การบรรจุพระอัฐิและพระบรมอัฐิ

​ปัญหา การบรรจุอัฐิเจ้านายในพระเจดีย์นั้น มีเรื่องราวมาอย่างไร พระบรมอัฐิสมเด็จพระนเรศวรอยู่ที่ไหน

ตอบ ประเพณีโบราณเมื่อจะสร้างเมืองใหม่ มักมีของสองอย่างกำกับกัน คือ หลักเมือง และพระมหาธาตุ เรื่องหลักเมืองได้อธิบายไว้แล้ว ส่วนพระมหาธาตุนั้นมักเป็นที่บรรจุอัฐิผู้สร้างเพื่อไว้สักการะบูชา เพราะฉนั้นที่ไหนเป็นเมืองหลวงและเมืองใหญ่ในมหานครต้องมีพระมหาธาตุด้วย ถ้าไม่ใช่เมืองเจ้าก็ไม่มี

การเผาศพแต่โบราณ เผาทั้งเมรุ พระเจ้าอู่ทองรามาธิบดี เผาทั้งเมรุ เผาเสร็จแล้วสร้างวัดพระรามตรงที่เผา ไม่เก็บอัฐิ วิธีการแบบนี้ยังมีอยู่ทางเพชรบุรี ได้เห็นที่หัวหินเขาเผากันที่หาดทราย เผาหมดกะพอดีเวลาน้ำขึ้น น้ำขึ้นแล้วล้างหมด ประเพณีนี้คล้ายอินเดีย วัดมหาธาตุที่กรุงเก่านั้นพระราเมศวรสร้าง เพื่อบรรจุอัฐิเจ้านายและพระบรมอัฐิพระเจ้าแผ่นดินในราชวงศ์ และคงจะเป็นด้วยคนละวงรังเกียจกัน สมัยพระรามาธิบดีที่สองสร้างพระเจดีย์ที่วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์ขึ้น แล้วบรรจุในวัดพระศรีสรรเพ็ชญ์ สร้างพระเจดีย์ขึ้นสำหรับบรรจุตลอดมา พระบรมอัฐิสมเด็จพระนเรศวรอยู่ที่ไหน ไม่รู้ แต่ถ้าจะให้เดาก็น่าจะเดาได้ถูกว่า อยู่ที่พระเจดีย์ชัยมงคล วัดใหญ่ที่ทรงสร้างเฉลิมพระเกียรติในการรบที่ได้ชัยชนะคราวยุทธหัตถี เป็นพระเจดีย์ใหญ่กว่าพระเจดีย์ใด ๆ.