พระสยามเทวาธิราช พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง ฯลฯ

​ปัญหา พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง เจ้าเจตคุปต์ และพระสยามเทวาธิราช มีเรื่องราวอย่างไร

ตอบ พระเสื้อเมือง ทรงเมือง และเจ้าเจตคุปต์นั้น ยังไม่พบในตำรา เข้าใจว่าเป็นเทวดารักษาราชธานี เจตคุปต์นั้นว่าเป็นชื่อสันสกฤตดูเหมือนจะเป็นสมุหบัญชีของพระยายม มูลเดิมจะมาแต่เทพเจ้าองค์ใดตามตำราของอินเดีย จะมีเรื่องอย่างไรก็ยังไม่รู้ บางทีเสื้อเมืองทรงเมืองนั้นเรามาแปลเป็นไทยไปแล้ว เจตคุปต์อาจยังเหลืออยู่ก็เป็นได้ เจตคุปต์นี้ไทยเอามาทำเหลวเป็นเจตคุกก็มี เคยให้ความหมายของเสื้อเมืองไว้ว่า มิลลิตารีเพาเวอร์^๑ ทรงเมืองเป็นซิวิลเพาเวอร์^๒ และหลักเมืองเป็นจูดิคัลเพาเวอร์^๓ เพื่อออปท์กับโมเดินไอเดีย^๔ หลักเมืองก็ดี เสื้อเมืองก็ดี ทรงเมืองก็ดี ที่มีอยู่ในกรุงเทพฯ นี้เอาอย่างมาจากกรุงเก่า

พระสยามเทวาธิราชนั้น พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงประดิษฐ์ขึ้นสำหรับบูชาสปิริต^๕ของเมืองไทย อยู่ในพระบรมมหาราชวัง

มีข้อควรเพิ่มเติมก็คือ บรรดาเมืองโบราณที่มีป้อมปราการ หรืออีกอย่างหนึ่งเมืองที่ตั้งประจำที่ต้องมีหลักเมืองทั้งนั้น แต่ศาลเทพารักษ์เห็น​จะมีต่างกันตามคติศาสนาของพวกที่สร้างเมือง และสร้างตามที่ต่างๆ กัน เหมือนอย่างที่กรุงเทพฯ นี้ ศาลเทพารักษ์มี ๔ แห่งมาแต่เดิม คือ ศาลหลักเมืองอยู่ตรงที่ตั้งอยู่ทุกวันนี้ ที่ริมหอกลองหน้าวัดพระเชตุพนมีสร้างเรียงกันไว้ ๓ ศาล เรียกว่า ศาลพระเสื้อเมืองศาลหนึ่ง ศาลพระทรงเมืองศาลหนึ่ง ศาลพระกาลหรือศาลเจ้าเจตคุปต์ศาลหนึ่ง เหตุใดจึงสร้างศาลทั้ง ๓ นั้น และเหตุใดจึงไปสร้างตรงนั้น ไม่รู้ รูปเจ้าเจตคุปต์นั้น นึกว่าได้เคยเห็นครั้งหนึ่ง ทำรูปเทวดานั่งคุกเข่า มีตัวนาคมัดมือไพร่หลัง ถ้าเป็นดังจำได้ดูสร้างเป็นพระภูมิของคุก เพราะคุกก็อยู่ต่อหอกลองไปทางข้างตะวันออกไม่ห่างนัก แต่เดี๋ยวนี้จะอยู่ที่ไหนไม่รู้ แต่เป็นเทวรูปใหม่สร้างในกรุงรัตนโกสินทร์นี้ทั้ง ๓ องค์