- คำนำ
- โคลงโสฬสไตรยางค์
- โคลงว่าด้วยต้นปลาย
- โคลงศัพท์ทึบโปร่ง
- โคลงศัพท์ขวาซ้าย
- โคลงศัพท์คู่คี่
- โคลงศัพท์กว้างแคบ
- โคลงศัพท์เหลือขาด
- โคลงศัพท์หยาบลเอียด
- โคลงศัพท์สว่างมืด
- โคลงศัพท์ฝืดคล่อง
- โคลงศัพท์คดตรง
- โคลงศัพท์รุ่งเรืองเสื่อมทราม
- โคลงศัพท์ร้อนเย็น
- โคลงศัพท์หนาบาง
- โคลงศัพท์แรงเนือย
- โคลงศัพท์รุงรังเรียบร้อย
- โคลงศัพท์ง่ายยาก
- โคลงศัพท์โสโครกสอาด
- โคลงศัพท์เก่าใหม่
- โคลงศัพท์เปรียวเชื่อง
- โคลงศัพท์ยาวสั้น
- โคลงศัพท์คมดื้อ
- โคลงศัพท์ล่าก่อน
- โคลงศัพท์น่าหลัง
- โคลงศัพท์หอมเหม็น
- โคลงศัพท์ใกล้ไกล
- โคลงศัพท์ลึกตื้น
- โคลงศัพท์ในนอก
- โคลงศัพท์แหลมป้าน
- โคลงศัพท์อึงเงียบ
- โคลงศัพท์ใหญ่เล็ก
- โคลงศัพท์บนล่าง
- โคลงศัพท์หย่อนตึง
- โคลงว่าด้วยเพื่อนฝูง
- โคลงศัพท์เหนียวเปราะ
- โคลงศัพท์พร่องเต็ม
โคลงศัพท์หนาบาง
๑๏ บรรยายคุณศัพท์แก้ | หนาบาง |
เปนคู่ควบกันทาง | พะหน้า |
ควรกล่าวระเบียบวาง | หวังคติ ใจแฮ |
ผิวะยักย้ายถ้า | อื่นแล้วไฉนงาม |
๒๏ หนาบางตามที่ต้อง | ประสงค์ แสดงเนอ |
จักจัดนิยมลง | บ่ได้ |
บางสิ่งชอบหนาคง | ติสิ่ง บางแฮ |
บางสิ่งบางดีให้ | ติข้างของหนา |
๓๏ ผลไม้หาแต่เนื้อ | หนาดี |
คำรูปพรรณหนามี | ค่าล้ำ |
บุบผชาติกลีบหนาสี | สดอยู่ นานนา |
หนาสกบ่รกซ้ำ | ถูกต้องหฤทัย |
๔๏ เครื่องใช้บางอย่างต้อง | การหนา |
พรรณพัสตร์บางอย่างหา | เช่นนั้น |
บางอย่างทัพสัมภา | ระชอบ หนาเฮย |
เพื่อสถาพรหมั้น | บอบใช้เร็วสลาย |
๕๏ สิ่งหลายขยายแจกไว้ | พอเห็น อย่างหนา |
ดีแต่หนาบางเปน | อื่นแท้ |
บาปหนาจักก่อเข็ญ | จริงแน่ เทียวพ่อ |
หนานี่หนาชั่วแล้ | เร่งล้างเร็วเทอญ |
๖๏ หนารูปเมินพิจแล้ | เทอะทะ จริงนอ |
ถึงกระนั้นจะยัง | ชั่วบ้าง |
งามรูปแต่มะนะ | บาปแน่น หนาแฮ |
เฉกพะกะงามรูปข้าง | จิตต์เหี้ยมไฉนดี |
๗๏ ของบางเปนที่ต้อง | ประสงค์ นั้นนอ |
พัสตร์สุขุมบางคง | ชอบใช้ |
บางรูปสกลองค์ | นับว่า งามนา |
พัสดุกุลาลให้ | ยกข้างบางดี |
๘๏ สรรพสิ่งที่ว่าไว้ | หนหลัง |
นับว่าเปนดีดัง | เลือกแล้ว |
เบาบางกุศลรัง | ริเริ่ม บาปพ่อ |
บางชั่วเหตุให้แคล้ว | คลาดพ้นสุขอุดม |
๙๏ ผมบางเปนแต่ต้อง | คนหยัน |
บางไป่บางสำคัญ | สักน้อย |
บุณย์บางชักพาหัน | เหสู่ บาปนา |
ชั่วกว่าบางสกร้อย | เท่าพ้นพันทวี |
๑๐๏ พัสดุมีมากทั้ง | บางหนา |
เดียวชั่วเดียกดีหา | ยากล้น |
ลางเนื้อชอบลางยา | ตามแต่ เห็นเทอญ์ |
หากจะคิดเดาด้น | นึกได้ใหนสาร |
๑๑๏ ควรขานอยู่แท้แต่ | สองกรรม |
บางบาปหนาบุณย์จำ | ก่อสร้าง |
บาปหนากุศลธรรม | บางไป่ ดีพ่อ |
เดียวชั่วเดียวดีอ้าง | เท่านี้วานตรอง |
สมเด็จกรมพระยาวชิรญาณวโรรส
เมื่อยังเสด็จดำรงพระยศเปนกรมหมื่น