๒๓๗ ประกาศเพิ่มเติมเรื่องอัฐโสฬศอ่อนแลบางไป

ณวันอาทิตย์ เดือน ๑๒ ขึ้น ๑๕ ค่ำ ปีชวดฉศก

มีพระบรมราชโองการดำรัสสั่ง ให้ประกาศเพิ่มเติมมาด้วยเรื่องข่าวฦๅว่าอัฐปลอมนั้น มีเหตุอยู่อย่างหนึ่งที่คนจะสงสัยจึงฦๅกันกระมัง เบี้ยอัฐเบี้ยโสฬศ แต่แรกทำนั้นดีบุกเจือทองแดงเข้าให้แขงชั่งละบาททำไปเปนอันมาก ดีบุกที่ทำอัฐแลโสฬศครั้งนั้นแผ่ด้วยหีบอย่างแผ่เงินทำเงินเหรียญ ครั้นภายหลังมาในต้นปีชวดฉศกนี้ ห้างเมืองสิงคโปร์แลห้างเมืองจีนล้มไปหลายห้าง ลูกค้าไม่มีที่แลกเปลี่ยนเงินเหรียญด้วยใช้บิลซื้อสิ่งของ ก็เอาเงินเหรียญเข้ามามากนัก แล้วขอแลกเงินบาทไปใช้ ในกรุงเทพฯ นี้เงินเหรียญมีมากคั่งค้างอยู่ ต้องทำเงินบาทให้ลูกค้าต่างประเทศแลก ๗ วัน ๔๐๐ ชั่ง แลใช้ราชการจ่ายการ แลแจกเบี้ยหวัดด้วย การต้องทำเงินอยู่เปนนิตย์ ไม่มีช่องที่จะหีบแผ่ดีบุกทำอัฐแลโสฬศ การดีบุกหยุดมาหลายเดือน ผู้ต้องการอัฐใช้ร้องหามากเร่งให้ทำ จึงทรงพระราชดำริห์แล้วดำรัสสั่งให้จีนช่างดีบุกหลอมดีบุกแล้วทับด้วยศิลารองกระดาษ ทำเปนแผ่นแล้วตัดเปนแผ่นกลมมาตีตราเปนเบี้ยอัฐลองดู ก็เห็นว่าคงใช้ได้เหมือนกัน แต่จีนช่างดีบุกเมื่อหลอมดีบุกที่เข้าทองแดงมาก ก็ว่าร้อนนัก เกิดเพลิงไหม้กระดาษซึ่งรองหน้าศิลาทับตามเคยอย่างจีนนั้นเสียทำไม่ได้ จึงขอเจือเนื้อดีบุกมากขึ้นกว่าแต่ก่อน ให้เนื้ออ่อนเข้า จึงโปรดฯ ให้ทำตามจีนว่า ด้วยเหตุที่เนื้อดีบุกอ่อนไปกว่าแต่ก่อน จักรตีตรากดแรงอยู่อย่างเดิมลายในแผ่นเบี้ยอัฐก็เส้นเขื่องเกินไปสักน้อย เนื้อเบี้ยอัฐนั้นก็บางไปกว่าแต่ก่อนสักน้อย แลเบี้ยอัฐที่ทำครั้งหลังนี้ก็อ่อนไปกว่าแต่ก่อนสักน้อย แต่ผู้ดูไม่ทราบความนี้สังเกตได้บ้าง ก็สงสัยไปว่ามีผู้ปลอมทำกระมัง เบี้ยอัฐที่อ่อนแลบางไปได้ทำจำหน่ายไปแล้ว ๕๐๐๐๐ เศษไม่มากนัก บัดนี้ก็ได้คิดจัดการทำให้ดีบุกเบี้ยอัฐแขงขึ้นเหมือนอย่างเดิมแล้ว แต่ทำได้วันหนึ่งน้อยไปกว่าแต่ก่อน เพราะต้องหีบทำเงินเปลืองเวลา เบี้ยอัฐแลโสฬศครั้งก่อนที่แขงนั้นก็ดี เบี้ยอัฐโสฬศใหม่นี้เนื้ออ่อนบางก็ดี โปรดฯ ให้ใช้ได้เหมือนกัน ถ้าตราหลวงยังมีอยู่แล้วแลไม่ได้ตัดแลเจาะให้ขาดให้ทลุแล้ว ผู้ได้ไว้จะเอามาขึ้นเอาเงินหลวงไปแต่พระคลังก็ได้เหมือนกัน ถ้าใช้สึกหรอไปบ้างก็คงรับแลก จะแลกเอาอัฐไปใหม่ไปใช้ก็ได้จะขึ้นเงินก็ได้ ถ้าเห็นว่าเปนตราหลวง ซึ่งบีบด้วยจักรแล้วใช้ได้หมด ต่อเปนแผ่นหลอมแลตราผิดไปจึ่งจะเปนของปลอม ถึงกระนั้นใครพบให้เอามายื่นให้ทูลเกล้าฯ ถวายทอดพระเนตร จะพระราชทานรางวัล จะได้รู้จักฝีมือคนปลอม แต่ซึ่งหนาแลบางกว่ากัน แลอ่อนแขงกว่ากันนั้นเปนของทำไปแต่ในหลวง ทั้งสองอย่างตราเดียวกันแท้ ใช้ได้เหมือนกันอย่าสงไสยเลย ฤๅผู้ที่ได้เบี้ยอัฐที่บางที่อ่อนไม่ชอบใจ จะเอามาเปลี่ยนเอาที่หนาที่แขงซึ่งแก้ไขทำใหม่ก็จะให้เปลี่ยน แต่เห็นว่าไม่กระไรนักดอกใช้ได้เหมือนกัน ต่อสึกหรอบี้แบนไปตราเหลืออยู่พอเห็น จึงเอามาเปลี่ยนเถิด ถ้าไม่ขาดวิ่นเปนรอยตัดฤๅเจาะทลุแล้ว จะรับให้แลกไปทุกเมื่อ

ประกาศมาณวันอาทิตย์ เดือน ๑๒ ขึ้น ๑๕ ค่ำ ปีชวดฉศก ศักราช ๑๒๒๖ ฤๅเปนวันที่ ๔๙๓๒ ในรัชกาลปัตยุบันนี้.