๕

ความหลังในกรุงปักกิ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องของวารยา ราเนฟสกายา เป็นบทเรียนอันหนึ่งที่สอนข้าพเจ้าว่า โชคมนุษย์เป็นเหมือนธารน้ำไหล ไม่มีอะไรแท้เที่ยง โชคทำให้คนทุกคนเย่อหยิ่งในเกียรติยศและชื่อเสียงของตนไม่ได้ วันหนึ่งเป็นอย่างนี้ อีกวันหนึ่งจะเป็นอย่างนี้เรื่อยไปหรือ? เรื่องของวารยาเป็นเรื่องของโชค โชคตัวเดียวที่ฉุดให้หล่อนตกลงมาจากฟากฟ้า–ตกลงมาอย่างไม่มีทางที่จะกลับขึ้นไปอีก วารยา ราเนฟสกายาเป็นทาสของโชคกรรม หล่อนได้พ่ายแพ้แก่ชีวิตอย่างสิ้นเชิง แต่นั่นไม่ใช่ความผิดของหล่อนสักนิดเดียว

​สปริง ๑๙๓๒ หิมะกำลังละลาย ดอกไม้กำลังบาน ปักกิ่ง–นครแห่งวัฒนธรรมจีนกำลังแปรสภาพจากสีขาวโพลนเป็นสีเขียวชอุ่มและสีชมพู ปลาที่หมกตัวอยู่ในโคลนใต้ก้อนน้ำแข็งตลอดฤดูเหมันต์ เริ่มแหวกว่ายไปมาในกระแสน้ำอันเยือกเย็น นกที่มีปีกและหางเกรอะกรังไปด้วยปุยหิมะเริ่มมีขนอันสวยงาม และเที่ยวร้องเพลงอยู่ตามกิ่งไม้ซึ่งกำลังจะผลิใบอ่อน ปักกิ่ง–นครแห่งความหลัง ปักกิ่ง–นครแห่งความเก่าชรา–นครแห่งศิลปะอันประณีต ในบัดนี้กำลังจะเปลี่ยนจากความงามของสีขาวแห่งปุยหิมะ มาเป็นความงามของสีชมพูแห่งดอกท้อ ปักกิ่งกำลังจะเปลี่ยนจากความเงียบของฤดูเหมันต์มาเป็นความไพเราะของเสียงดนตรีธรรมชาติคือเสียงนกตามกิ่งไม้ที่กำลังแตกใบ และเสียงน้ำไหลในลำธารซึ่งก้อนน้ำแข็งกำลังละลาย ในท่ามกลางของเสียงเหล่านี้ ในท่ามกลางสีชมพูของดอกไม้–ก็มีเสียงร้องเพลงของชายหนุ่มและหญิงสาว เสียงหัวเราะและเสียงสรวลเสเฮฮาเป็นเสียงของความสุขอันบริสุทธิ์ ปราศจากราคีของความหม่นหมอง สปริง! สปริงที่สดชื่นไปด้วยสีของธรรมชาติ–สปริงที่ยั่วเย้าอารมณ์ของมนุษย์ สัตว์ ให้คะนองอยู่ในความฝันอันงดงาม สปริง ๑๙๓๒!

ข้าพเจ้ารู้จักวารยา ราเนฟสกายา โดยการแนะนำของเหลียงกวงต้าน นักเรียนวิศวกรรมที่เพิ่งกลับจากอเมริกา เหลียงเป็นชายหนุ่มรูปงาม ร่างสูงระหง อกผายเต็มไปด้วยกล้ามเนื้อ เป็นนักฟุตบอลลือชื่ออยู่ในทีม South China เมื่อก่อนสมัยจะออกไปเรียนต่อที่บอสตัน เหลียงเป็นนักกีฬาเต็มตัว แต่จิตใจของ​เขาเป็นสิ่งที่ข้าพเจ้าเข้าใจไม่ได้ เขาเป็นคนที่เข้าใจยาก สนุกสนาน ร่าเริง เที่ยวเก่ง ชอบคบเพื่อนฝูง มีลักษณะเป็นคนใจกว้างอยู่ แต่ในกรณีหนึ่ง–ในเรื่องของชีวิตวารยา ข้าพเจ้าไม่เข้าใจว่าเขามองมนุษยธรรมในแง่ไหน ชีวิตของวารยาเป็นปัญหาเรื่องมนุษยธรรม ข้าพเจ้าต้องการจะพูดเช่นนี้และพูดบ่อย ๆ ต่อหน้าเขา เหลียงหัวเราะอย่างไม่เอาใจใส่ เขาบอกว่าข้าพเจ้ารู้จักชีวิตน้อยไป จริงจังกับชีวิตมากไป เขาว่าถ้าข้าพเจ้าเที่ยวเป็นห่วงคนทั้งโลก ข้าพเจ้าจะต้องเป็นบ้าสักวันหนึ่ง ทำไมจะต้องคิดถึงคนอื่นในเมื่อมีตัวเองจะต้องคิด? ชีวิตคือการต่อสู้ดิ้นรน ชีวิตเต็มไปด้วยความต้องการ เรามีอยู่ชีวิตเดียวเท่านั้น เมื่อมีโอกาส ทำไมจึงไม่รีบดื่มความสำราญบานใจเสียก่อนที่ความตายจะมาถึง นี่เป็นอุดมคติของนักเรียนบอสตันคนนี้ ข้าพเจ้าไม่เข้าใจว่าทำไมเขาจะต้องคิดเช่นนั้น ในเมื่อเขาได้มีการศึกษาอบรมมาแล้วเป็นอย่างดี การศึกษาแปลว่าอะไร? การศึกษากับมนุษยธรรมสามารถจะเดินร่วมทางกันไปได้สักแค่ไหน? ปริญญาของการศึกษา! อนิจจา จะให้เราเข้าใจว่าอย่างไร?