เรื่องควบคุมเครดิต (ส่วนที่เกี่ยวกับธนาคารพาณิชย์)

​๑. ตามกฎหมายธนาคารพาณิชย์จะต้อง

ก. มีเงินสดสำรองไว้ไม่ต่ำกว่าร้อยละ ๒๕ ของเงินฝาก เงินร้อยละ ๒๕ นี้ต้องฝากไว้ที่ธนาคารแห่งประเทศไทยไม่ต่ำกว่ากึ่งหนึ่ง

และ ข. ไม่ให้บุคคลใดกู้ยืมเงิน เว้นแต่จะได้รับอนุญาต

หรือ ค. ถือพันธบัตรไว้ไม่ต่ำกว่าร้อยละ ๔๐ ของเงินฝาก

อนึ่ง โดยเฉพาะธนาคารไทยทั้ง ๔ กระทรวงการคลังได้ขอร้องให้เลือกปฏิบัติตามข้อ ค. และเมื่อได้ปฏิบัติแล้วก็ย่อมได้รับยกเว้นจากข้อ ข.

๒. ในการปฏิบัติตามกฎหมายและตามคำขอร้องของกระทรวงการคลัง ธนาคารจะต้องปฏิบัติตามตัวอย่างต่อไปนี้

๓. ในเวลาใดที่ธนาคารถูกถอนเงินมากกว่าที่ได้รับฝาก

ก. ถ้าธนาคารยังมิได้ให้กู้ยืมเงินและลงทุนหาผลประโยชน์ไปแล้วเต็มจำนวนร้อยละ๓๕ ธนาคารอาจใช้เงินที่คงเหลืออยู่นั้นจ่ายให้ผู้ฝากได้

หรือ ข. ถ้าธนาคารใดให้กู้ยืมเงินและลงทุนหาผลประโยชน์ไปแล้วเต็มจำนวนร้อยละ ๓๕ ธนาคารก็ขอเบิกเงินเกินบัญชีได้จากธนาคารแห่งประเทศไทย โดยนำพันธบัตรมามอบไว้เป็นประกัน ดอกเบี้ยที่ธนาคารแห่งประเทศไทยจะคิดเอานั้นจะต่ำกว่าดอกเบี้ยพันธบัตรร้อยละ ๑/๒

จะแสดงตัวเลขเป็นตัวอย่างดั่งต่อไปนี้

​ธนาคารในกรณี ก.

(๑)

ถ้าธนาคาร ก. ถูกถอนเงินมากกว่าที่ได้รับฝาก เป็นต้นว่าถอน ๕๐ บาท แต่ได้รับฝากในวันนั้นเพียง ๓๐ บาท และจำนวนสุทธิที่ถูกถอนเป็นเงิน ๒๐ บาท ผลจะเป็นดั่งต่อไปนี้

(๒)

​จึ่งเป็นอันว่าธนาคาร ก. ยังมีเงินสดสำรองถูกต้องตามกฎหมาย ถือพันธบัตรไม่ต่ำกว่าที่กระทรวงการคลังขอร้อง เงินให้กู้ยืมคงเดิม

ธนาคารในกรณี ข.

(๑)

ถ้าธนาคาร ข. ถูกถอนเงินมากกว่าที่ได้รับฝาก เป็นต้นว่าถอน ๕๐ บาท แต่ได้รับฝากในวันนั้นเพียง ๓๐ บาท และจำนวนสุทธิที่ถูกถอนเป็นเงิน ๒๐ บาท ผลจะเป็นดั่งต่อไปนี้

​(๒)

ซึ่งทำให้ธนาคารมีเงินสดสำรองน้อยกว่าที่กฎหมายกำหนด ถ้าธนาคารไม่มีพันธบัตรรัฐบาลก็จะไม่มีหนทางอื่นที่จะเพิ่มเงินสดสำรองให้ถูกกฎหมายได้ นอกจากจะเรียกเงินให้กู้ยืมขึ้นเสีย ๒๐ บาท ซึ่งจะทำให้ธนาคารขาดผลประโยชน์ไปบ้าง แต่โดยเหตุที่ธนาคารถือพันธบัตรอยู่ถึง ๔๐ บาท ธนาคารจึ่งมีหนทางเพิ่มเงินสดสำรองให้ถูกต้องตามกฎหมาย โดยกู้เงินจากธนาคารแห่งประเทศไทย ๑๕ บาท มีพันธบัตรเป็นประกัน ฐานะของธนาคารจึ่งจะเป็นดั่งต่อไปนี้

(๓)

จึ่งเป็นอันว่าธนาคาร ข. ยังมีเงินสดสำรองถูกต้องตามกฎหมาย ถือพันธบัตรไม่ต่ำกว่าที่กระทรวงการคลังขอร้อง เงินให้กู้ยืมคงเดิม แต่เป็นลูกหนี้ธนาคารแห่งประเทศไทย ๑๕ บาท หนี้รายนี้ต้องเสียดอกเบี้ยต่ำกว่าอัตราดอกเบี้ยพันธบัตรร้อยละ ๑/๒ ธนาคาร ข. จึงยังคงมีรายได้จากพันธบัตรอีกร้อยละ ๑/๒ ทั้งดอกเบี้ยเงินให้กู้ยืมนั้นธนาคาร ข. ก็จะคงได้รับอยู่ตามเดิม.