เดือน ๘๘ จุลศักราช ๑๒๖๖

​วัน ๕ ๒ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๑๔ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓^๑

เวลาเช้า ๒ โมง ๔๐ นาที เสด็จพระราชดำเนินแต่พระราชวังบางปอิน ลงประทับเรือพระที่นั่งแจวชื่อ สมจิตรหวัง ที่ตะพานน้ำน่าพระที่นั่งวโรภาศ พ่วงเรือกลไฟมาตามลำน้ำเจ้าพระยา

เวลาบ่าย ๑ โมง เรือพระที่นั่งหยุดน่าวัดปรไมยยิกาวาศ^๒ เสด็จขึ้นนมัสการในโบสถ์ แล้วออกจากวัดปรไมยยิกาวาศ มาเข้าคลองอ้อม แขวงเมืองนนทบุรี เสด็จประพาศสวนสะท้อนของนายบุตร ออกจากคลองอ้อมประพาศสวนสะท้อนแล้ว เรือพระที่นั่งจอดประทับที่น่าวัดเขมาภิรตาราม^๓ เวลาย่ำค่ำเสศ เสด็จขึ้นบนพระอุโบสถ ทรงนมัสการพระพุทธรูปแล้ว พระราชทานเงินสำหรับปฏิสังขรณ์พระอาราม ๒๐ ชั่ง แล้วเสด็จตำหนักเขียว^๔ ซึ่งเปนกุฏิพระครู พระที่นั่งมูลมณเฑียร แล้วเสด็จลงมาประทับแรมในเรือพระที่นั่ง ณะ ที่นี้

​วัน ๖ ๓ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๑๕ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาเช้า ๑ โมงเสศ เรือพระที่นั่งออกจากวัดเขมา เสด็จประพาศตลาดท้องน้ำบางเขนแลสามเสน แล้วล่องมาเข้าคลองบางกอกใหญ่ แลคลองภาษีเจริญ ไปจอดประทับแรมที่น่าวัดบำรุงศรัทธาราษฎร์เจริญ ตำบลบ้านหนองแขม ฤๅตามที่เรียกกันโดยสามัญว่า วัดหนองแขม

วัน ๗ ๔ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๑๖ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓^๕

เวลาย่ำรุ่งเสศ เรือพระที่นั่งออกจากวัดหนองแขมไปตามลำคลองภาษีเจริญ เลี้ยวเข้าคลองกระทุ่มแบนออกแม่น้ำนครไชยศรีล่องลงไปเข้าคลองดำเนินสดวก ประทับแรมที่น่าวัดโชติทายการาม ระหว่างหลัก ๗ กับหลัก ๘

​วัน ๑ ๕ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๑๗ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓^๖

เวลาเช้า ๒ โมง เรือพระที่นั่งออกจากที่ประทับแรมน่าวัดโชติ ออกปากคลองบางนกแขวกขึ้นไปตามลำแม่น้ำเมืองราชบุรี เวลาเที่ยงเรือพระที่นั่งจอดที่ท่าน้ำน่าที่พักบ้านพระยาอมรินทร์แล้วเสด็จพระราชดำเนินไปขึ้นรถไฟไปเมืองเพ็ชรบุรี กลับจากเพ็ชรบุรีเวลา ๒ ทุ่มเสศ เสด็จมาประทับแรมที่ที่ประทับเมืองราชบุรี

วัน ๒ ๖ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๑๘ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาเช้าเสด็จประพาศตลาดเมืองราชบุรี เวลาบ่ายเสด็จทอดพระเนตรการบวชนาคบุตรพระแสนท้องฟ้า ที่วัดสัตนารถปริวัตร^๗ แล้วเสด็จกลับที่ประทับแรม แล้วเสด็จประพาศทางเรือล่องไปตามลำแม่น้ำไปประพาศในลำแม่น้ำอ้อม ประพาศวัดเพลง เปนต้น

วัน ๓ ๗ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๑๙ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาบ่าย เสด็จประพาศทางเรือในทุ่งฝั่งตวันออก เข้าคลองบางแค มาออกคลองโคกหม้อ

