เครื่องแต่งกายไทย

​ถาม คนไทยโบราณแต่งตัวไว้ผมอย่างไร สอบสวนหลักฐานได้จากที่ใดบ้าง

ตอบ เครื่องแต่งกายไทยนั้นเคยเห็นรูปภาพจำหลักเก่าที่สุดมีที่นครวัด เป็นกระบวนแห่ชาวสยามครั้งสุโขทัย เก่าต่อนั้นมาก็เห็นในรูปฝรั่งทำเขียนพิมพ์ในสมุดที่ฝรั่งแต่งเรื่องเมืองไทย ราวแผ่นดินพระเจ้าทรงธรรม มีข้อสังเกตอย่างหนึ่ง รูปไทยที่เมืองนครวัดดูเหมือนไว้ผมยาวเกล้ามวยบนศีร์ษะ รูปไทยตอนกรุงศรีอยุธยาตัดผมเหมือนกะลาครอบหัว คือ ต้นเค้าของผมมหาดไทยที่ไว้กันในภายหลัง มีกล่าวไว้ในหนังสืออีกแห่งหนึ่งในจดหมายเหตุจีนที่พระเจนจีนอักษรแปล ดูเหมือนพรรณนาว่าไทยไว้ผมยาว ชวนให้เข้าใจว่าเดิมทีไทยไว้ผมยาวเหมือนพวกไทยทางสิบสองจุไทย สิบสองปันนา และเชียงตุง มาตัดไว้ผมสั้นต่อเมื่อภายหลัง ที่มาตัดผมสั้นนั้นก็มีเค้าอยู่ในพงศาวดารพม่าว่า เดิมมอญไว้ผมสั้นเหมือนกะลาครอบหัว

ครั้นเจ้าพะม่าราชวงศ์ตองอูมาได้เมืองมอญลงมาตั้งเมืองหงสาวดีเป็นราชธานี เราเรียกกันว่า พระเจ้าหงสาวดี พวกมอญทูลว่า แต่โบราณถือคติกันว่าอยู่เมืองมอญ ถ้าไว้ผมยาวเป็นอัปมงคล พระเจ้าหงสาวดีจึงให้พม่าที่ลงมาครองเมืองมอญเปลี่ยนไว้ผมสั้นตลอดอายุที่พม่าครองเมืองหงสาวดี ถ้าเช่นนี้เป็นความจริง ชรอยไทยเราก็จะตัดผมยาวไว้ผมสั้นตั้งแต่เป็นเมืองขึ้นพระเจ้าหงสาวดี แต่รัชกาลพระมหาธรรมราชาเหมือนกับรับแบบแผนพม่าอย่างอื่น มีกฎหมายพระธรรมศาสตรเป็นต้น มาจากเมืองหงสาวดี แต่เมื่อพม่ากลับไว้ผมยาวใหม่ ไทยไม่ไว้ตามพม่าจึงไว้ผมสั้นต่อมา ที่ว่านี้ตามที่มีเค้าพอคิดเห็น