ภาคผนวก ญ พระราชพิธีมหามงคลการโสกันต์ แลพระราชทานพระสุพรรณบัตรเฉลิมพระนาม สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช

​ด้วยสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช ทรงเจริญพระชนม์พรรษามาครบกำหนดที่จะโสกันต์ในรัตนโกสินทรศก ๑๒๒ นี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพนักงานจัดการพระราชพิธีมหามงคลการโสกันต์ แลพระราชทานพระสุพรรณบัตร์เฉลิมพระนามสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชตามขัตติยราชประเพณี ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท

เจ้าพนักงานได้จัดทำพระแท่นที่สรงขึ้นที่ชาลาระหว่างพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทด้านตวันตกเฉียงใต้ฤๅน่าเขาไกรลาศศิลา เพดานประดับด้วยเบ็ญจปดลเสวตรฉัตร์แวดล้อมด้วยเครื่องสูงและฉัตร์กำมลอ และมีศาลเทวดา ๒ ศาล ตั้งอยู่ที่มุมมุขพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทด้านตวันตกฤๅข้างพระแท่นสรงด้านเหนือ ที่เขาไกรลาศศิลานั้นก็ได้ประดับตกแต่งด้วยพระมณฑปประดิษฐานเทวะรูป แลรูปสัตว์บกสัตว์น้ำและมีพระแท่นสรงอีกพระแท่นหนึ่งเหมือนกัน ภายในพระสรงตั้งเครื่องทรงนมัสการ แลที่ระหว่างคดน่าพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทด้านเหนือตั้งปรำสำหรับเปนที่พักข้าราชการ ที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทมุขด้านตวันออกตั้งพระแท่นมณฑล ภายในพระแท่นมณฑลตั้งม้าหมู่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ พระพุทธบุศยรัตน์ พระไชยวัฒน์ประจำรัชกาลทั้ง ๕ แลพระพุทธรูปที่สำคัญองค์อื่นๆแลมีพระแสงแลพระเจ้าต่างๆ เปนต้น ตามธรรมเนียม พระแท่นมณฑลพระราชพิธีใหญ่ ข้างพระแท่นมณฑลเบื้องขวาฤๅด้านเหนือตั้งโต๊ะจีนเครื่องยกขาวประดิษฐานพระนิรันตราย เบื้องซ้ายฤๅด้านใต้ตั้งโต๊ะจีนเครื่องยกเขียวประดิษฐานพระสยามเทวาธิราช ต่อน่าพระแท่นมณฑลออกมาตั้งเครื่องทรงนมัสการ​พระแท่นทรงกราบ ต่อพระแท่นทรงกราบออกมาตั้งที่สำหรับสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชประทับทรงฟังพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ มีเครื่องทรงนมัสการสำหรับพระองค์ด้วย ตามผนังมุขตวันออกด้านเหนือต่อโต๊ะพระนิรันตรายตลอดไปจนมุขเหนือตั้งอาศนสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ด้านใต้ตรงน่าโต๊ะพระสยามเทวาธิราชตั้งพระราชบัลลังก์ และที่สำหรับสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ พระเจ้าลูกเธอประทับ ทางมุขตวันตกตั้งเตียงสำหรับพระสงฆ์สวดภาณวารและเตียงสำหรับพระนั่งปรกอยู่ข้างผนังด้านเหนือ ที่น่าเตียงพระสวดภาณวารตั้งตู้เทียนไชย ระหว่างพระแท่นมณฑล แลตู้เทียนไชยกับเตียงพระสวดภาณวาร มีสายสิญจน์สะพานโยงตลอดถึงกัน ตามผนังด้านเหนือด้านใต้ตั้งอาศนสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ อีกแห่งหนึ่งเหมือนกัน ทางมุขเหนือต่อน่าอาศนสงฆ์ตั้งที่พระบรมวงษานุวงษ์ข้าราชการ ทางมุขใต้ภายในพระฉากตั้งที่พระบรมวงษานุวงษ์ ข้าราชการฝ่ายใน เฝ้าทูลลอองธุลีพระบาท

