๓๙
กลับจากการพักร้อนที่ทะเลสาบคุ้นหมิงหู ข้าพเจ้าได้พบวารยาอีกหลายคราว เท่าที่ความสังเกตได้บอกให้รู้ ข้าพเจ้ารู้สึกว่าวารยาพอใจที่ได้พบและสนทนากับเพื่อนที่มีความเข้าใจในตัวหล่อนเป็นอย่างดี ดูหล่อนแจ่มใสชื่นบานขึ้นมาก เวลายิ้มก็ยิ้มด้วยความเต็มใจ ไม่ใช่พยายามฝืนเพื่อซ่อนเร้นความทุกข์ทรมาน ดูหล่อนเบาตัวเบาใจมากกว่าแต่ก่อน เห็นจะเป็นเพราะมีโอกาสได้พูดความในใจให้ข้าพเจ้าฟังมาหลายคราว ความสนิทสนมได้ทวีขึ้นระหว่างเราทั้งสอง เราเป็นเพื่อนที่ดีต่อกัน เพื่อนเท่านั้น!
ความร้อนในกรุงปักกิ่งได้บรรเทาลงทีละน้อย ในที่สุดลมเย็นก็พัดมา ฤดูออทัมน์ได้เคลื่อนเข้ามาแทนที่ และไม่ช้าไม่นานก็จากเราไปพร้อมด้วยใบไม้สีแดงที่ร่วงกระจายลงมาคลุมพื้นแผ่นดินจนหมดต้น นอกจากต้นสนและต้นไผ่ ต้นไม้ในกรุงปักกิ่งเหลืออยู่แต่กิ่งอันแห้งผาก สีเขียวแก่แห่งฤดูร้อนได้เปลี่ยนสีน้ำตาลไปแทบทุกหนทุกแห่ง เหมันต์กำลังผ่านเข้ามา ความหนาวใต้ศูนย์ดีกรี ลมที่เย็นเข้ากระดูก หิมะที่ขาวเหมือนปุยฝ้าย น้ำแข็งที่ใสเหมือนกระจก ได้มารอเราอยู่ที่ประตูบ้าน เสื้อผ้าที่กรุด้วยขนแกะได้ถูกลากออกมาจากหีบอีกครั้งหนึ่ง กระดาษว่าวปิดระแนงฝาห้องซึ่งเก่าและขาด เพราะตกค้างมาตั้งแต่ฤดูหนาวปีกลาย ได้ถูกลอกทิ้ง แล้วกระดาษแผ่นใหม่ก็ถูกปิดแทนลงไป เตาผิงที่ส่งเข้าเก็บไว้ในห้องสัมภาระ ได้ถูกรื้อออกมาปัดฝุ่นและหามเข้าไปตั้งไว้ตรงที่เดิม ในห้องนั่งเล่นฤดูหนาว ๑๙๓๓ ข้าพเจ้าไม่เคยลืมชั่วโมงของความเศร้าได้ผ่านเข้ามาอีกครั้งหนึ่ง และครั้งนี้ดูเหมือนจะทำให้ข้าพเจ้าแน่ใจยิ่งขึ้นว่า ชีวิตมนุษย์เป็นเพียงละครฉากหนึ่งเท่านั้น เมื่อเราเล่นบทของเราจบแล้ว ละครก็ปิดฉาก และนั่นก็คือ กาลอวสานของสิ่งที่เรียกว่าชีวิต
วันหนึ่ง ขณะที่ความเย็นของอากาศได้ทวีขึ้นจนกระทั่งผิวน้ำได้กลายสภาพเป็นน้ำแข็ง และปุยหิมะเริ่มปลิวลงมาจากท้องฟ้าสีเทา ข้าพเจ้าพบเหลียงที่สวนสาธารณะจงซานกงหยวน เมื่อคุยกันได้ครู่หนึ่ง ข้าพเจ้าถามว่า “ได้ข่าวเรื่องความสุขของเธอ ฉันขอแสดงความยินดีด้วย”
เหลียงยิ้มอย่างเข้าใจความหมายของข้าพเจ้าดี แต่เขาวางสีหน้าเป็นปรกติ ไม่เดือดร้อน ถึงแม้จะรู้อยู่เต็มตัวว่าถ้อยคำของข้าพเจ้ากินความพาดพิงไปถึงวารยาด้วย
