๒๔๓ ประกาศให้เรียกค่าธรรมเนียมเรือลูกค้าในเมืองที่มีกงสุลสยาม

ณวันจันทร์ เดือนอ้าย แรม ๑๓ ค่ำ ปีชวดฉศก

เจ้าพระยารวิวงศ์มหาโกษาธิบดี ประกาศแก่เจ๊สัวผู้แต่งเรือใช้ธงช้างให้รู้จงทั่ว ด้วยกงสุลไทยที่ตั้งอยู่ในเมืองขึ้นอังกฤษมีหนังสือเข้ามาว่า ถ้าลูกค้ากรุงเทพมหานครแต่งเรือออกไปค้าขายในเมืองขึ้นอังกฤษที่กงสุลตั้งอยู่ มีธุระเกี่ยวข้องสิ่งใดกงสุลจะเอาเปนธุระ กงสุลจะขอเรียกค่าธรรมเนียมแต่เรือลูกค้าที่ออกไปค้าขายแจ้งที่อยู่ในบาญชีนั้นแล้ว ได้นำความขึ้นกราบบังคมทูลฯ แด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระเจ้าแผ่นดินทราบใต้ฝ่าลอองธุลีพระบาทแล้ว มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ สั่งให้ปฤกษาท่านเสนาบดีทั้งปวงจะเห็นควรประการใด ท่านเสนาบดีปฤกษาพร้อมกันให้กราบบังคมทูลฯ ว่า ที่กรุงเทพมหานครได้ตั้งกงสุลออกไปช่วยรับธุระเรือลูกค้าที่เปนเมืองท่าค้าขายอยู่หลายเมืองแล้ว ก็ต้องยอมให้กงสุลฝ่ายสยามสำหรับพระบารมีกรุงเทพมหานคร เรียกค่าธรรมเนียมเหมือนอย่างกงสุลเมืองอื่นๆ จึงโปรดเกล้าฯ ว่า ซึ่งท่านเสนาบดีปฤกษาเห็นพร้อมกัน ควรจะให้กงสุลฝ่ายสยามเรียกค่าธรรมเนียมแต่เรือลูกค้านั้นชอบแล้ว เขาจะได้ระวังรักษาเอาธุระในทางค้าขาย ให้ประกาศลูกค้าในกรุงเทพฯ ให้รู้ทั่วกันว่า ค่าธรรมเนียมที่กงสุลสยามจะเรียกแต่เรือลูกค้ากรุงเทพมหานครนี้ มิสเตอร์อาดำซอนเปนกงสุลสยามที่เมืองฮ่องกงมีหนังสือเข้ามาขอเรียกเปนตันๆ ละ ๓ เซนต์แล้วไม่เรียกค่าสิ่งของอะไรอิก ฤๅจะไปค้าขายเมืองสิงคโปร์ฤๅเมืองปีนัง เมืองร่างกุ้ง เมืองมะเกาที่มีกงสุลฝ่ายสยามแล้ว ก็จะต้องเสียค่าธรรมเนียมให้ตันละ ๓ เซนต์เหมือนๆ กัน ถ้ากงสุลเรียกมากขึ้นไปกว่านี้ ก็อย่าให้กับตันแลนายเรือยอมเสียให้ ความบังคับในพระยาโชฎึกราชเศรษฐีประกาศลูกค้าผู้แต่งเรือให้รู้จงทั่ว ว่าถ้าผู้ใดจะแต่งเรือออกไปค้าขายเมืองที่มีกงสุลไทยได้ระวังรักษาลูกค้าฝ่ายสยามอยู่ที่ใด ก็ให้กัปตันแลนายเรือไปหากงสุลฝ่ายสยาม ให้กงสุลบอกกล่าวให้ทำตามกฎหมายเมืองนั้นๆ ทุกเที่ยวทุกลำ

ประกาศมาณวันจันทร์ เดือนอ้าย แรม ๑๓ ค่ำ ปีชวดฉศก จุลศักราช ๑๒๒๖