วันที่ ๒๔ ธันวาคม เปนวันกำหนดตั้งน้ำวงด้ายเริ่มการพระราชพิธีโสกันต์ เวลาบ่ายเจ้าพนักงานกรมพระอาลักษณ์ ได้เชิญพานพระสุพรรณบัตร์ ใบกำกับ แลคำประกาศเฉลิมพระนาม กับเครื่องราชอิศริยาภรณ์มหาจักรกรีบรมราชวงษ์ ซึ่งทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานแก่สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช นั้นไปตั้งเข้าพระราชพิธีที่น่าม้าหมู่ภายในพระแท่นมณฑลพร้อมเสร็จ

เวลาค่ำพระสงฆ์ดำรงสมณคักคิ์ สมเด็จพระราชาคณะ พระราชาคณะ ๒๐ รูป มีพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรสเปนประธาน ได้เข้าไปนั่งในพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทพร้อมแล้ว

เวลาทุ่มเศษ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเครื่องครึ่งยศทหาร ทรงประดับเครื่องราชอิศริยาภรณ์แลเหรียญ เสด็จออกโดยทางข้างในประทับพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เจ้าพนักงานประโคมแตรสังข์ฆ้องไชยพิณพาทย์อย่างพระเข้านั่งที่ พระบรมวงษานุวงษ์ ข้าราชการแต่งครึ่งยศเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาทพร้อมกัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงจุดเทียนนมัสการ พระสงฆ์ผู้เปนประธานถวายศีลแล้ว ​พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงจุดเทียนที่พระแท่นมณฑล และที่โต๊ะพระนิรันตราย โต๊ะพระสยามเทวาธิราช พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์สัตตปริต โหรบูชาเทพดาที่ศาลเทวดา และได้โปรดเกล้า ฯ ให้เจ้าพนักงานเชิญโต๊ะเครื่องสังเวยมีเทียนทอง เทียนเงิน แลผลมะพร้าวอ่อน หมากพลู เข้าตอกดอกไม้ไปสักการะบูชาพระพุทธรูปที่สำคัญต่างๆ แลเทพดา แล้วเสด็จมาประทับตรัสกับพระบรมวงษานุวงษ์ ข้าราชการ และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์แลเหรียญแก่พระบรมวงษานุวงษ์ เจ้าประเทศราช ข้าราชการ พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์เกือบจะจบแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จกลับประทับ ณ ที่เดิม พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์จบแล้ว ถวายอติเรก ถวายพระพรลา เจ้าพนักงานประโคมแตรสังข์ฆ้องไชยพิณพาทย์ พระกลับ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นเวลา ๒ ทุ่มเศษ แลในวันนี้ ชีพ่อพราหมณ์ได้เริ่มการพระราชพิธีที่หอเทเวศร์วิทยาเปนต้นไป

วันที่ ๒๕ ธันวาคม เวลาเช้าพระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์เมื่อวานนี้ ๒๐ รูป แลพระสงฆ์ซึ่งจะเจริญพระพุทธมนต์ในการพระราชพิธีโสกันต์ต่อไปอีก ๔๐ รูป รวม ๖๐ รูปด้วยกันได้เข้าไปนั่งที่ในพระที่นั่งพร้อมแล้ว

