเราก็ต้องทุกข์ด้วย ถ้าราษฎรมีความสุขเราก็มีความสุขด้วย บัดนี้ราษฎรหาสู้มีความสุขเป็นปกติไม่ เราจะทำเพิกเฉยเสียไม่คิดทะนุบำรุงให้ราษฎรมีความสุขขึ้นนั้นไม่ถูก นางเทงปวดมเหสีจึงกราบทูลว่า ซึ่งราษฎรมีความทุกข์เป็นประการใด ขอพระองค์จงตรัสบอกให้ข้าพเจ้าทราบบ้าง พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้จึงตรัสว่าราษฎรมีความทุกข์ใหญ่ แต่ความทุกข์นั้นราษฎรก็หารู้สำนึกตัวไม่ เราจึงได้มีความวิตกเป็นอันมาก นางเทงปวดกราบทูลว่า ถ้าพระองค์ทรงทราบความทุกข์ของราษฎรดังนั้นแล้ว ต้องที่พระองค์ทรงคิดตระเตรียมไว้ก่อน ราษฎรก็จะหาสู้มีความทุกข์มากมายไม่ พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้จึงตรัสว่า ตัวว่านั้นก็ชอบแล้ว แต่เราเห็นราษฎรบริโภคซึ่งเนื้อสัตว์และผลไม้ ถ้านานไปเนื้อสัตว์และผลไม้หมดลงก็จะมิพากันตายหมดสิ้นหรือ เราจึงได้วิตกถึงราษฎรที่ไม่รู้ตัวว่าจะตายวันใด นางเทงปวดกราบทูลว่า ข้าพเจ้าทราบในพระทัยของพระองค์ว่าเวทนาราษฎรทั้งปวงไม่ได้คิดปลูกหญ้าและผลไม้ มีแต่เห็นว่าในพื้นแผ่นดินมีอันใดก็เก็บเอามากินแต่ที่เกิดในแผ่นดินเท่านั้น ไม่ได้คิดปลูกให้มีผลยืดยาวต่อไป ราษฎรมิได้คิดแผ้วถางที่ดินปลูกผลไม้เลย พระองค์จึงทรงพระวิตกว่าถ้ามนุษย์ทั้งปวงเก็บกินนานไปแล้วก็คงหมด เกลือกจะสูญพืชพันธุ์ไป ราษฎรก็คงอดอยากตายเป็นแน่ ซึ่งผลไม้และผลหญ้าที่ราษฎรเก็บเอามาบริโภคได้ ขอเชิญพระองค์เสด็จไปดูที่มีผลไม้และผลหญ้าซึ่งเป็นของบริโภคได้นั้น แล้วจงเก็บมาปลูกทดลองดูให้รู้ว่าปีหนึ่งจะออกผลสักครั้งหนึ่งหรือสองครั้ง จะได้สั่งสอนให้ราษฎรปลูกเป็นพืชพันธุ์ต่อไป พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้ได้ฟังดังนั้นก็ดีพระทัย ตรัสสรรเสริญอัครมเหสีว่า มีสติปัญญาฉลาดหาสตรีอื่นเปรียบมิได้ และถ้อยคำที่พูดนั้น ถ้าจะมาอุปมาก็มีราคายิ่งกว่าทองและหยก ครั้นรุ่งขึ้นเช้าก็เสด็จออกข้างหน้าพร้อมด้วยข้าราชการเฝ้าอยู่ตามตำแหน่ง พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้จึงรับสั่งว่า เมื่อเวลาวานนี้เรามีความวิตกเป็นอันมากด้วยการที่คิดจะให้ราษฎรได้บริโภคผลไม้และผลหญ้ามิให้รู้หมดสิ้นนั้น ก็ยังหาทันคิดได้ไม่ ครั้นเรากลับเข้าข้างใน