คำว่าโอรส ราชบุตร หน่อพระพุทธเจ้า

​ถาม คำว่าโอรส ราชบุตร หรือหน่อพระพุทธเจ้านั้น มีหลักเกณฑ์การใช้อย่างไร

ตอบ คำว่าโอรส ราชบุตร ที่เราเรียกเจ้านั้น ไม่มีบัญญัติอย่างไรตั้งไว้ ใช้คำว่าโอรสสูงกว่าบุตร ที่ใช้กันอยู่ โอรสมักใช้สำหรับเรียกเจ้าฟ้าว่าราชโอรส ราชบุตรมักใช้เรียกผู้ไม่ได้เป็นเจ้าฟ้า

คำว่า “ลูกเธอ” ทั้งลูก ทั้งเธอ เป็นคำไทยล้วน ไม่เป็นภาษามคธอย่างราชโอรส หรือราชบุตร แปลว่า ลูกของท่าน ลูกของเธอ โดยเฉพาะพระเจ้าแผ่นดินไม่กล้าออกชื่อกัน อย่างคนสามัญ เราว่าลูกคนนั้นลูกคนนี้ เช่น ลูกคุณสุมนเป็นต้น แต่พระเจ้าแผ่นดิน แทนที่จะออกพระนาม เรียกว่า ลูกเธอ

ส่วนคำว่า หน่อพระพุทธเจ้านั้น มีคำอธิบายอยู่ในกฎมณเฑียรบาล สมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถตั้งไว้เป็นกฎหมายว่า ลูกเธอ ที่เกิดแต่พระมเหสี ต้องเป็นหน่อพระพุทธเจ้า ถ้าหากพระเจ้าลูกเธอ ที่เกิดกับพระอัครมเหสีมีหลายพระองค์มักเรียกแต่พระองค์ใหญ่ว่า หน่อพระพุทธเจ้า ส่วนองค์อื่นไม่ได้เป็น อย่างเราเรียกพระบรมโอรสาธิราชเฉพาะที่ได้รับแต่งตั้งเป็นรัชทายาท อนึ่ง ในกฎหมายยังมีต่อไปอีกว่า ราชโอรสที่เกิดด้วยพระมเหสี รองลงมาให้เป็นมหาอุปราช แต่ก็มักเรียกเมื่อเป็นรัชทายาท ส่วนองค์อื่น ๆ ก็หาเรียกมหาอุปราชไม่ มหาอุปราชนั้นเป็นยศที่ตั้งขึ้น.