เวลาเช้า ๓ โมง ๓ นาที เปนเวลาระหว่างพระฤกษ์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเครื่องเช่นวานนี้ เสด็จออกพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ทรงจุดเทียนนมัสการ พระสงฆ์ถวายศีลแล้ว ได้ทรงจุดเทียนชนวนถวายพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรสทรงจุดเทียนไชย พระสงฆ์ ๕๙ รูป สวดคาถาจุดเทียนไชย พราหมณ์เป่าสังข์ เจ้าพนักงานแกว่งไม้บัณเฑาะว์ ชาวประโคมๆ แตรสังข์ฆ้องไชยพิณพาทย์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงจุดเทียนที่โต๊ะพระนิรันตราย แลที่โต๊ะพระสยามเทวาธิราชแล้วได้ทรงประเคนอาหารบิณฑบาตแก่พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรสเปนต้น แลโปรดเกล้า ฯ ให้พระบรมวงษานุวงษ์ ข้าราชการประเคนแลปฏิบัติพระสงฆ์ต่อไป พระสงฆ์รับพระราชทานฉันแล้ว โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชทรงประเคนไตรแพรแลย่ามโหมดเทศแก่​พระสงฆ์ทั้ง ๖๐ รูปนั้น พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวายอติเรก ถวายพระพรลา เจ้าพนักงานประโคมพระกลับตามเคย แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงจุดเทียนเครื่องกระบะมุขที่เตียงพระสวดภาณวาร พระสงฆ์ราชาคณะ ๔ รูป ที่รับพระราชทานฉันขึ้นเตียงสวดภาณวาร มีพระราชาคณะผู้ใหญ่นั่งปรกด้วยรูปหนึ่ง แล้วจะได้ผลัดเปลี่ยนกันสวดและนั่งปรกต่อไปกว่าจะดับเทียนไชย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวประทับทรงฟังพระสงฆ์สวดภาณวารประมาณครู่หนึ่งแล้ว เสด็จขึ้นเวลาเช้า ๔ โมงเศษ

ครั้นเวลาทุ่มเศษ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเครื่องอย่างเต็มยศทหารมหาดเล็กทรงประดับเครื่องราชอิศริยาภรณ์มงกุฎสยามเสด็จออกพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เจ้าพนักงานประโคมแตรสังข์ฆ้องไชยพิณพาทย์ พระบรมวงษานุวงษ์ข้าราชการแต่งเต็มยศ เฝ้าทูลลอองธุลีพระบาทพร้อมกัน แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชทรงเครื่องอย่างขัตติยะราชกุมาร อันล้วนแล้วด้วยสุวรรณรัตน์เสด็จออก โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมพระภาณุพันธุวงษ์วรเดช ทรงรับพระกรออกมาจากพระฉากประทับยังที่สำหรับทรงฟังสวด มีนางกุมารีทั้ง ๒ อยู่งานพัชนีถวายด้วย แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงจุดเทียนนมัสการ ทรงศีล สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชทรงจุดเทียนเครื่องนมัสการสำหรับพระองค์ พระสงฆ์ถวายศีลแล้ว โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมพระภาณุพันธุวงษ์วรเดช ทรงสวมมงคลถวายสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ โหรบูชาเทพดาเหมือนวันก่อนแลต่อไปทุกๆ วันจนกว่าจะโสกันต์ แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงจุดเทียนที่พระแท่นมณฑล และที่โต๊ะพระนิรันตราย โต๊ะพระสยามเทวาธิราชแล้ว โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์เสด็จไปทรงจุดเทียนนมัสการที่เขาไกรลาศ แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จมาประทับมีพระราชดำรัสด้วยพระบรมวงษานุวงษ์ ข้าราชการ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์แลเหรียญแก่ข้าราชการเหมือนวันก่อน พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์จบแล้ว ​โปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ ที่กล่าวพระนามแล้วนั้น ทรงรับพระกรไปส่งที่พระฉากแล้วพระสงฆ์ถวายอติเรกถวายพระพรลา มีประโคมตามเคย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จขึ้นเวลา ๒ ทุ่มเศษ

วันที่ ๒๖ ที่ ๒๗ ธันวาคม เวลาเช้า โปรดเกล้า ฯ ให้เจ้าพนักงานจัดอาหารเช้าเพนถวายพระสงฆ์ที่นั่งปรกแลสวดภาณวารรับพระราชทานฉัน

