- คำนำ
- โคลงโสฬสไตรยางค์
- โคลงว่าด้วยต้นปลาย
- โคลงศัพท์ทึบโปร่ง
- โคลงศัพท์ขวาซ้าย
- โคลงศัพท์คู่คี่
- โคลงศัพท์กว้างแคบ
- โคลงศัพท์เหลือขาด
- โคลงศัพท์หยาบลเอียด
- โคลงศัพท์สว่างมืด
- โคลงศัพท์ฝืดคล่อง
- โคลงศัพท์คดตรง
- โคลงศัพท์รุ่งเรืองเสื่อมทราม
- โคลงศัพท์ร้อนเย็น
- โคลงศัพท์หนาบาง
- โคลงศัพท์แรงเนือย
- โคลงศัพท์รุงรังเรียบร้อย
- โคลงศัพท์ง่ายยาก
- โคลงศัพท์โสโครกสอาด
- โคลงศัพท์เก่าใหม่
- โคลงศัพท์เปรียวเชื่อง
- โคลงศัพท์ยาวสั้น
- โคลงศัพท์คมดื้อ
- โคลงศัพท์ล่าก่อน
- โคลงศัพท์น่าหลัง
- โคลงศัพท์หอมเหม็น
- โคลงศัพท์ใกล้ไกล
- โคลงศัพท์ลึกตื้น
- โคลงศัพท์ในนอก
- โคลงศัพท์แหลมป้าน
- โคลงศัพท์อึงเงียบ
- โคลงศัพท์ใหญ่เล็ก
- โคลงศัพท์บนล่าง
- โคลงศัพท์หย่อนตึง
- โคลงว่าด้วยเพื่อนฝูง
- โคลงศัพท์เหนียวเปราะ
- โคลงศัพท์พร่องเต็ม
โคลงศัพท์รุงรังเรียบร้อย
๑๏ จักจำแนกแจกข้อ | รุงรัง |
เปนคู่เรียบร้อยสัง | เขปไว้ |
ผิดพลาดปราชญ์บุนนัง | บุนนะ บ้างนอ |
แม้ว่าสิ้นชีพไร้ | พจน์นี้นานสูญ |
๒๏ รุงรังมูลรากรู้ | ราวความ |
เช่นกล่าววาจาตาม | ปากเพ้อ |
รุงรังรกหูขาม | เข็ดเบื่อ โสตรแฮ |
ไป่เรียบร้อยฟังเก้อ | พวกพ้องรังกล |
๓๏ กังวลความห่วงข้อง | วิตก |
สุดที่จะชูยก | หยิบขว้าง |
รุงรังอยู่ในอก | อึดอัด ใจเอย |
ถ้าตัตรุงรังร้าง | เรียบร้อยนฤไภย |
๔๏ กังขาไป่สุดสิ้น | ประสงค์ ทั่วเฮย |
จัดว่ารุงรังตรง | ที่ตั้ง |
เรียบร้อยกล่าวคือปลง | จิตรจาก บาปนา |
ภายนอกภายในทั้ง | เนื่องน้อมกุศล |
๕๏ เปนต้นมีทรัพย์ใช้ | มากมูล |
หนี้รกรุงรังภูล | เพิ่มซ้อน |
เปนเหตุก่อให้สูญ | ทรัพย์เสื่อม |
นับว่ารุงรังร้อน | เรียบร้อยแรมหาย |
๖๏ ของหลายมียิ่งล้น | รกรุง รังพ่อ |
ของมากรุงรังปรุง | เรียบร้อย |
ของล้ำส่ำสมนุง | เหนอะหนะ |
ของจะบกพร่องน้อย | เพราะเอื้ออนิจจัง |
๗๏ ความรุงรังตริรู้ | เดียวดวง แดเอย |
คิดมากของทั้งปวง | เปล่าแท้ |
เรียบร้อยใช่ใครหวง | กันเรียบ ร้อยฤๅ |
หากจิตรเรานั่นแล้ | เร่งให้หักไป |
๘๏ รุงรังใจหลากล้น | เหลือหลาย |
สรรพสิ่งบรรยาย | ขัดข้อง |
เกิดแต่ทุกข์ในกาย | ฤๅอื่น ก็ดี |
ผิไป่เรียบร้อยต้อง | รกเรื้อรุงรัง |
๙๏ รุงรังพัศดุทั้ง | รุงรัง ใจนอ |
เปนส่วนปัญญาบัง | คับใช้ |
เรียบร้อยพัศดุยัง | จิตรเรียบ ร้อยฤา |
คือสติบังคับให้ | เรียบร้อยราวความ |
๑๐๏ นามชาตินรเรียบร้ย | ปัตยุบัน นิไสยนา |
ภพน่าไป่แปรผัน | ตกต้อย |
รุงรังภพนี้พัน | พัวภพ น่าเนอ |
ฤาจะขาดรุงรังร้อย | ภพพ้องรุงรัง |
๑๑๏ หลวงกำจัดอีกสร้อย | ไพรินทร์ |
บารเมศจอมสยามินทร์ | เกษกั้ง |
สนองพระเดชพระคุณถวิล | ต่อราช กิจนา |
โคลงบทรุงรังทั้ง | เรียบร้อยเรียงถวาย |
พระยาพิไชยรณรงค์สงคราม (ดิศ)
เมื่อยังเปนหลวงกำจัดไพรินทร์