ภาคผนวก ฎ การเปิดรถไฟสายท่าจีน

​ด้วยรถไฟสายท่าจีน ซึ่งพระยาพิพัฒโกษา ๑ และมิสเตอร์อีเอ็มเกนช์ ๑ มิสเตอร์บีบีซีเกนช์ ๑ มิสเตอร์ซีเกรมเมอร์ ๑ หมอแอสดอยเซอร์ ๑ มิสเตอร์เอชแดมโฮม ๑ มิสเตอร์ซีเอสยอช ๑ มิสเตอร์เอซีไฮนซ์ ๑ มิสเตอร์เยแมคไค ๑ มิสเตอร์เยแมนอิแวน ๑ มิสเตอร์ซีแซนเดอร์เรโกฮี ๑ รวม ๑๑ นายด้วยกัน ขอพระบรมราชานุญาตตั้งเปนบริษัท มีนามว่า “บริษัทท่าจีนเรลเวกัมปนีลิมิเต็ดทุนจำกัด” สร้างทางรถไฟสายนี้ เมื่อรัตนโกสินทรศก ๑๒๑ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตแล้ว บริษัทได้จัดการสร้างทางรถไฟสายนี้สำเร็จแล้ว ได้นำความกราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานเชิญเสด็จพระราชดำเนินประพาศทางรถไฟสายนี้เปนปฐม เมื่อวันที่ ๒๙ ธันวาคม ศก ๑๒๓ แล้วกำหนดจะได้เปิดการเดินรถไฟให้มหาชนโดยสารไปมาตามประสงค์ ในวันที่ ๔ มกราคม รัตนโกสินทรศก ๑๒๓ บริษัทรถไฟสายนี้ได้จัดตั้งปรำดาดด้วยผ้าขาวผ้าแดง ที่สะพานน้ำสเตชั่น ตลอดไปจนถึงสเตชั่นซึ่งตั้งอยู่ ณ ตำบลใต้ปากคลองสารเพื่อเปนการรับเสด็จเปนต้น

ครั้นถึงกำหนดที่จะเปิดการเดินรถไฟสายนี้ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชมกุฎราชกุมาร เสด็จไปทรงเปิดรถไฟในวันนี้เวลาเช้า ๒ โมงเศษ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชเสด็จโดยรถพระที่นั่งไปประทับเรือกลไฟพระที่นั่ง ที่ท่าราชวรดิฐล่องไปตามลำน้ำเจ้าพระยาเทียบที่ท่าสะพานน้ำสเตชั่นรถไฟใต้ปากคลองสาร เสด็จพระดำเนินขึ้นไปประทับที่สเตชั่น ในที่นี้มีพระบรมวงษานุวงษ์ข้าราชการและบริษัทที่สร้างทางรถไฟสายนี้ กับราชทูตต่างประเทศเฝ้าพร้อมกันแล้ว พระยาพิพัฒโกษาผู้เปนหัวหน้าของบริษัทได้กราบทูลรายงานการสร้างทางรถไฟสายนี้จนแล้วสำเร็จจบแล้ว สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชมีพระดำรัสตอบ และจะทรงนำความ​กราบบังคมทูลพระกรุณาให้ทรงทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท แล้วได้ทรงตรึงตะปูที่รางรถไฟตรงที่ประทับเปนการสมมุติว่า เปนอันแล้วลำเร็จด้วยพระหัตถ์เสร็จแล้ว พระยาพิพัฒโกษาได้เชิญเสด็จเสวยเครื่องว่างที่ห้องสเตชั่นนั้น พร้อมด้วยพระบรมวงษานุวงษ์ข้าราชการและราชทูตต่างประเทศเสร็จแล้ว เวลาเช้า ๓ โมง ๘ นาที รถไฟใช้จักรลากรถพ่วง ซึ่งมีพระบรมวงษานุวงษ์ ข้าราชการและชาวต่างประเทศกับราษฎรซึ่งโดยสารไปด้วยนั้น ออกจากสเตชั่นไปยังท่าจีนและจะได้กลับมาเปนการสมมุติว่ารถไฟสายนี้เดินรับมหาชน โดยสารไปมาได้ตั้งแต่วันนี้เปนต้นไป แล้วสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชเสด็จกลับเปนเสร็จการ

จาก : ราชกิจจานุเบกษา ร.ศ. ๑๒๐ หน้า ๗๓๙-๗๔๐