โคลงโสฬสไตรยางค์

พระราชนิพนธ์ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

๏ ปราชญ์แสดงดำริห์ด้วย ไตรยางค์
โสฬสหมดหมวดปาง ก่อนอ้าง
เปนมาติกาทาง บัณฑิตย์ แสวงเฮย
หลังสวัสดิ์ขจัดทุกข์สร้าง สืบสร้องศุภผล ฯ

สามสิ่งควรรัก

ความกล้า ความสุภาพ ความรักใคร่

๏ ควรกล้ากล้ากล่าวถ้อย ทั้งหทัย แท้แฮ
สุวภาพพจนกายใน จิตรพร้อม
ความรักประจักษ์ใจ จริงแน่ นอนฤา
สามสิ่งควรรักน้อม จิตรให้สนิทจริง ฯ

สามสิ่งควรชม

อำนาจปัญญา เกียรติยศ มีมารยาตรดี

๏ ปัญญาสติล้ำ เลิศญาณ
อำนาจศักดิ์ศฤงฆาร มั่งขั้ง
มารยาตรเรียบเสี่ยมสาร เสงี่ยมเงื่อน งามนอ
สามสิ่งควรจักตั้ง แต่ซ้องสรเสริญ ฯ

สามสิ่งควรเกลียด

ความดุร้าย ความหยิ่งกำเริบ อักตัญญู

๏ ใจบาปจิตรหยาบร้าย ทารุณ
กำเริบเอิบเกินสกุล หยิ่งก้อ
อิกหนึ่งห่อนรู้คุณ ใครปลูก ฝังแฮ
สามสิ่งควรเกลียดท้อ จิตรแท้อย่าสมาน ฯ

สามสิ่งควรรังเกียจติเตียน

ชั่วเลวซาม มารยา ฤษยา

๏ ใช่ชั่วชาติต่ำช้า ทรชน
ทุจริตมารยาปน ปกไว้
หึงจิตiคิดเกลียดคน ดีกว่า ตัวแฮ
สามส่วนควรเกลียดใกล้ เกลียดซ้องสมาคม ฯ

สามสิ่งควรเคารพ

สาสนา ยุติธรรม ความประพฤติเปนประโยชน์ทั่วไปไม่เฉภาะตัวเอง

๏ สาสนาสอนสั่งให้ ประพฤติดี
หนึ่งยุติธรรมไป่มี เลือกผู้
ประพฤติเพื่อประโยชน์ศรี สวัสดิ์ทั่ว กันแฮ
สามสิ่งควรรอบรู้ เคารพเรื้องเจริญคุณ ฯ

สามสิ่งควรยินดี

งาม ตรงตรง ไทยแก่ตน

๏ สรรพางค์โสภาคย์พร้อม ธัญลักษณ์
ภาสิตจิตรประจักษ์ ซื่อพร้อม
เปนศุขโสตตนรัก การชอบ ธรรมนา
สามสิ่งควรชักน้อม จิตรให้ยินดี ฯ

สามสิ่งควรปราถนา

ความศุขสบาย มิตรสหายที่ดีดี ใจสบายปรุโปร่ง

๏ ศุขกายวายโรคร้อน รำคาญ
มากเพื่อนผู้วานการ ชีพได้
จิตรแผ้วผ่องสำราญ รมย์ศุข เกษมแฮ
สามสิ่งควรจักให้ รีบร้อนปราถนา ฯ

สามสิ่งควรอ้อนวอนขอ

ความเชื่อถือ ความสงบ ใจบริสุทธิ

๏ ศรัทธาทำจิตรหมั้น คงตรง
สงบรงับดับประสงค์ สิ่งเศร้า
จิตรสะอาดปราศสิ่งพวง วุ่นขุ่น หมองแฮ
สามส่วนควรใฝ่เฝ้า แต่ตั้งอธิฐาน ฯ

สามสิ่งควรนับถือ

ปัญญา ฉลาด มั่นคง

๏ ปัญญาตรองตริล้ำ ฦกหลาย
ฉลาดยิ่งสิ่งแยบคาย คาดรู้
มั่นคงไม่คืนคลาย คลอนกลับ กลายแฮ
สามสิ่งควรกอบกู้ กับผู้นับถือ ฯ

สามสิ่งควรจะชอบ

ใจอารีสุจริต ใจดี ความสนุกนิ์เบิกบานพร้อมเพรียง

๏ สุจริตจิตโอบอ้อม อารี
ใจโปร่งปราศราคี ขุ่นข้อง
สิ่งเกษมศุขเปรมปรี ดาพรั่ง พร้อมแฮ
สามสิ่งสมควรต้อง ชอบต้องยินดี ฯ

สามสิ่งควรสงสัย

ยอ หน้าเนื้อใจเสือ กลับกลอก

๏ คำยอยกย่องเที้ยร ทุกประการ
ภักตร์จิตรผิดกันประมาณ ยากรู้
เร็วรักผลักพลันขาน คำกลับ พลันฤๅ
สามส่วนควรแล้วผู้ พะพ้องพึงแคลง ฯ

 

สามสิ่งควรละ

เกียจคร้าน วาจาฟั่นเฝือ หยอกหยาบแลแสลงหรือขัดฅอ

๏ เกียจคร้านการท่านทั้ง การตน ก็ดี
พูดมากเปล่าเปลืองปน ปดเหล้น
คำแสลงเสียดแทงระคน คำหยาบ หยอกฤๅ
สามสิ่งควรทิ้งเว้น ขาดสิ้นสันดาน ฯ

สามสิ่งควรจะกระทำให้มี

หนังสือดีดี เพื่อนดี ใจเย็นดี

๏ หนังสือสอนสั่งข้อ วิทยา
เว้นบาปเสาะกัลยาณ์ มิตรไว้
หนึ่งขาดปราศโทษา คติห่อ ใจเฮย
สามสิ่งควรมีให้ มากยั้งยืนเจริญ ฯ

สามสิ่งควรจะหวงแหนหรือต่อสู้รักษาเพื่อ

ชื่อเสียงยศศักดิ์ บ้านเมืองของตน มิตรสหาย

๏ ความดีมีชื่อทั้ง ยศถา ศักดิ์เฮย
ประเทศเกิดกุลพงษา อยู่ยั้ง
คนรักร่วมอัธยา ไศรยศุข ทุกข์แฮ
สามสิ่งควรสงวนตั้ง ต่อสู้ผู้เบียน ฯ

สามสิ่งควรครองไว้

กิริยาที่เปนในใจ มักง่าย วาจา

๏ อาการอันเกิดด้วย น้ำใจ แปรฤๅ
ใจซึ่งรีบเร็วไว ก่อนรู้
วาจาจักพูดใน กิจสบ สรรพแฮ
สามสิ่งจำทั่วผู้ พิทักษ์หมั้นครองรวัง ฯ

สามสิ่งควรจะเตรียมเพื่อ

อนิจัง ชรา มรณ

๏ สิ่งใดในโลกย์ล้วน เปลี่ยนแปลง
หนึ่งชราหย่อนแรง เร่งร้น
ความตายติดตามแสวง ทำชีพ ประไลยเฮย
สามส่วนควรคิดค้น คติรู้เตรียมคอย ฯ

• • • • • • • • •

๏ จบสารสิบหกเค้า คแนนนับ หมวดแฮ
หมวดละสามคิดสรรพ เสร็จสิ้น
เปนสี่สิบแปดฉบับ บอกเยี่ยง อย่างแฮ
ตามแบบบขาดหวิ้น เสร็จแล้วบริบูรณ์ ฯ

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