ฝิ่นเมืองเชียงตุง

​เหตุที่จะทรงเล่าเรื่องนี้ เนื่องมาจากทรงปรารภเรื่องการทำฝิ่นว่าเมืองเชียงตุงเป็นเมืองฝิ่น และฝิ่นเมืองเชียงตุงนั้นเข้ามาเมืองไทยช้านานแล้ว

เมืองเชียงตุงนั้นอาณาเขตต์ตกลำน้ำสาละวินทางตะวันตกด้านหนึ่ง ตกลำน้ำโขงทางตะวันออกด้านหนึ่ง แต่พื้นเมืองเป็นเทือกภูเขาเรียงกันไปทั้งนั้น ไม่ใคร่มีที่ราบสำหรับทำนา ในหนังสือเรื่องเมืองพม่าของสก๊อทว่า เมืองเชียงตุงมีสินค้าที่เกิดขึ้นสำหรับขายนอกประเทศ ที่เป็นสิ่งสำคัญมีสามสิ่งคือ ฝ้าย ขายไปทางเมืองจีน ไม้ขอนสักขายไปทางเมืองขึ้นของฝรั่งเศสลำน้ำโขง และฝิ่นขายมาทางสยาม จำนวนเงินรายได้ของเชียงตุงราวปีละ ๑๐๐,๐๐๐ รูปีย์เศษ ต้องเสียส่วยแก่อังกฤษปีละ ๑๐,๐๐๐ รูปีย์

เมื่อสมัยสันนิบาตชาติประสงค์จะจำกัดฝิ่น อังกฤษไปว่าเจ้าฟ้าเชียงตุงจะให้เลิกปลูกฝิ่นในเขตต์ของเมืองเชียงตุง เจ้าฟ้าเชียงตุงร้องทุกข์ว่า ถ้าห้ามปลูกฝิ่นในเขตต์ของเมืองเชียงตุงแล้ว ราษฎรก็จะพากันเดือดร้อนไปด้วยไม่มีทางทำมาหากินเหมือนแต่ก่อน เงินรายได้สำหรับใช้ในการบ้านเมืองก็ตกต่ำขาดแคลน จะเอาเงินที่ไหนไปเสียส่วย อังกฤษเห็นอก จึงผ่อนผันยอมให้ชาวเมืองเชียงตุงปลูกฝิ่น แต่เอาสัญญาว่าให้ขายกันแต่ในพื้นเมือง มิให้ส่งฝิ่นไปขายในแดนพะม่าหรือประเทศอื่น แต่การห้ามนั้นไม่เป็นได้จริง เพราะพวกค้าฝิ่นเถื่อนทั้งในเมืองไทยและเมืองพม่าพากันลอบไปซื้อ ใครซื้อชาวเมืองเชียงตุงก็ยอมขายให้ ด้วยถือว่าขายแต่ในอาณาเขตต์ของเชียงตุงตามที่ได้ตกลงทำสัญญาไว้กับอังกฤษ การที่ผู้ซื้อจะเอาฝิ่นไปที่ไหน ไม่ใช่ธุระของเมืองเชียงตุง มูลมีมาเช่นนี้พวกพ่อค้าฝิ่นเถื่อนจึงไปซื้อฝิ่นเมืองเชียงตุงเข้ามาขายในเมืองไทยเนือง ๆ