- คำนำ
- โคลงโสฬสไตรยางค์
- โคลงว่าด้วยต้นปลาย
- โคลงศัพท์ทึบโปร่ง
- โคลงศัพท์ขวาซ้าย
- โคลงศัพท์คู่คี่
- โคลงศัพท์กว้างแคบ
- โคลงศัพท์เหลือขาด
- โคลงศัพท์หยาบลเอียด
- โคลงศัพท์สว่างมืด
- โคลงศัพท์ฝืดคล่อง
- โคลงศัพท์คดตรง
- โคลงศัพท์รุ่งเรืองเสื่อมทราม
- โคลงศัพท์ร้อนเย็น
- โคลงศัพท์หนาบาง
- โคลงศัพท์แรงเนือย
- โคลงศัพท์รุงรังเรียบร้อย
- โคลงศัพท์ง่ายยาก
- โคลงศัพท์โสโครกสอาด
- โคลงศัพท์เก่าใหม่
- โคลงศัพท์เปรียวเชื่อง
- โคลงศัพท์ยาวสั้น
- โคลงศัพท์คมดื้อ
- โคลงศัพท์ล่าก่อน
- โคลงศัพท์น่าหลัง
- โคลงศัพท์หอมเหม็น
- โคลงศัพท์ใกล้ไกล
- โคลงศัพท์ลึกตื้น
- โคลงศัพท์ในนอก
- โคลงศัพท์แหลมป้าน
- โคลงศัพท์อึงเงียบ
- โคลงศัพท์ใหญ่เล็ก
- โคลงศัพท์บนล่าง
- โคลงศัพท์หย่อนตึง
- โคลงว่าด้วยเพื่อนฝูง
- โคลงศัพท์เหนียวเปราะ
- โคลงศัพท์พร่องเต็ม
โคลงศัพท์สว่างมืด
๑๏ บรรจบสมัยจักต้อง | จำนอง |
โคลงสว่างมืดเสนอผอง | นักรู้ |
แรกริเริ่มแรกกอง | ธาตุก่อ รูปแฮ |
เผยพจน์ผิผิดผู้ | อ่านได้อภัยทัณฑ์ |
๒๏ บรรยายคุณชาติทั้ง | สองศัพท์ |
ความสว่างเล่ห์อัพโภ | กาศนั้น |
เปนสิ่งซึ่งสำหรับ | ตาทฤศน์ ประจักษ์นา |
ความมืดคือโมหหั้น | ห่อนแจ้งจริงใจ |
๓๏ นัยคุณแลโทษได้ | แสดงดัง นี้ฤา |
ผิว่ามีกังวล | จักเกื้อ |
เฉกลิขิตอักขรัง | เปนอาทิ์ |
ความสว่างสามารถเอื้อ | ปโยชน์ให้หากเห็น |
๔๏ มืดเปนคุณเมื่อครั้ง | ขัดสน |
จักเลี่ยงหลบใดชน | ยากพ้อง |
หรือมีธุระทำวล | หวังปิด บังแฮ |
แม้ว่าแสงสว่างต้อง | โทษแท้ ถึงกาย |
๕๏ อธิบายภาสิตเบื้อง | เบาราณ หน่อยเทอญ |
ความสว่างนักปราชญ์ขาน | อย่างนี้ |
ปัญญาเชี่ยวชำนาญ | สว่างยิ่ง รวิเฮย |
มืดว่าโง่ป่นปี้ | แม่นแม้นมิจฉา |
๖๏ อีกบาฬีอัตถอ้าง | ลักษณ์มาน สี่ฤๅ |
เกิดสว่างไปอันธการ | กลับร้าย |
เกิดมืดคระไลสถาน | สว่างกลับ ดีนา |
เกิดสว่างมืดจรคล้าย | เกิดร้ายดีตาม |
๗๏ บรรดาธรรมแล้วท่าน | เยิรยอ สว่างฮา |
ตามโลกย์มืดพอมี | ปโยชน์บ้าง |
แต่ความสว่างเปนกอ | เกิดชอบ กว่านา |
สองเลศเปนคู่สร้าง | แก่ก้อนโลกีย์ |
๘๏ มีสันดานมั่นตั้ง | มูลภา สิตนา |
ฟัง, คิด, เขียน, ปุจฉา | เฉกแก้ว |
สว่างมืดชั่วดีหา | ผกอบชอบ ได้แน |
เออ ! เอ่ยแปดบทแล้ว | กว่านี้จักเฝือ |
พระยาศรีวรวงษ์ (ม. ว. จิตร)