​วัน ๔ ๘ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒๐ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาบ่าย เสด็จไปประทับที่บ้านปลัดเทศาภิบาล แลเสด็จทอดพระเนตรในที่บริเวณนั้น แล้วเสด็จขึ้นรถไฟไปลงที่ตำบลโพธาราม ประพาศตลาดแล้วกลับมาทางเรือ

อนึ่งวันนี้ เปนวันทำขวัญหม่อมเจ้าโชติรส แลเจ้าหมื่นศรีสรรักษ์ ที่โปรดให้อุปสมบทเปนนาคหลวง การทำขวัญนี้ได้ทำที่พระที่นั่งอมรินทร์ เวลาค่ำ สมเด็จเจ้าฟ้า กรมขุนสงขลานครินทร์ได้เสด็จออกในการนี้

วัน ๕ ๙ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖^๘

วันที่ ๒๑ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เช้า เสด็จประพาศตลาด แล้วมาประทับเรือพระที่นั่งออกจากที่ประทับแรมเมืองราชบุรี ล่องลงไปตามลำน้ำเมืองราชบุรี เมืองสมุทสงคราม แล้วเรือพระที่นั่งไปจอดประทับแรมที่น่าเมืองสมุทสงคราม เมื่อเดินกระบวนเสด็จลงเรือเล็กแยกไปประพาศแม่น้ำอ้อม มีวัดประดู่เปนต้น

วันนี้เปนวันอุปสมบทหม่อมเจ้าโชติรส แลเจ้าหมื่นศรีสรรักษ์ ที่วัดพระศรีรัตนสาศดาราม เวลาบ่าย ๓ โมงเสศ สมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร์เสด็จ เมื่อเสร็จการอุปสมบทแล้ว เสด็จกลับ ส่วนหม่อมเจ้าพระโชติรส แลพระเจ้าหมื่นศรีสรรักษ์นั้นได้ไปจำพรรษาอยู่ ณะ วัดบวรนิเวศ

วัน ๖ ๑๐ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒๒ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เสด็จประพาศทางเรือในบริเวณเมืองสมุทสงคราม เสด็จเข้าในคลองอัมพวา มีวัดดาวดึงษ์ เปนต้น

​วัน ๗ ๑๑ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒๓ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓^๙

เวลาเช้า เสด็จขึ้นทอดพระเนตรที่ว่าการต่างๆ ในเมืองสมุทสงคราม บ่าย เสด็จประพาศวัดอัมพวันเจติยาราม^๑๐ แลสวนตำบลอัมพวา

วัน ๑ ๑๒ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒๔ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เสด็จจากเมืองสมุทสงคราม ทรงเรือโป๊ะออกปากอ่าวเมืองสมุทสงคราม ไปเข้าอ่าวบ้านแหลม ประทับเมืองเพ็ชรบุรี ส่วนเรือกระบวนใหญ่ออกจากเมืองสมุทสงคราม ไปเข้าปากอ่าวบางกระบูน ไปตามลำน้ำบางกระบูน แล้วเลี้ยวเข้าคลองบางครก ออกลำแม่น้ำเมืองเพ็ชรบุรี ถึงเมืองเพ็ชรบุรีเวลา ๒ ทุ่ม ประทับแรมที่เมืองเพ็ชรบุรี^๑๑

อนึ่งวันนี้เปนดิถีคล้ายกับวันประสูตร กรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ เวลาบ่ายเจ้าพนักงานได้เชิญพระบรมอัฐิออกตั้งในพระที่นั่งดุสิต จัดการบำเพ็ญพระราชกุศลอย่างทุกปีมา

วัน ๒ ๑๓ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒๕ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เสด็จประพาศทางเรือในลำน้ำเมืองเพ็ชรบุรี เสด็จวัดป่าแป้น เปนต้น

อนึ่งวันนี้เวลาบ่าย สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร์ ได้เสด็จออกทรงพระสุหร่ายสรงแลทรงเจิมเทียนพรรษา ที่สำหรับพระราชทานไปยังเจดียสถานที่สำคัญแลพระอารามหลวงต่างๆที่พระที่นั่งจักรกรีองค์ตวันตก

​วัน ๓ ๑๔ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒๖ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เสด็จไปรเวตไปประทับแรมบางทะลุ มีเจ้านายแลข้าราชการโดยเสด็จบางคน ส่วนกระบวนใหญ่อยู่ ไม่ได้ตามเสด็จ