เวลาทุ่มเศษ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จออก แลโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชเสด็จออกมาทรงฟังพระพุทธมนต์แลมีการต่างๆ เหมือนวันที่ ๒๕ ธันวาคมนั้นทุกประการทั้ง ๒ วัน

วันที่ ๒๘ ธันวาคม เปนกำหนดการโสกันต์ เวลาเช้าพระสงฆ์ ๖๐ รูป ที่เจริญพระพุทธมนต์เมื่อวันก่อน ๆ ได้เข้าไปนั่งที่แล้ว โปรดเกล้า ฯ ให้สมด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชทรงเครื่องถอดเสด็จออก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอทรงรับพระกรมาประทับยังที่ทรงฟังสวดพระพุทธมนต์ เจ้าพนักงานกรมพระภูษามาลาแบ่งพระเกษาเปนเบ็ญจภาคแล้วรอเสด็จออกอยู่

เวลาเช้า ๔ โมง ๔๐ นาที เปนเวลาระหว่างพระฤกษ์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเครื่องอย่างเต็มยศทหารมหาดเล็ก ทรงประดับเครื่องราชอิศริยาภรณ์นพรัตนราชวราภรณ์ เสด็จออก พระบรมวงษานุวงษ์แลข้าราชการแต่งเต็มยศใหญ่นุ่งสมปักลายคาดสมรศ เฝ้าทูลลอองธุลีพระบาทพร้อมกัน แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงจุดเทียนนมัสการ ทรงศีลแล้ว ทรงหลั่งน้ำพระมหาสังข์ทรงจรดพระกรรบิดกรรไกรโสกันต์ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช พระสงฆ์สวดถวายไชยมงคล พราหมณ์เป่าสังข์ เจ้าพนักงานแกว่งไม้บัณเฑาะว์ แลประโคมแตรสังข์ฆ้องไชยพิณพาทย์ แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมพระภาณุพันธุวงษ์วรเดช พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงษ์วโรประการ เจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงษ์ ทรงพระกรรไกรโสกันต์ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชด้วย เสร็จแล้วเจ้าพนักงานกรมพระภูษามาลาเจริญพระเกษาต่อไป เสร็จแล้วสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ ทรงรับพระกรสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชไปส่งที่พระฉาก ​ท้าวนางข้างในรับพระกรต่อไปส่งที่พระทวารด้านตวันตก แล้วพระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดาทรงรับพระกรไปประทับ ณ พระแท่นสรงที่เขาไกรลาศ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จไปประทับที่ชาลาน่าเขาไกรสาศ ในเวลานี้พระสงฆ์ได้ถวายพรพระต่อไป แล้วเจ้าพนักงานได้ไขน้ำให้ออกจากปากสัตว์บกสัตว์น้ำสรงสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช พราหมณ์เป่าสังข์เจ้าพนักงานแกว่งไม้บัณเฑาะว์และประโคมแตรสังข์ฆ้องไชยพิณพาทย์เหมือนเวลาโสกันต์ เสร็จสรงที่เขาไกรลาศแล้ว เสด็จมาประทับ ณ พระแท่นสรง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงหลั่งน้ำพระพุทธมนต์ในพระมหาสังข์และพระเต้าต่างๆ พระราชทานสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช