- คำนำ
- โคลงโสฬสไตรยางค์
- โคลงว่าด้วยต้นปลาย
- โคลงศัพท์ทึบโปร่ง
- โคลงศัพท์ขวาซ้าย
- โคลงศัพท์คู่คี่
- โคลงศัพท์กว้างแคบ
- โคลงศัพท์เหลือขาด
- โคลงศัพท์หยาบลเอียด
- โคลงศัพท์สว่างมืด
- โคลงศัพท์ฝืดคล่อง
- โคลงศัพท์คดตรง
- โคลงศัพท์รุ่งเรืองเสื่อมทราม
- โคลงศัพท์ร้อนเย็น
- โคลงศัพท์หนาบาง
- โคลงศัพท์แรงเนือย
- โคลงศัพท์รุงรังเรียบร้อย
- โคลงศัพท์ง่ายยาก
- โคลงศัพท์โสโครกสอาด
- โคลงศัพท์เก่าใหม่
- โคลงศัพท์เปรียวเชื่อง
- โคลงศัพท์ยาวสั้น
- โคลงศัพท์คมดื้อ
- โคลงศัพท์ล่าก่อน
- โคลงศัพท์น่าหลัง
- โคลงศัพท์หอมเหม็น
- โคลงศัพท์ใกล้ไกล
- โคลงศัพท์ลึกตื้น
- โคลงศัพท์ในนอก
- โคลงศัพท์แหลมป้าน
- โคลงศัพท์อึงเงียบ
- โคลงศัพท์ใหญ่เล็ก
- โคลงศัพท์บนล่าง
- โคลงศัพท์หย่อนตึง
- โคลงว่าด้วยเพื่อนฝูง
- โคลงศัพท์เหนียวเปราะ
- โคลงศัพท์พร่องเต็ม
โคลงศัพท์คมดื้อ
๑๏ คำคมคำดื้อคู่ | แข่งกัน ข้ามเฮย |
คมศัพท์คือสิ่งพลัน | ง่ายใช้ |
ศัพท์ดื้อก็คือสรรพ์ | สิ่งยาก ใช้เนอ |
เทียบศัพท์สองนี้ไว้ | หน่อยให้เห็นจริง |
๒๏ สองสิ่งมีดดาพใช้ | ง่ายดาย ดีแฮ |
มุ่งลับคิดหมายคม | เสาะซื้อ |
ดาพดื้อเบื่อแทบตาย | ตัดยาก นาพ่อ |
ชอบดาพคมชังดื้อ | ดั่งนี้ทุกคน |
๓๏ ถึงชนเช่นเรียกร้อง | ว่าคม ก็ดี |
ไหวพริบคล่องคารม | เรื่องรู้ |
จักใช้สิ่งใดสม | ใจง่าย นักนา |
ใช้เฉกชนดื้ออู้ | อุดช้ายากเหลือ |
เมื่อเทียบถึงที่ใช้ | ต่างวิธี กันแฮ |
คมง่ายใช่แต่ดี | ดุจอ้าง |
ดื้อยากก็ย่อมมี | ดีอยู่ แลนา |
ผิฝ่ายคมชั่วข้าง | ฝ่ายดื้อคงดี |
๕๏ มากมีสิ่งซึ่งใช้ | เชิญคิด เทอญพ่อ |
เฉกมีดคมดื้อผิด | แผกแท้ |
มีดโกนเหล็กคมชนิด | มีดหมาก ก็ดี |
เมื่อจักเจียนหมากแม้ | หมดดื้อดีใจ |
๖๏ แม้ใช้คมมีดนั้น | ตัดกระดาษ |
คมจัดมักจักพลาด | สักมื้อ |
หนังสืออักษรขาด | เฉฉีก เสียเฮย |
มีดกระดาษจึ่งใช้ดื้อ | ดุจได้ดื่นเห็น |
๗๏ เปนคนเฉลียวฉลาดทั้ง | ปัญญา คมฤๅ |
เปนบ่าวนายบ่ระอา | โอษฐพร้อง |
เปนนายบ่าวก็ผา | ศุกยิ่ง ใหญ่แฮ |
เปนเพราะไป่ขัดข้อง | เฉกดื้อเซอะทราม |
๘๏ ยามคนคมกลับข้าม | คิดคน คดแล |
เฉลียวฉลาดแหลมเล่ห์กล | เกลื่อนชู้ |
ผิใครรักระเลิงปน | เปนป่น ปี้แฮ |
คนคดถึงคมสู้ | เซอะดื้อได้ไฉน |
๙๏ จำใจจำด่วนดื้อ | หยุดความ ทีเนอ |
ภาณุรังษีนาม | นึกด้น |
ปัญญาบ่คมตาม | เชิญติ เทอญพ่อ |
รวมนับแปดโคลงค้น | เขี่ยคุ้ยเหลือเข็ญ |
สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงษ์วรเดช