“ขอบใจ” เขาตอบ “ฉันอยากจะพบและพูดกับเธอเหมือนกัน เธอคงรู้เรื่องจากวารยาดีแล้ว”
ข้าพเจ้าพยักหน้า แต่ไม่พูดว่ากระไร
“ฉันจะต้องแต่งงานในไม่ช้านี้” เขาพูดอย่างสารภาพ “ฉันช่วยไม่ได้จริง ๆ ระพินทร์ ถ้าเธอเป็นฉัน เธอคงจะเห็นใจ มันเป็นเรื่องของเกียรติยศ และความรู้สึกทางจิตใจที่ผู้ชายทุกคนจะพึงรู้สึก”
ข้าพเจ้าวางหมวกลงกับโต๊ะหินอ่อน เตรียมตัวจะคอยฟังเรื่องอันยืดยาวจากเขา
“ฉันรักวารยา” เขาพูดเสียงค่อนข้างเบา “ฉันเคยตกลงใจว่าแม้ฉันจะต้องเสียความตั้งใจของพ่อ ฉันก็จะแต่งงานกับวารยา ฉันรู้ว่าเธอเป็นเพื่อนสนิทของวารยาคนหนึ่ง อย่างน้อยเธอก็คงต้องการจะเห็นเหตุการณ์ได้เป็นไปอย่างเรียบร้อย ฉันขอขอบใจในเจตนาดีของเธอ”
“ฉันรู้สึกว่า–” ข้าพเจ้าพูดแล้วก็หยุดคิด เพื่อตรองให้รอบคอบ “เธอกับวารยาก็ชอบกันมานาน ควรจะตกลงกันได้”
“ฉันก็รู้สึกเช่นนั้นเหมือนกัน” เขาเงยหน้าขึ้นมองตาข้าพเจ้าคล้ายกับจะขอความเห็นใจ “แต่ฉันมีเหตุผล ๒ ประการในการที่จะต้องเลิกกับวารยา”
ข้าพเจ้าสบตาเป็นเชิงถาม เหลียงจึงพูดต่อไป
“ประการแรกฉันไม่อยากจะพูดเลย เพราะมันเป็นเรื่องส่วนตัวของวารยา” เม้มริมฝีปากเป็นเชิงคิด “แต่ว่า–เมื่อเรื่องได้ดำเนินมาถึงเพียงนี้ และฉันได้กลายเป็นจำเลยไปแล้ว ฉันก็ควรจะได้แถลงความจริงเพื่อป้องกันตัวบ้าง”
ข้าพเจ้านิ่ง หัวใจเต้นแรง
“ฉันคิดว่าเธอเป็นผู้ชาย เธอคงรู้ดีว่าผู้ชายมีความหวงแหนและถือความบริสุทธิ์ของผู้หญิงมากกว่าที่ผู้หญิงจะถือความบริสุทธิ์ของผู้ชาย ฉันออกจะตรงไปตรงมามากไปสักหน่อยที่พูดเช่นนี้”
ข้าพเจ้ายังคงนิ่งอยู่ แต่อาการนิ่งนั้นเต็มไปด้วยความเข้าใจในท้องเรื่อง คำสารภาพของวารยาภายใต้แสงเดือนในฤดูร้อนคืนนั้นได้กลับมาสู่ความรู้สึกนึกคิดอีก แน่นอน วารยาคงจะซื่อเกินไป จนกระทั่งได้สารภาพให้คนรักของหล่อนฟังถึงความหลังในฮาร์บิน ความรักครั้งแรกของวารยาคงจะกระเทือนใจเหลียงอย่างแรง
“ที่จริงฉันชมความซื่อของวารยาเสมอ” เขากล่าวต่อไป “แต่ฉันคิดว่า ถ้าวารยาปดฉันเสียจะดีกว่านี้หลายเท่านัก อย่าหาว่าฉันไม่เป็นสุภาพบุรุษเลย ระพินทร์ ถ้าฉันจะบอกเธอว่า วารยาได้มีคนรักมาแล้ว”
“แต่จะแปลกอะไร” ข้าพเจ้าค้านโดยเร็ว “เราอยู่กันที่ปัจจุบันและอนาคตไม่ใช่หรือ?”
