โคลงศัพท์ในนอก

๑๏ เรียงเรียบเทียบคิดข้อ คำสยาม
คู่หนึ่งในนอกตาม อรรถอ้าง
พอสังเขปใจความ คำกล่าว กันแฮ
อธิบายขยายกว้าง ออกไว้ตามเห็น
๒๏ เปนเครื่องรฦกไว้ กาลนาน
หอสมุดวชิรญาณ ที่นี้
ใช่ปราชญ์ฉลาดชาญ เชิงลักษณ์ เลยพ่อ
ใดคลาศเชิญปราชญ์ชี้ ช่องแต้มเติมสนอง
๓๏ จำลองลักษณคิดเค้า สี่ประ การแฮ
หนึ่งเพ่งความเดียวคละ คู่ต้น
หนึ่งเฉภาะเพ่งกันจะ เห็นประจักษ์ ชัดนา
หนึ่งนอกหนึ่งในค้น คัดเค้าความเฉลย
๔๏ หมวดต้นราชกิจตั้ง ปางบรรพ์ แบบฤา
ในนอกเสมอกัน คู่คล้าย
ในใกล้นอกไกลปัน ตำแหน่ง กิจนา
เปนหมู่ดุจขวาซ้าย มากแท้หลายกรม
๕๏ สมในสมนอกทั้ง กรมวัง
ตำรวจนอกในหวัง วิเศษถ้วน
แสงในนอกชาวคลัง อีกพนัก งานแฮ
หมู่สระพากรล้วน นอกด้วยในมี
๖๏ ในทำเนียบชื่อตั้ง ขุนนาง
คือชื่อมีแบบปาง ก่อนนั้น
นอกทำเนียบชื่อวาง ตำแหน่ง ใหม่เฮย
แต่ราชการยศชั้น นับได้เหมือนเสมอ
๗๏ ตอนสองในนอกต้อง อาไศรย กันแฮ
เห็นนอกจึ่งมีใน เรียกร้อง
ทุกภาชนสิ่งใดใด ฤๅเปรียบ เทียบนา
ใช้ทั่วทุกคำพร้อง จักชี้เชิงหวัง
๘๏ สรรพภาชนเครื่องใช้ นานา อเนกเฮย
ดุจท่ำถ้วยโถสา รพัดสิ้น
มีในนอกธรรมดา โดยรูป มันแฮ
ในเพ่งในกลางชิ้น นอกพ้นรูปพรรณ
๙๏ ไม้เรียงเรียบปักไว้ สามสอง อันนา
อันนอกอันในปอง เรียกได้
เขียนวงขีดจำลอง ลักษณเรียบ ดูแฮ
วงนอกวงในใช้ เรียกร้องเปนประมาณ
๑๐๏ โดยสารมคธชี้ เชิงเรียน
เลขนอกเลขในเขียน เขตรอ้าง
ผูกความคิดพูดเพียร ผู้ถนัด ชัดนา
ความใคร่เรียนฤๅค้าง ขาดเค้าตามประสงค์
๑๑๏ หนึ่งสุภาสิตว่าไว้ แต่บู ราณเฮย
นอกอย่านำศัตรู จู่เข้า
ภายในสิ่งใดดู ปกปิด ไว้พ่อ
ซื่อสัตย์ต่อมิตรเจ้า ชอบแท้ควรชม
๑๒๏ ภายในเพ่งเฉภาะน้ำ ใจตน
กายเพ่งภายนอกยล เยี่ยงนี้
จิตรกายประกอบกล ใดคลาศ ฤๅพ่อ
สัปปุรุษพาลชี้ ช่องด้วยตนเอง
๑๓๏ ผลขนุนหนามนอกเนื้อ ในหวาน
บัณฑิตย์จิตรในปาน เปรียบอ้อย
ผลมะเดื่อนอกแดงฉาน หนอนบ่อน ในนา
หวานนอกขมในถ้อย เทียบแท้ทางตรง
๑๔๏ สรรพสิงซึ่งกล่าวอ้าง โดยคำ ฉนี้นา
มีนอกหากในนำ แนะให้
ส่วนในหากนอกสำ แดงดุจ กันแฮ
ยกเช่นเปนอย่างไว้ เทียบเค้าความสนอง
๑๕๏ ตอนสามในศัพท์ค้น คำแถลง
คิดคัดจัดเปนแปลง เปลี่ยนแก้
หลายหลากมากคำแสดง โดยหมู่
ตามศัพท์สามัญแท้ ที่ใช้ในสยาม
๑๖๏ ในพระบาทอยู่เกล้า ในกรม อีกแฮ
ในท่านนั้นนี้ถม เรียกอื้อ
ในพระสาสน์นิยม ใจเรียก ท่านเฮย
ในที่นับถือรื้อ จิตรร้ายฤาควร
๑๗๏ ในเนื้อไขนี่นี้ ว่าประยูร วงษ์แฮ
ในหมู่มิตรพวกภูล จิตรเกื้อ
ในกองชาติแปลงปูน ปานเปรียบ กันนา
ในร่วมรวมเปนเนื้อ หนึ่งด้วยสมาคม
๑๘๏ ในห่อหีบเก็บแล้ว ปกปิด มิดนอ
ในที่ลับสงัดจิตร เงียบนั้น
ในใจศุขทุกข์คิด ครวญใคร่ ใดพ่อ
ในเหตุเพราะลับอั้น อัดแท้เหลือเห็น
๑๙๏ ในโรงเรือนตึกห้อง คูหา
ในม่านมุ้งศาลา กกชั้ว
ในร่มร่มพฤกษา บังแดด ฝนแฮ