วัน ๔ ๑๕ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒๗ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เสด็จกลับจากบางทะลุโดยเรือใบเข้าทางบ้านแหลม ประทับวัดอุตมิงคาวาศด้วย

อนึ่งวันนี้เวลาบ่าย ๓ โมงเสศ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร์ได้เสด็จไปทรงจุดเทียนพรรษาแลถวายพุ่มที่วัดพระศรีรัตนสาศดาราม แลได้ประทานเทียนชนวนให้พระบรมวงษานุวงษ์ไปทรงจุดเทียนพรรษาตามพระอารามหลวงต่างๆ แล้วเสด็จไปทรงจุดเทียนพรรษาแลถวายพุ่มที่วัดพระเชตุพน

เทียนพรรษาที่วัดเบ็ญจมบพิตรนั้น โปรดให้กรมขุนพิทย์ไปทรงจุด

แลในวันเข้าพรรษาทั้ง ๓ วันนี้ ได้โปรดให้มีพระสงฆ์เข้าไปรับอาหารบิณบาตเวรในพระบรมมหาราชวังวันละ ๑๕๐ รูป

วัน ๕ ๑ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒๘ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓^๑๒

เสด็จประพาศพระนครคีรี^๑๓ ขึ้นทางวัดพระนอน แล้วเสด็จขึ้นไปประทับบนพระที่นั่งในพระนครคีรี เสวยเข้าแช่ในที่นั้น แล้วเสด็จถวายพุ่มพระสงฆ์ที่พระที่นั่งราชธรรมสภา^๑๔ พระสงฆ์ที่มารับพุ่มรวม ๓๐ รูป มีพระพิศาลสมณกิจ^๑๕ เปน​ประธานแล้วสดัปกรณ์พระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสร็จแล้วเสด็จกลับมาที่ประทับแรม

วันนี้เปนวันกำหนดการพระราชกุศลกาลานุกาลเข้าพรรษา เวลาบ่ายเจ้าพนักงานได้เชิญพระบรมอัฐิแลพระอัฐิออกตั้งจัดการบำเพ็ญพระราชกุศลที่พระที่นั่งอมรินทร์ กรมขุนพิทย์เสด็จในการนี้ แลได้มีการสดัปกรณ์กาลานุกาลที่พระราชวังบวรแลที่หอพระนาคด้วย

อนึ่งวันนี้เวลาบ่าย ๔ โมงเสศ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร์ได้เสด็จไปเปลื้องเครื่องพระมหามณีรัตนปฏิมากรสำหรับฤดูร้อนออกเปลี่ยนเปนทรงเครื่องสำหรับฤดูฝน แล้วพราหมณ์ได้เบิกแว่นเวียนเทียนสมโภชด้วย

วัน ๖ ๒ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒๙ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เสด็จประพาสวัดเกาะ^๑๖ วัดจันทร์^๑๗ วัดใหญ่^๑๘ วัดโพธาราม วัดพระทรงในเมืองเพ็ชรบุรี เวลาบ่ายเสด็จออกจากเมืองเพ็ชรบุรีมาประทับแรมตำบลบ้านแหลมประพาศวัดนอก

วัน ๗ ๓ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๓๐ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาเช้ากระบวนเสด็จออกจากบ้านแหลมข้ามมาเข้าอ่าวเมืองสมุทสงคราม แล้วเข้าคลองแม่กลองออกคลองบางโทรัด แล้วออกแม่น้ำเมืองสมุทรสาคร ล่องลงไปประทับแรมที่เมืองสมุทสาคร ส่วนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเรือใบจากบ้านแหลม เข้าอ่าวท่าจีนประพาศวัดโกรกรากด้วย

​วัน ๑ ๔ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๓๑ กรกฎาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาเช้าออกจากเมืองสมุทสาครขึ้นมาตามลำน้ำเมืองสมุทสาคร เมืองนครไชยศรี ประทับแรมที่งิ้วราย เมืองนครไชยศรี พระเจ้าอยู่หัวเสด็จแยกจากกระบวนประพาศวัดบางปลา วัดเชิงเลน^๑๙