นางเทงปวดจึงบอกแก่เราว่าให้เก็บผลไม้และผลหญ้าซึ่งเป็นของบริโภคได้นั้นมาปลูกลองดู ให้รู้ว่าปีหนึ่งจะออกผลครั้งหนึ่งหรือสองครั้ง จะได้สั่งสอนให้ราษฎรปลูกเป็นพืชพันธุ์ต่อ ๆ กันไปไว้สำหรับจะได้เป็นอาหาร ท่านทั้งปวงจะเห็นเป็นประการใด ขุนนางจึงทูลว่าซึ่งพระองค์ทรงเห็นดังนั้นชอบอยู่แล้ว ครั้นขุนนางผู้ใหญ่ผู้น้อยเห็นชอบพร้อมกันพระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้สั่งให้เจ้าพนักงานตระเตรียมจัดรถ แล้วก็เสด็จขึ้นทรงรถพาข้าราชการไปเป็นทางประมาณห้าสิบโยชน์ได้ทอดพระเนตรเห็นราษฎรทั้งปวงเก็บผลไม้และผลหญ้าต่าง ๆ ซึ่งเป็นอาหาร จึงรับสั่งให้ราษฎรนั้นเข้ามาเผ้าแล้ว จึงตรัสถามว่าสิ่งของอันนี้มีอยู่ตำบลใด ราษฎรกราบทูลว่าเคยมาเก็บที่ตำบลนี้ทุกปี จึงตรัสถามว่าของเหล่านี้มีเสมออยู่ทุกปีหรือ ราษฎรจึงทูลว่าผลหญ้าที่เก็บมานี้มีผลต่าง ๆ กันห้าอย่าง ผลนั้นร่วงหล่นลงก็เป็นต้นงอกออกผลเสมออยู่ทุกปี ได้ทรงฟังดังนั้นก็ทรงพระโสมนัสด้วยสมดังพระทัยที่ทรงพระดำริไว้แต่เดิม จึงรับสั่งให้เก็บมาถวายแล้วตรัสถามว่า ผลหญ้าห้าอย่างนี้ทำประการใดจึงจะบริโภคได้ ราษฎรทูลว่า ตำให้เปลือกแตกออกแล้วต้มให้สุกจึงจะบริโภคได้ จึงตรัสถามต่อไปอีกว่า ก็ผลไม้เหล่านั้นเมื่อจะบริโภคทำประการใดเล่า ราษฎรจึงทูลว่าผลไม้นี่ต้องทำให้สุกก่อน นึ่งบริโภคได้ก็มี ตามแต่ที่จะบริโภคได้ พระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้จึงเรียกเอาผลหญ้าอย่างนั้นมาทอดพระเนตร แล้วจึงให้จัดผลหญ้านั้นออกเป็นอย่าง ๆ ให้ชื่อว่าข้าวเจ้าอย่างหนึ่ง ให้ชื่อว่าข้าวเหนียวอย่างหนึ่ง ให้ชื่อว่าข้าวสาลีอย่างหนึ่ง ให้ชื่อว่าถั่วอย่างหนึ่ง ให้ชื่อว่างาอย่างหนึ่ง แล้วให้เอาผลหญ้าห้าอย่างนี้แจกไปทุกบ้านทุกเมือง ให้หว่านให้งอกขึ้นแล้วนำไปปลูกที่ลุ่มที่มีน้ำ เห็นว่าที่นั้นกระทำมานานของที่ปลูกไม่เจริญก็ให้ใส่ปุ๋ยลงในที่นั้น ตั้งแต่นั้นอาหารก็บริบูรณ์ราษฎรมีความสุข แล้วพากันไปเก็บผลเมล็ดข้าวและถั่วงามาถวายพระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้ ๆ ก็พระราชทานบำเหน็จรางวัลให้ราษฎรก็รู้จักทำไร่ทำนามาแต่ครั้งนั้น ครั้นอยู่มาพระเจ้าเอี้ยมเต้สินล่งสีฮ่องเต้เสด็จไปเห็นราษฎรทำนาได้ความลำบาก จึงรับสั่งให้เอาไม้ทำตัวอย่างไถและคราดแจกไปให้ราษฎรทำนาทุกบ้านทุกตำบล