“ถูกแล้ว ระพินทร์ แต่ใจเรามันไม่อนุญาต ฉันอาจเป็นคนใจแคบไปก็ได้ในเรื่องนี้” เขาสั่นศีรษะน้อย ๆ “มันมากกว่าคู่รักนะเธอ มากกว่ามากทีเดียว ฉันรู้สึกว่าหัวใจฉันแตกออกเป็นชิ้นๆ เพราะคำสารภาพของวารยา ความภาคภูมิใจในความรักได้ลดลงไปทันที ผู้ชายเขามีความจองหองอยู่อย่างหนึ่ง คือต้องการจะเป็นคนแรกในการเป็นเจ้าของหัวใจผู้หญิงที่เขารัก ความจองหองอันนี้ทำให้เกิดความมีใจแคบ อะไรก็ตามเถิด แต่มันเป็นธรรมชาติของผู้ชายโดยมากซึ่งรวมทั้งตัวฉันด้วย”
“เรื่องมันได้ผ่านไปแล้ว” ข้าพเจ้าพูดโดยที่ไม่รู้จะพูดว่ากระไรดีกว่านี้ “ฉันคิดว่าเธอควรจะเอากันที่ความรักและความดีของวารยามากกว่า”
“แต่ฉันจะไม่มีความสุขเลย” เขากล่าวอย่างมั่นใจ “เรื่องของวารยา เป็นเหมือนตัวมารที่มาคอยผลาญความสุขฉันทุก ๆ ขณะลมหายใจเข้าออก ถ้าฉันแต่งงานกับหล่อน ฉันก็แน่ใจว่าจะ ต้องคิด–คิด–คิด แล้วบางทีฉันอาจเป็นบ้าเพราะความหึงก็ได้”
“เธอเป็นเอนจิเนียร์ เธอจึงมองชีวิตเป็นเครื่องจักรไปหมด ความชำรุดของชีวิตก็ย่อมจะมีบ้าง แต่เราไม่ควรจะเอาความชำรุดนิด ๆ หน่อย ๆ มาเป็นอารมณ์ ฉันคิดว่าเราควรจะเอากันที่ความเป็นจริงดีกว่า เธอรักวารยาและวารยาก็รักเธอ เมื่อเป็นเช่นนี้ฉันก็เห็นว่าไม่ควรจะมีปัญหาอะไรอีก”
เขาถอนใจยาว
“ขอบใจเธอที่มีเจตนาดีต่อเรา แต่มันมีเคล็ดอยู่นิดเดียว...”
“อะไร?”
“ฉันรู้เรื่องของวารยาเสียก่อนที่ฉันจะตัดสินใจรัก ฉันก็คงจะไม่เจ็บปวดถึงเพียงนี้ แต่ฉันมารู้เอาเมื่อฉันได้รักหล่อนอย่างรุนแรงเสียแล้ว คิดดูเถิดระพินทร์ ถ้าเป็นเธอบ้าง เธอจะเสียขวัญไหม มันรวดเร็วจนฉันไม่มีเวลาเตรียมตัว มันคล้าย ๆ กับว่าฉันกำลังมีความสุขสำราญบานใจอย่างเต็มเปี่ยม แล้วมีคนมาบอกข่าวร้ายอย่างปัจจุบันทันด่วน ว่าคนที่ฉันรักและบูชาได้ตายเสียแล้ว ฉันตะลึงตกใจ และเสียใจจนแทบเป็นบ้า”
ข้าพเจ้าพยักหน้าแสดงความเห็นใจ
“ฉันเข้าใจเธอดี วารยาซื่อเกินไป”
“ถูกแล้ว ซื่อเกินไป แล้วยังมีเหตุอีกประการหนึ่งที่ทำให้ฉันตัดสินใจว่าจะไม่แต่งงานกับวารยา”
ข้าพเจ้ามองตาเขาเป็นเชิงถาม
“พ่อหมั้นผู้หญิงไว้ให้ฉันตั้งแต่ฉันยังเป็นเด็ก–คือคู่หมั้นของฉันคนนี้ มันเป็นคำมั่นสัญญาระหว่างตระกูล เป็นเกียรติยศที่ฉันจะต้องนึกถึงมาก ปัญหาเรื่องเกียรติยศที่จริงแม้จะหนักหนาสักเพียงไร แต่ถ้าไม่มีเรื่องนั้นฉันก็พอจะเสี่ยงได้”
ความจริงใหม่ ๆ ที่ได้ฟังจากเหลียง ทำให้ข้าพเจ้ามองเห็นว่าความหวังที่จะให้วารยาได้คืนดีกับเขา น่าจะหมดหนทางที่จะเป็นไปได้เสียแล้ว อย่างไรก็ดี มันเป็นเรื่องของโชคอย่างเดียวเท่านั้น
ออกจากจงซานกงหยวนเราก็แยกทางกันกลับบ้าน ข้าพเจ้าแวะที่คาบารอฟสก์เพื่อรับประทานอาหารค่ำกับวารยาและวลาดิมีร์ตามคำเชื้อเชิญของคนทั้งสอง ขณะนั้นหิมะเริ่มตก ท้องฟ้ามืดมัวไปทั่วทุกทิศทุกทาง ความเย็นและความมืดครึ้มของอากาศทำให้ข้าพเจ้ารู้สึกว่าชีวิตของมนุษย์ในยามเศร้าก็คงมืดมัวเยือกเย็นอย่างนี้เอง
