พระนิรันตราย และ พระนิโรคันตราย

​ปัญหา พระพุทธรูปนิรันตรายนั้น มีเรื่องอย่างไรจึงประดิษฐานอยู่ในวัดธรรมยุติกนิกาย ทุกวัด

ตอบ ในรัชกาลที่ ๔ มีผู้ขุดพบพระพุทธรูปทองคำองค์หนึ่งเป็นพระสมัยอมราวดี ที่ดงศรีมหาโพธิ กรมการนำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวาย (พ.ศ. ๒๓๙๙) ทรงเห็นว่าเป็นทองคำ เมื่อขุดได้ผู้ขุดมิได้ยุบหลอมเสีย และเมื่อโปรดฯ ให้เก็บไว้ ณ หอเสถียรธรรมปริต มีผู้ร้ายลักพระกริ่งทองคำซึ่งรักษาไว้ด้วยกันไป พระพุทธรูปนี้ไม่หาย ทรงเห็นเป็นของประหลาด เพราะพ้นอันตรายมาแล้ว ๒ ครั้ง คือผู้ขุดที่ไม่ทำอันตราย และผู้ร้ายก็ไม่ลักไป จึงทรงพระราชดำริแบบอย่าง ให้ช่างหล่อพระพุทธรูปนั่งขัดสมาธิเพ็ชรต้องตามพุทธลักษณะ หน้าตัก ๕ นิ้วครึ่ง เบื้องหลังมีเรือนแก้วเป็นพุ่มพระมหาโพธิ มีอักษรขอมจำหลักลงในวงกลีบบัวเบื้องหน้า ๙ เบื้องหลัง ๙ พระคุณนามแสดงพระพุทธคุณ ยอดเรือนแก้วมีรูปพระมหามงกุฎตั้งติดอยู่กับฐานชั้นล่างของฐานพระซึ่งเป็นที่สำหรับสรงน้ำพระ มีท่อเป็นรูปหัววัว แสดงเป็นที่หมายพระโคตรซึ่งเป็นโคตมะ สร้างเสร็จแล้วเอาพระพุทธรูปทองคำที่กล่าวใส่ไว้ใต้ฐานขนานนานว่า “พระนิรันตราย”

ต่อมาทรงพระราชดำริว่า พระสงฆ์คณะธรรมยุติกนิกาย ซึ่งทรงสถาปนาขึ้นนั้นแพร่หลาย จนมีผู้ศรัทธาสร้างวัดถวายในนิกายนี้มากขึ้น ใน พ.ศ. ๒๔๑๑ จึงโปรดฯ ให้ช่างหล่อพระพระพุทธรูปนี้ขึ้น ๑๘ องค์ เท่าจำนวนปีที่เสวยราชย์ เพื่อถวายเป็นที่ระลึกแก่วัดในนิกายนั้น แต่สวรรคตเสียก่อน มาถวายวัดในรัชกาลที่ ๕

​ต่อมาในรัชกาลที่ ๖ พ.ศ. ๒๔๖๘ พระมงกุฎเกล้าฯ ทรงพระราชปรารภว่า เสวยราชย์มาเท่ากับรัชกาลที่ ๒ จึงโปรดฯ ให้ช่างหล่อพระพุทธรูปนั่งสมาธิกาไหล่ทองรวม ๑๖ พระองค์ ขนานนามว่า “พระนิโรคันตราย” มีรูปนาคแปลงเป็นมนุษย์ เชิญฉัตรกั้นพระรูปหนึ่ง เชิญพัดโบกรูปหนึ่งอยู่ สองข้าง ๆ ละรูปถวายวัดมหานิกาย ๑๕ องค์ เก็บไว้กับพระนิรันตรายในพระบรมมหาราชวังองค์หนึ่ง และยังอยู่ในวังจนบัดนี้.