โคลงศัพท์เหลือขาด

​๑๏ จัดบทเหลือขาดเค้า ตามเห็น
โดยอนุมานพอเปน เหตุอ้าง
พัศดุและร้อนเย็น ทุกข์ศุข ก็ดี
รวมรูปแลนามข้าง โลกย์ทั้งฝ่ายธรรม์
๒๏ จักสรรเหลือขาดชี้ โดยลักษณ์ รูปแฮ
คือพัศดุซึ่งประจักษ์ รูปนั้น
หนึ่งน้อมจิตรพำนักนิ์ ในสิ่ง ปวงนา
เรียกว่านามธรรมอั้น ยากอ้างอนุสนธิ์
๓๏ หนึ่งกลรูปภาชน์ทั้ง สรรพพัศ ดุเฮย
มีขอบมีแบบสกัด เขตรไว้
เกินหย่อนขอบแบบชัด ชื่อขาด เหลือแฮ
มีจอกขันเครื่องใช้ โต๊ะตู้เปนประธาน
๔๏ อีกฐาน,นับชั่ง,ทั้ง วัดสวน สอบเนอ
น้อยมากตามแต่ควร คาดกั้น
เหลือขาดกว่าจำนวน ถนัดแน่ รู้เฮย
ส่วนรูปอาจรู้ชั้น หนึ่งนี้พอเห็น
​๕๏ จัดเปนเหลือขาดข้าง ฝ่ายนาม ธรรมฤๅ
ทุกข์ศุขเวทนาสาม ส่วนนี้
รักชังชั่วดีความ คับแคบ ใจนา
ฐานหลักขาดเหลือลี้ ลับรู้โดยฉงน
๖๏ ยุบลซึ่งยกกล่าวอ้าง ขาดเหลือ
เปนแก่คาดประมาณเจือ เหตุพร้อง
ร้อนเย็นทุกข์ศุขเฝือ จากปรก ตินอ
เหมาว่าขาดเหลือร้อง เรียกใช้ ไปที
๗๏ ยังที่เหลือขาดแม้น พอประมาณ
เฉกเช่นชนกล่าวขาน เกลื่อนกลุ้ม
เหลือบ้างขาดบ้างงาน พอกลบ เกลื่อนนา
หนึ่งว่าขาดเหลืออลุ้ม อล่วยใช้พอประสงค์
๘๏ ย่อมคงมีข้างหนึ่ง ธรรมดา
มีขาดเหลือบ่ปรา กฎแท้
มีเหลือขาดคงหา มีไม่
เฉภาะแต่สิ่งเดียวแม้ มากนั้นตามควร
๙๏ จัดส่วนเหลือซึ่งให้ เปนศุข
เหลือทรัพย์สมบัติชุก ชุ่มชื้น
ศฤงฆารยศลาภทุก สิ่งมาก มีแฮ
สมศุขกายจิตรครื้น ครึกล้ำเหลือสบาย
​๑๐๏ ยังฝ่ายเหลือทุกข์ผู้ พ้องทัณฑ์
โดยบทอัยการมหันต์ โทษแท้
เหลือทุกข์เมื่อจวบวัน เสร็จโทษ ตนเนอ
เหลือเจ็บเหลือคิดแก้ เกี่ยงกล้าเหลือประมาณ
๑๑๏ อีกการเหลือโศกเศร้า อาไลย
พรากสัตวสงสารไกล จากพ้น
คือทารบุตรสุดไกษย ครากพิ สวาศนอ
เหลือโศกเหลือเทวศอ้น อัดอั้นตันกระมล
๑๒๏ อนุสนธิ์เหตุขาดเกื้อ ศุขกาย ใจเฮย
ขาดทุกข์ขัดสนหาย เหตุร้อน
ขาดยากคับเข็ญวาย พิบัติเบียด เบียนนอ
ขาดชั่วกลับดีซ้อน ส่งซ้ำศุขใจ
๑๓๏ อีกไนยขาดเพื่อนพ้อง เปนพาล
ขาดเกียจกิจราช,การ ประโยชน์เกื้อ
ขาดประพฤติทุจริตปาน ปราชญ์ติ ไว้นา
ขาดเช่นกล่าวจักเอื้อ ศุขน้อมในตน
๑๔๏ หนึ่งกระมลละขาดเค้า บาปธำม์
โลภโกรธหลงเครื่องจำ จิตรอื้อ
นฤวรณ์เวี่ยสัตวสำ หรับรัด รึงแฮ
แม้บ่ขาดรากรื้อ รงับบ้างยังดี
​๑๕๏ ขาดที่เคารพทั้ง กตัญญู
ขาดเมดตาเอนตู ทั่วหน้า
ขาดจากสุจริตตู ประการศุข เสียเอย
ขาดสิ่งศุภกิจคว้า ทุกข์ร้ายหลายประการ
๑๖๏ จ่าชำนาญทั่วด้าว ตรวจขวา
ปรุงบทขาดเหลือหา ประกอบถ้อย
เคลื่อนคลาศปราชญ์เชิญปรา นียก หยันเนอ
รกมสิบหกบทร้อย เรียบไว้ผดุงหอ

หลองโกษากรวิจารณ์ (อยู่) เมื่อยังเปนจ่าชำนาญทั่วด้าว

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