ในรอบกำเพงรั้ว เครื่องกั้นกันบัง
๒๐๏ ในภาชน์ขันขวดถ้วย โอ่งกถาง อ่างเอย
ในบ่อเหมืองบึงบาง น่านน้ำ
ในคอกคุกทิมตะราง กรงวิหก นาพ่อ
ในที่เครื่องขังค้ำ ส่งชี้เชิงหมาย
๒๑๏ ในโต๊ะถาดภาชน์ตั้ง เต็มของ นานา
ในเลื่อนรถเกวียนกอง ใส่ล้น
ในเรือเสื่ออาศน์รอง นอนนั่ง แลแฮ
ในเรียกแทนบนค้น คัดได้ความเฉลย
๒๒๏ ในที่ของติดตั้ง โดยประสงค์
ในทุ่งพาดงพง ป่าอ้อ
ในเขตรพระนครคง วังวัด บ้านฤๅ
ในแม่น้ำถนนข้อ เหตุชี้เชิงสถาน
๒๓๏ ในระหว่างซึ่งได้ ทำสัตย์ สัญญาแฮ
ในเมื่อเวลานัด แนะไว้
ในบทกฏพิกัด เปนแบบ นาฮา
ในเขตรกำหนดได้ เรียกร้องเปนประมาณ
๒๔๏สรรพ์ศัพท์ซึ่งแอบอ้าง อยู่กับ ในเฮย
สรรพสิ่งกันบังลับ ไป่แจ้ง
อีกที่มุ่งบังคับ กำหนด ใดฤา
ไป่คลาศพ้นจักแสร้ง เศกด้วยในควร
๒๕๏ หนึ่งไนยนับเนื่องด้วย คำมคธ
สยามเรียกนามปรากฎ อยู่บ้าง
พากย์อื่นก็มีหมด โดยมาก
ยกมคธสยามอ้าง ออกไว้พอเห็น
๒๖๏ ไนยนาไนยเนตรนั้น ในตา
ไนยหนึ่งอย่างพรรณา แยกย้าย
เลศไนยวิไนยสา สนะสั่ง สอนแฮ
ดไนยบุตรไนปั่นฝ้าย ดุจนี้เปนนาม
๒๗๏ หนึ่งในไป่เพ่งด้วย คำยก กล่าวฤา
บุตรเรียกลูกในอก อีกไส้
คมในฝักปิดปก จิตรอาจ หาญแฮ
คำเปรียบเช่นว่าไว้ อย่างนี้มีอนันต์
๒๘๏ ตอนสี่ชิ้นอกเนื้อ ความแจก แจงเฮย
ตามที่คำสยามแยก อย่างถ้อย
คิดคัดจัดปันแผนก เปนส่วน
กล่าวแต่สังเขปน้อย หนึ่งชี้ความเสนอ
๒๙๏ นอกรูปสรรพสิ่งสิ้น เหลือหลาย
นอกพิกัดกฎหมาย แบบเบื้อง
นอกประเทศเขตรเจ้านาย มิศเพศ พงษ์แฮ
นอกจิตรนอกรีตเยื้อง ยักย้ายหลายสถาน
๓๐๏ คงเพ่งความห่างพ้น ดลไกล
คือที่มุ่งหมายใด คลาศแคล้ว
ตรงข้ามกับคำใน แปลงเปลี่ยน กันแฮ
ดังบทในขยายแล้ว จบแจ้งแต่หลัง
๓๑๏ บางคำนอกอยู่ข้าง น่าแล หลังฤา
ความแปลกเปลี่ยนแปลงแปร เล่ห์แจ้ง
ดุจบ้านนอกบอกแฉว โดยรอบ กรุงนา
ฤๅว่านอกบ้านแย้ง แยกพ้นเขตรประสงค์
๓๒๏ ธรรมเนียมนอกอีกอ้าง อย่างนอก นั้นฤา
สรรพสิ่งต่างประเทศออก อรรถใช้
นอกอย่างนอกธรรมเนียมบอก ผิดแบบ แผนนา
นอกอยู่น่าหลังได้ ต่างเค้าความหมาย
๓๓๏ หนึ่งคำนอกเปรียบข้อ สุภาสิต
บางหมู่คำตรงชิด ชอบถ้อย
บางคาบใคร่ครวญคิด คำเปรียบ
จักกล่าวเปนอย่างน้อย หนึ่งให้พอเห็น
๓๔๏ ลูกดอกนอกช่อชี้ เชิงคำ เปรียบนา
ใช่เรื่องริปดทำ จอดจ้าน
หมู่ไม้นอกกอลำ ใหญ่แยก พงษ์แฮ
นอกคอกระเพื่อนบ้าน เดือดร้อนลำเค็ญ
๓๕๏ นอกเรื่องริพร่ำด้วย วาจา
อุตรินอกตำรา เล่ห์รู้
ลูกศิษย์นอกครูอา จารย์สั่ง สอนแฮ
เมียนอกผัวคบชู้ เล่ห์นี้ดีไฉน
๓๖๏ บุตรนอกพ่อแม่ทั้ง ตระกูลวงษ์
นอกมิตรจิตรไป่คง สัตย์อ้าง
นอกเจ้าไป่คิดจง ใจภักดิ์ ท่านนา
นายนอกบ่าวบ่าวร้าง เล่ห์นี้พึงแหนง
๓๗๏ ศัพท์ในศัพท์นอกสิ้น ปรารภ
สามสิบเจ็ดโคลงจบ แจกได้
เพื่อสมาชิกอ่านพบ ชวนชื่น
แทนค่อยรังสฤษดิไว้ ชั่วช้ายืนนาน

กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