แลพระบรมวงษานุวงษ์ข้าราชการผู้ใหญ่ทรงหลั่งน้ำแลถวายน้ำพระพุทธมนต์สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชต่อไปเสร็จแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จกลับประทับพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท โปรดเกล้า ฯ ให้พระบรมวงษานุวงษ์ข้าราชการประเคนอาหารบิณฑบาต แลปฏิบัติพระสงฆ์ ๆ รับพระราชทานฉัน แลได้โปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ทรงจุดเทียนที่โต๊ะพระนิรันตราย แลที่โต๊ะพระสยามเทวาธิราช ครั้นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชทรงเครื่องอย่างขัตติยราชกุมารเสด็จออก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ ทรงรับพระกรมาประทับ ณ ที่เดิมแล้ว พระบรมวงษานุวงษ์ข้าราชการได้ยืนชุมนุมพร้อมกัน โปรดเกล้าฯ ให้พระยาศรีสุนทรโวหาร เจ้าพระอาลักษณ์ อ่านประกาศกระแสพระบรมราชโองการ เฉลิมพระนามสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช เปนเจ้าฟ้าต่างกรม มีพระนามตามจาฤกในพระสุพรรณบัตร์ว่าสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช ฯลฯ กรมขุนสงขลานครินทรจบแล้ว พระสงฆ์สวดชยันโต พราหมณ์เป่าสังข์ เจ้าพนักงานประโคมแตรสังข์ฆ้องไชยพิณพาทย์ แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงหลั่งน้ำพระมหาสังข์และทรงเจิมพระราชทานแล้ว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระสุพรรณบัตร์ แลใบกำกับพระสุพรรณบัตร์ คำประกาศเฉลิมพระนาม แลเครื่องยศ คือ พระมาลาหุ้มตาดเครื่องลงยาราชาวดี ๑ ฉลองพระองค์ทรงประพาศ ๑ เจียรบาด ๑ ​ประคำสายดิ่งทองคำ ๑ เครื่องรางทองคำลงยาประดับเพ็ชร์ ๑ พานหมากเสวยทองคำลงยามีเครื่องในพร้อม ๑ หีบไม้แดงหุ้มทองคำลงยา ๑ พระเต้าน้ำทองคำลงยา ๑ กากระบอกทองคำมีถาดรอง ๑ บ้วนพระโอฐทองคำลงยา ๑ ที่ชาทองคำ ๑ พระแสงกระบี่ปักทองคำลงยาประดับเพ็ชร์พลอยศีศะนาค ๑ พระแสงยี่ปุ่นฝักทองคำลงยาประดับเพ็ชร์พลอย ๑ แล้วพระสงฆ์สวดคาถาดับเทียนไชย สมเด็จพระวันรัตดับเทียนไชยแล้ว สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทรได้ทูลเกล้า ฯ ถวายต้นไม้ทองเงินแลดอกไม้ธูปเทียนแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว แลสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชทรงถวายดอกไม้ธูปเทียนแก่พระบรมวงษานุวงษ์แล้วได้ทรงถวายดอกไม้ธูปเทียนแก่พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส แลหม่อมเจ้าพระสถาพรพิริยพรต และได้ทรงประเคนหมาก พลู ธูปเทียน แลใบวัตถุปัจจัยมูลราคารูปละ ๔๒ บาท แก่พระสงฆ์ทั้ง ๖๐ รูปนั้น ในเวลานี้ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์แก่พระบรมวงษานุวงษ์ แล้วพระสงฆ์ถวายอนุโมทนาถวายอติเรก ถวายพระพรลา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จขึ้นเวลาเที่ยงเศษ

