พระพุทธศาสนามหายานและหีนยาน

​เหตุ สงสัยเรื่องเกี่ยวกับ หีนยาน และมหายานในเมืองไทย

ปัญหา ที่ว่าไทยถือศาสนาตามแบบหีนยานนั้นเป็นหีนยานแท้ หรือยังมีมหายานปนอยู่บ้างประการใด

ตอบ พระพุทธศาสนาที่เราถือกันอยู่ทุกวันนี้ เดิมถือแบบมหายานสืบแต่ศรีวิชัย ครั้นพวกหีนยานมาก็เลยถือหีนยานด้วย จะพิศูจน์ให้เป็นหลักฐานง่ายๆ โดยวิธีบรรพชาที่ใช้กันอยู่และมาเลิกเสียเมื่อสมัยสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส การบรรพชานั้นมหายานกับหีนยานว่าผิดกัน มหายานว่าเป็นสันสกฤต หีนยานว่าเป็นมคธ พระไตรปิฎกมหายานกับหีนยานก็ผิดกันโดยภาษา ที่เรารู้ว่าเราถือทั้งมหายานและหีนสองอย่างด้วยกันก็คือ วิธีบรรพชาต้องรับไตรสรณคมน์ ในการรับไตรสรณคมน์นี้ แต่ก่อนต้องรับมคธบทหนึ่งและสันสกฤตอีกบทหนึ่งเสมอ ทั้งนี้เพราะหากว่าเป็นมคธอย่างเดียว พวกมหายานรังเกียจ ต้องว่าสันสกฤตอีกบทหนึ่งจึงจะได้ เป็น พุทธัม ธัมมัม สังฆัม ฯลฯ

การให้ส่วนบุญกันเป็นคติมหายาน หีนยานให้ไม่ได้ บุญของใคร ๆ ทำก็เป็นของคนนั้น มหายานเป็นฝ่ายเอาเข้ามาในเมืองไทย เราก็ยังใช้กันอยู่ ส่วนลังกาวงศ์ที่มาเปลี่ยนเราเป็นหีนยานนั้น มาแต่สมัยสุโขทัย เรายังคงนับถือมหายานอยู่ก็เลื่อมใสถือกันต่อมา ที่ว่าเปลี่ยนมาเป็นหีนยานหมดแล้วก็ยังหาหมดไม่ ในการสวดพระปริตยังว่ากัน “เวยสวขฺยาโต” เป็น มหายาน เพราะเป็นคำสันสกฤต ถ้าจะดูให้ง่ายต่อไป ดูคาถา “สมฺพุทเธ” สวดไหว้พระเจ้าสี่ห้าหมื่น ไม่มีในหีนยาน เป็นมหายานทั้งสิ้น ยิ่งตามชนบทด้วยแล้ว ยังมีปะปนอยู่อีกมาก แม้กระทั่งบรรพชาสองวิธีดั่งกล่าวแล้วยังคงกระทำอยู่ก็มี