วัน ๒ ๕ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๑ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาเช้า ๒ โมงเสศเสด็จขึ้นรถไฟที่งิ้วรายไปพระปฐมเจดีย์ เสด็จกลับทางเรือมาแวะพระประโทน แลบ้านพระยาเวียงใน มาถึงที่ประทับแรมเวลา ๔ ทุ่มเสศ

วัน ๓ ๖ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๒ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓^๒๐

เวลาเช้า ๒ โมง เสด็จจากที่ประทับงิ้วรายขึ้นไปตามลำน้ำเมืองนครไชยศรี เมืองสุพรรณบุรี เลี้ยวเข้าคลองสองพี่น้อง เรือพระที่นั่งไปจอดประทับแรมน่าที่ว่าการอำเภอสองพี่น้อง

วัน ๔ ๗ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๓ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาเช้าเสด็จประพาศตลาดตำบลสองพี่น้อง เวลาบ่ายเสด็จออกจากคลองสองพี่น้อง แวะเสวยวัดบางสาม เรือพระที่นั่งขึ้นไปประทับแรมน่าวัดบางบัวทอง กระบวนล่วงน่ามาก่อน

 

​วัน ๕ ๘ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๔ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาเช้าเสด็จออกจากวัดบางบัวทองไปประทับแรมเมืองสุพรรณบุรี เสด็จแวะคลองบางภาษีถึงสุพรรณ์ แล้วบ่ายประพาศเหนือน้ำ ประพาศวัดแค

วัน ๖ ๙ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๕ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาเช้าเสด็จขึ้นทอดพระเนตรที่ว่าการแลสถานที่ต่างๆ แล้วเสด็จทอดพระเนตรวัดพระธาตุเทวสถานแลวัดต่างๆ แล้วเสด็จขึ้นไปทรงนมัสการพระป่าเลไลยแล้วเสด็จกลับ เวลาบ่ายเรือพระที่นั่งออกจากเมืองสุพรรณบุรีมาประทับแรมบางปลาม้า พระเจ้าอยู่หัวเสด็จต่อไปถึงวัดบางยี่หน แล้วเสด็จกลับมายังที่ประทับแรม

วัน ๗ ๑๐ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๖ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาเช้าโมงเสศออกจากบางปลาม้ามาเข้าคลองบางปลาม้า คลองจรเข้ใหญ่ แลคลองบางขี้ ออกแม่น้ำผักไห่ เรือพระที่นั่งจอดประทับแรมน่าบ้านหลวงวารีโยธารักษ์ ตำบลผักไห่ บ่ายทรงเรือเมล์ไปเหนือน้ำเข้าแขวงอ่างทอง เสวยที่ตรงข้ามกับวัดท่าช้าง

วัน ๑ ๑๑ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๗ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓^๒๑

เวลาเช้าเสด็จจากผักไห่ล่องลงมาขึ้นหัวเวียง ออกบางโผงเผง กระบวนใหญ่ล่องน้ำมาบางไทรขึ้นไปบางปอิน พระเจ้าอยู่หัวเสด็จออกบางโผงเผงแล้วแยกเข้าทางบ้านกุมมาบางปอิน เสด็จขึ้นรถไฟที่สเตชั่นบางปอินกลับกรุงเทพ ประทับในพระบรมมหาราชวัง

​วัน ๒ ๑๒ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๘ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาบ่ายเสด็จสวน กลับจากสวนเสด็จประทับที่ประชุม

วัน ๓ ๑๓ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๙ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาค่ำเสด็จออกมุขตวันออกพระที่นั่งจักรกรี

วัน ๔ ๑๔ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๑๐ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

บ่ายเสด็จออกน่าห้องราชองครักษ์ แล้วเสด็จถวายพุ่มวัดบวรนิเวศ

วัน ๕ ๑๕ฯ ๘๘ ค่ำ ปีมะโรง ๑๒๖๖

วันที่ ๑๑ สิงหาคม รัตนโกสินทร๓๗ศก ๑๒๓

เวลาบ่ายเสด็จออกน่าห้องราชองครักษ์ แล้วเสด็จถวายพุ่มวัดเบญจมบพิตร์ เสด็จกลับประทับที่ประชุม