เจ้าพนักงานได้จัดตั้งพระแท่นสำหรับสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทรประทับสมโภชที่น่าพระที่นั่งเสวตรฉัตร์แวดล้อมด้วยต้นไม้ทองคู่หนึ่งเงินคู่หนึ่ง ต่อออกมาข้างน่าตั้งเครื่องเวียนเทียนสมโภช มีบายศรีแก้ว บายศรีทอง บายศรีเงินเปนต้น ตรงเสาพระที่นั่งทางมุขตวันออกตั้งพระราชบัลลังก์ หลังพระราชบัลลังก์ตั้งที่สำหรับสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ พระเจ้าลูกเธอประทับ ทางมุขตวันตกตั้งที่พระบรมวงษานุวงษ์ ทางมุขเหนือตั้งที่ข้าราชการ ทางมุขใต้ภายในพระฉากตั้งที่พระบรมวงษานุวงษ์ข้าราชการฝ่ายในเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาท และตามผนังพระที่นั่งทั้งสี่มุขตั้งเก้าอี้สำหรับพระบรมวงษานุวงษ์ ข้าราชการประทับและนั่งเวียนเทียนสมโภช

เวลาทุ่มเศษ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเครื่องอย่างจอมพลทหารบก ทรงประดับเครื่องราชอิศริยาภรณ์มหาจักรกรีบรมราชวงษ์เสด็จออก แล้วโปรดเกล้า ฯ ​ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร ทรงเครื่องต้นเสด็จออก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอทรงรับพระกร แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงรับพระกร ให้ขึ้นประทับพระแท่นสมโภช มีนางทั้ง ๒ อยู่งานพัดโบกถวายด้วย แล้วเจ้าพนักงานได้เชิญเทียนเครื่องนมัสการถวายสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร ทรงจุดแล้ว โปรดเกล้า ฯ ให้พราหมณ์เบิกแว่นเวียนเทียนสมโภช พระบรมวงษานุวงษ์ ข้าราชการรับแว่นเวียนเทียนสมโภชต่อไปโดยทักษิณาวัตร์ พราหมณ์เป่าสังข์ เจ้าพนักงานแกว่งไม้บัณเฑาะว์และขับไม้ประโคมแตรสังข์ฆ้องไชยพิณพาทย์ ในเวลานี้โปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ ทรงจุดเทียนที่

พระแท่นมณฑลและที่โต๊ะพระนิรันตราย โต๊ะพระสยามเทวาธิราช ครั้นเวียนเทียนสมโภชครบเบ็ญจมวารแล้ว พราหมณ์รวมแว่นดับเทียนแลโบกควันให้ไปสู่สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร แล้วถวายน้ำมะพร้าวและด้ายฟาดด้ายผูกต่อไป เสร็จแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงหลั่งน้ำพระมหาสังข์แลทรงเจิมแล้ว ได้ทรงสวมสายสะพายเครื่องราชอิศริยาภรณ์มหาจักรกรีบรมราชวงษ์ พระราชทานสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร แล้วได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานสิ่งของกับทองคำแลเงินตราสมโภชด้วย แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช แลพระบรมวงษานุวงษ์ ข้าราชการผู้ใหญ่ทรงเจิมต่อไป แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงรับพระกรสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทรลงจากพระแท่นสมโภช สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอทรงรับพระกรไปส่งที่พระฉากแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นเวลา ๒ ทุ่มเศษ

วันที่ ๒๙ แลที่ ๓๐ ธันวาคม เวลาค่ำ โปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทรเสด็จออกมีการเวียนเทียนสมโภช แลการอื่น ๆ เหมือนวันที่ ๒๘ ธันวาคมนั้นทุกประการ

วันที่ ๓๑ ธันวาคม เวลาเช้า เจ้าพนักงานได้ตั้งกระบวนแห่พระเกษาสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร แต่พระบรมมหาราชวัง กระบวนแห่มีธงชาย ธงตะขาบ ธงมังกร คู่แห่กลองชนะ จ่าปี่ จ่ากลอง แตรสังข์ เครื่องสูง ​บังแทรก อินทร์พรหม คู่เคียง แล้วถึงพระราชยานกงพระเกษา มีนายเวรเชิญพระแสงแลเชิญเครื่องตามเสร็จแล้ว ได้เชิญผอบพระเกษาขึ้นตั้งบนพานทองสองชั้นเชิญขึ้นประดิษฐานบนพระราชยานกง แล้วเดินกระบวนแห่ออกประตูศรีสุนทร ประตูเทวาภิรมย์ ไปหยุดกระบวนที่ท่าราชวรดิฐ แล้วเชิญพานผอบพระเกษาลงเรือสี มีเรือดั้ง กลองชนะ จ่าปี่ จ่ากลอง นำคู่หนึ่ง เรือดั้งนำแห่ ๒ คู่ แล้วออกเรือแห่พระเกษาไปลอยที่น่าวัดอรุณราชวรารามตามพระราชประเพณีเปนเสร็จการ