๒๔๖ ประกาศเรื่องทำพระศพเจ้านายแลศพเสนาบดี ที่พระเมรุกลางเมือง

ปีชวดฉศก

มีพระบรมราชโองการมารพระบัณฑูรสุรสิงหนาท ให้ประกาศแก่พระราชวงศานุวงศ์แลข้าราชการฝ่ายหน้าฝ่ายในให้ทราบทั่วกันว่า ที่พระเมรุที่พระราชทานเพลิงพระศพพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นวิษณุนาถนิภาธรนั้น ให้รอไว้ไม่ให้รื้อ ครั้นเมื่อวันจันทร์ เดือน ๙ แรม ๒ ค่ำ พระเจ้าน้องนางเธอพระองค์เจ้าขนิษฐน้อยสิ้นพระชนม์ลง ทรงพระราชดำริห์ว่า พระศพพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นวิษณุนาถนิภาธร ได้ทำในที่พระเมรุท้องสนามหลวงแล้ว พระศพพระเจ้าน้องนางเธอพระองค์เจ้าขนิษฐน้อยจะไปทำณะที่อื่น ก็จะเปนที่เห็นไปว่า ทรงนับถือแต่พระเจ้าลูกยาเธอมากกว่าพระเจ้าน้องนางเธอไป การแต่ก่อนก็เคยมีเปนอย่างมาแล้ว เมื่อพระเมรุในที่ท้องสนามหลวงยังมีอยู่ พระศพพระราชวงศานุวงศ์ที่ไม่เปนพระศพฝังแล้ว ก็โปรดฯ ให้ทำที่ท้องสนามหลวงติดต่อกันมา พระศพพระเจ้าพี่ยาเธอ กรมพระพิทักษ์เทเวศร แลพระศพพระพี่นางเธอ พระองค์เจ้าใย ก็ได้โปรดฯ ให้เชิญมาตั้งที่พระเมรุแล้วพระราชทานเพลิงณท้องสนามหลวง เพราะฉนั้นครั้งนี้เมื่อเคารพพระศพสมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าจันทรมณฑลเสร็จแล้ว ครั้นณวันพุธเดือน ๓ แรม ๒ ค่ำ จะได้เชิญพระศพพระเจ้าน้องนางเธอพระองค์เจ้าขนิษฐน้อยไปตั้งที่พระเมรุท้องสนามหลวงสดับปกรณ์มีเทศนามีงาน ๓ วัน วันศุกรเดือน ๓ แรม ๔ ค่ำจะได้พระราชทานเพลิงการเปนเสร็จ อนึ่งณวันพุธเดือนยี่ เจ้าพระยานิกรบดินทรมหินทรมหากัลยาณมิตรถึงอนิจกรรมลง ทรงพระราชดำริห์ว่า การศพท่านเสนาบดีที่สมุหนายกผู้ใหญ่ เมื่อพระเมรุในท้องสนามหลวงมีอยู่แล้วก็ควรทำต่อเนื่องกันไป เหมือนอย่างครั้งในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระเมรุยังมีอยู่ ศพเจ้าพระยาวงศาสุรศักดิ์แลศพพระยาอุไทยธรรมกลาง ก็ทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้ทำที่ท้องสนามหลวง ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อพระเมรุที่ท้องสนามหลวงยังมีอยู่ ศพเจ้าพระยาอภัยภูธรแลศพพระยาราชมนตรี ก็ทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้ทำที่พระเมรุณท้องสนามหลวงเปนอย่างมาแล้ว ครั้งนี้ศพเจ้าพระยานิกรบดินทรมหินทรมหากัลยาณมิตรจะทำณที่อื่น ก็จะต้องกะเกณฑ์กันทำเมรุแลโรงโขนโรงหุ่นโรงครัวโรงงาน การก็จะลำบากแก่นายด้านนายงานทั้งปวงไป เพราะฉนั้นจึ่งโปรดฯ ให้ทำที่พระเมรุณท้องสนามหลวง แต่การทั้งปวงสุดแต่เจ้าภาพ ในหลวงเปนแต่ผู้ช่วยในการศพนั้น ท่านทั้งหลายทั้งปวงพระองค์ใดองค์ใดผู้ใด จะมาก็ได้ไม่มาก็ได้ จะช่วยก็ได้ไม่ช่วยก็ได้