วันที่ ๑๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๘๕ น

๒๖/๘๕

ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๑๖ ธันวาคม ๒๔๘๕

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรง ฯ ทราบฝ่าพระบาท

บรรเลง

๑) เดี๋ยวนี้เขาจัดชั้นวิชาเรียกว่า “ปรัชญา” เห็นจะเป็น “ปัญญา” ในภาษามคธนั้นเอง ที่เราใช้ว่า “ปฤชา” หรือ “ปรีชา” ก็ทีจะออกจากคำ “ปรัชญา” นั้นเอง เหมือนหนึ่ง “ปรัศนา” ก็คือ “ปัญหา” แต่เราเขียนเป็น “ปฤษนา” ​แปลว่าเขียนผิด แต่เราก็เคยเขียนมาเช่นนั้น อ้ายที่ผิดนั้นมีผิดมาก แต่เราเคยอย่างไรก็ประพฤติอย่างนั้นไปตามเคยเป็นดี

๒) ที่ตรัสว่ามุมบากไม้สิบสอง เดี๋ยวนี้ถือว่าเป็นยศนั้น จับใจยิ่งนัก ได้สังเกตเห็นหลังคาจตุรมุขอีกอย่างหนึ่ง เดี๋ยวนี้ก็ถือเป็นยศเหมือนกัน แท้จริงจตุรมุขก็มาแต่ปราสาท ปราสาทนั้นก็ขัน “ปราสาท มณฑป บุษบก” ก็เป็นอันเดียวกัน ปราสาทนั้นมีมุข มณฑปไม่มีมุข แต่เป็นขนาดใหญ่ บุษบกนั้นเป็นขนาดเล็ก เรือนยอดในภาษามคธเรียกว่า “กูฎาคาร”

๓) คำว่า “เวียงคุก” นั้นเป็นสองคำ “เวียง” นั้นหมายว่าที่ล้อมรั้ว ไม่มีสงสัย แต่คำ “คุก” นั้นและสงสัย เพราะไม่มีคำสิ่งก่อสร้างอะไรอยู่เลย นอกจากที่ขังคน

รายการ

๔) สำนักพระราชวังส่งหมายกำหนดการใบพิมพ์มาให้ คือ

ก–หมายทำบุญร้อยวันศพพลเอก อุ่ม

ข–หมายพระราชทานเพลิงศพพลเอก อุ่ม

ค–หมายทรงทำบุญ กับพระราชทานเพลิงพระศพ พระองค์เจ้าบุษบันและพระองค์เจ้าผ่อง กับทั้งพระองค์เจ้าภควดี และพระองค์เจ้าเทวีวิไลยวรรณ

​ฆ–หมายพระราชทานเพลิงศพลูกจันทน์ พนมยงค์

ได้แบ่งหมายต่างๆ นั้นส่งมาถวาย เพื่อให้ทราบฝ่าพระบาทโดยละเอียดในคราวนี้ด้วยแล้ว

วันที่ ๑๔ ได้รับใบดำ พ.ท. อาจ พิชเยนทรโยธิน บอกกำหนดว่า วันที่ ๑๕ ธันวาคม ๑๖.๐๐ น. จะมีการทำบุญที่หน้าศพ แล้ววันที่ ๑๖ ธันวาคม เวลา ๙.๐๐ น. จะชักศพไปเข้าเมรุวัดเทพศิรินทร์.

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด