๙
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมนางประวะลิ่มศรีใส |
| ฟังพี่เลี้ยงตอบชอบฤทัย | กระนั้นพี่มาไปทูลลา |
| ว่าแล้วเสด็จจรลี | กับพระพี่เลี้ยงสันหยา |
| พร้อมด้วยสาวสรรกัลยา | เสด็จมาปราสาทพระบิตุรงค์ ฯ |
ฯ เพลง ๔ คำ ฯ
| ๏ ครั้นถึงก้มเกล้าวันชุลี | พระชนกชนนีสูงส่ง |
| จึ่งกราบทูลไปดั่งใจจง | ลูกจะทูลลาองค์พระทรงไชย |
| ไปชมมิ่งไม้ในอุทยาน | บุหงาตระการงามไสว |
| เป็นฤดูผลออกดอกใบ | บ่ายแสงสุริย์ใสจะกลับมา ฯ |
| ๏ เมื่อนั้น | ท่านท้าวอุเรเซนนาถา |
| ทั้งประไหมสุหรีศรีโสภา | ได้ฟังลูกยาพาที |
| จึ่งมีวาจาปราศรัย | สายสวาดิจะไปสวนศรี |
| เจ้าระวังวรองค์ให้จงดี | จะต้องแสงสุริย์ศรีตรัสไตร |
| แก้วตาอย่าอยู่ให้ช้านัก | ลูกรักจะมีความไข้ |
| สั่งพี่เลี้ยงทั้งสี่ทันใด | จงระวังระไวพระลูกยา |
| ถ้าแม้นมีเหตุเภทพาล | กูจะผลาญชีวังให้สังขาร์ |
| อย่าอยู่จนสายัณห์เวลา | จงกลับมาปราสาทรูจี ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | นวลนางประวะลิ่มโฉมศรี |
| ก้มเกล้าถวายอัญชุลี | เทวีมายังปราสาทไชย |
| จึ่งสั่งสาวสรรกัลยา | ให้เตรียมวอช่อฟ้าศรีใส |
| หอเฝ้าชาวที่ให้พร้อมไว้ | เราจะไปชมสวนมาลา ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | นางกำนัลรับสั่งใส่เกศา |
| ลงจากปราสาทมิได้ช้า | มาสั่งให้ตรวจตราเตรียมกัน |
| ครั้นได้เสร็จสรรพฉับไว | สาวใช้กลับมาขมีขมัน |
| ถึงจึ่งก้มเกล้าอภิวันท์ | เตรียมกันพร้อมแล้วพระบุตรี ฯ |
ฯ ร่าย ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | นวลนางประวะลิ่มโฉมศรี |
| ได้ฟังกำนัลพาที | จรลีสระสรงคงคา ฯ |
ฯ ชมตลาด ๒ คำ ฯ
| ๏ ทรงสุคนธ์ปนทองนพคุณ | ให้นูนผิวผ่องมังสา |
| ทรงภูษาพื้นสุวรรณโอ่อ่า | สะอิ้งแก้วรจนาพรายพรรณ |
| ทรงสไบปักทองผ่องใส | ดั่งนางในฟากฟ้ากระยาหงัน |
| สร้อยสนตาบประสานสังวาลวรรณ | ทองกรกุดั่นรูจี |
| สอดใส่ธำมรงค์รองเรือง | แสงประเทืองอำไพใสศรี |
| ทรงมงกุฎแก้วมณี | ห้อยพวงมาลีสุวรรณ ฯ |
ฯ ร่าย ๖ คำ ฯ
| ๏ ครั้นแล้วจึ่งชวนสกุณา | มาไปกับแม่ยังสวนขวัญ |
| จึ่งเผยกรงแก้วแพรวพรรณ | อุ้มเอาสุบรรณคลาไคล ฯ |
ฯ เพลง ๒ คำ ฯ
| ๏ แล้วเสด็จขึ้นทรงวอแก้ว | อันเพริศแพร้วด้วยมณีศรีใส |
| พร้อมด้วยสาวสนมกรมใน | ตามเสด็จอรไทไคลคลา |
| เสนาแห่แหนเป็นขนัด | เบียดเสียดเยียดยัดเป็นหนักหนา |
| อันสี่พี่เลี้ยงพระธิดา | ประคองเคียงสีวิกาจรัล ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ มาเอยมาถึง | ยังสวนอุทยานอันพิศาล |
| โฉมพระบุตรีเยาวมาลย์ | ลงจากสีวิการทันที |
| จึ่งเสด็จขึ้นบนพระตำหนัก | นงลักษณ์ปรีดิ์เปรมกระเษมศรี |
| จะได้เห็นทรงธรรม์พันปี | เทวีเบิกบานสำราญใจ ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันรัศมีศรีใส |
| เห็นคนดาษดาเข้ามาใน | พระแจ้งใจว่านางมาอุทยาน |
| จึ่งเรียกอนุชามาทันที | ภูมีค่อยกระซิบสั่งสาร |
| พี่จะถวายเจ้าแก่เยาวมาลย์ | เห็นจะได้การแล้วอนุชา |
| จะอยู่ด้วยองค์นางโฉมตรู | จงดูที่ทางไว้ขนิษฐา |
| พี่จะเข้าไปหานางกัลยา | แก้วตาจงรับฉับไว |
| สั่งแล้วจึ่งเรียกยายมาลา | เข้ามาใกล้แล้วปราศรัย |
| พระบุตรีมาสวนมาลัย | ยายจะออกไปเฝ้าเทวี |
| จงพาอนุชาไปด้วย | ช่วยถวายแก่องค์โฉมศรี |
| จะได้เป็นพนักงานร้อยมาลี | ตายายจะมีความสุขไป |
| ข้าจะซ่อนอยู่บนเคหา | ใครจะทันสงกาก็หาไม่ |
| ยายจงชวนกันลงไป | เฝ้าองค์อรไทกัลยา ฯ |
ฯ ๑๒ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | ยายมาลีดีใจเป็นหนักหนา |
| ข้าจะช่วยถวายพระน้องยา | พ่ออย่าอาวรณ์ร้อนใจ |
| เจ้าอยู่บนที่เคหา | อย่าเยี่ยมหน้าออกไปไม่ได้ |
| ล้วนข้าสาวชาวแม่ข้างใน | อย่าให้ใครเห็นกายาฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ สั่งเอยสั่งแล้ว | คลาดแคล้วลงจากเคหา |
| กับเจ้าลิขิตอนุชา | คอยท่ารับเสด็จนางเทวี ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | สันหยาพระพี่เลี้ยงสาวศรี |
| จี่งทูลพระราชบุตรี | เชิญเสด็จเทวีไคลคลา |
| เชยชมพุ่มพวงดวงมาลัย | ให้สำราญพระทัยเป็นหนักหนา |
| ที่ข้างริมเรือนยายมาลา | บุหงาต่างต่างอย่างดี |
| แล้วนางจึ่งสั่งไปทันใด | แก่ฝูงกำนัลในสาวศรี |
| จงชวนกันเก็บมาลี | ให้ได้มากมีทุกสิ่งอัน |
| จะร้อยถวายพระบิตุรงค์ | ให้ได้ทุกอนงค์สาวสรร |
| ให้ร้อยต่างต่างละอย่างกัน | ให้ทันเพลาพรุ่งนี้ ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | นวลนางกำนัลสาวศรี |
| ได้ฟังสันหยาพาที | ต่างคนจรลีลงมา |
| เที่ยวเก็บบุปผามาลัย | ต่างไปเล็ดลอดสอดหา |
| บ้างร้อยประกวดกันนานา | หรรษาทุกหน้ากำนัลใน ฯ |
ฯ ร่าย ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ประวะลิ่มเฉิดโฉมพิสมัย |
| ให้คิดขวยเขินสะเทิ้นใจ | มิใคร่จะเสด็จจรลี ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | สันหยาพี่เลี้ยงมารศรี |
| ก็แจ้งประจักษ์ใจในที | เห็นเทวีมิใคร่จะไคลคลา |
| จึ่งทูลปลอบโยนโอนอ่อน | ดวงสมรจงฟังพี่ว่า |
| แม้นพระองค์ไม่เสด็จลีลา | ผ่านฟ้าจะน้อยพระทัยนัก |
| พระอตส่าห์พยายามตามหิมเวศ | ใคร่เห็นอัคเรศให้ประจักษ์ |
| จะแคลงพระทัยว่าไม่รัก | นงลักษณ์คิดดูให้จงดี ฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ประวะลิ่มนิ่มเนื้อนวลศรี |
| แย้มยิ้มพริ้มพักตร์พาที | แล้วอุ้มปักษีคลาไคล ฯ |
ฯ พระทอง ๒ คำ ฯ
| ๏ สองคนแต่กับนางสันหยา | เที่ยวชมบุหงางามไสว |
| เตร็ดเตร่เร่เก็บดอกไม้ | เข้าไปใกล้เรือนยายตา |
| ให้คิดประหวั่นพรั่นใจ | ลัดแลงแฝงไม้พฤกษา |
| นางสันหยาชักชวนเจรจา | ชวนเก็บดอกมาลาสำราญใจ |
| นางชมรุกขชาติผลาผล | สุกหล่นเกลื่อนกลาดดาษไสว |
| หอมหวนชวนชื่นชูใจ | ฝ้ายเทศการะเกดกระดังงา |
| สารภีพิกุลหอมโหย | ยมโดยกระถินกลิ่นกาหลา |
| นางแย้มยี่โถโยทะกา | จำปามหาหงส์ประยงค์ยวน |
| มะลิซ้อนซ่อนกลิ่นเบญจ์วรรณ | สารพันสรรไว้ที่ในสวน |
| กุหลาบก้านเกี่ยวกิ่งลำดวน | เรณูนวลหอมอบตรลบมา |
| ชมพลางทางชายนัยน์เนตร | หาองค์ทรงเดชในเคหา |
| แล้วใส่ไคล้ทำเด็ดดอกมาลา | ยื่นให้สันหยาผู้ร่วมใจ ฯ |
ฯ ร่าย ๑๒ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันรัศมีศรีใส |
| เสด็จอยู่ในเรือนยายมาลัย | ได้ยินเสียงทรามวัยพาที |
| เล็งลอดสอดมองตามช่องฝา | เห็นองค์กัลยาโฉมศรี |
| เลิศล้ำนางในธรณี | พระภูมีเพ่งพิศไม่วางตา |
| งามกรงามทรงวงพักตร์ | จำเริญรักยั่วยวนเสนหา |
| นวลละอองผ่องเพียงจันทรา | นางในใต้ฟ้าไม่เทียมทัน |
| อรชรอ้อนแอ้นทั้งอินทรีย์ | ทรงศรีประเสริฐเฉิดฉัน |
| ดั่งดวงโกมุทบุษบัน | พึ่งผุดพ้นขอบขัณฑ์มุจลินท์ |
| โฉมเฉลาเยาวลักษณ์ของเรียมเอ๋ย | เมื่อไรเลยจะได้สมอารมณ์ถวิล |
| หอมรสมาลารวยริน | หอมกลิ่นวรนุชพี่ชื่นใจ |
| อนิจจาแลลับพฤกษาแล้ว | ใครจะช่วยเชิญแก้วมาให้ใกล้ |
| แต่พอคลายร้อนอาวรณ์ใจ | ปลื้มใจจงได้ปรานี |
| ชมพลางเคลิ้มไคล้ใหลหลง | ตรัสเรียกโฉมยงมารศรี |
| มาเถิดมิ่งสมรนารี | ขอชมเทวีให้อิ่มใจ |
| แต่ตรึกนึกเห็นเต่นเตือน | ฟั่นเฟือนใฝ่ฝันไม่กลั้นได้ |
| จึงกล่าวสุนทรฉะอ้อนไป | ขับด้วยความใคร่ประลองโลม ฯ |
ฯ สมิงทอง ฯ
| ๏ บังอรวรนุชของพี่เอ๋ย | บำเพ็ญบุญไฉนเลยจึ่งเฉิดโฉม |
| เป็นที่ตรีโลกเล้าโลม | ชมโฉมน้องน้อยกลอยใจ |
| เยื้องย่างดั่งนางกินนร | ถึงนางเทพอัปสรไม่เปรียบได้ |
| ยาหยีเจ้าเก็บมาลีไว้ | ความงามกระไรน่าชมเชย |
| นางแย้มเจ้าแกมเล็บมือนาง | ขอให้พี่บ้างเถิดน้องเอ๋ย |
| ไม่เหลียวมาข้างพี่นี้บ้างเลย | น้องเอยยื่นมาพี่คอยรับ |
| ส่งแต่กลิ่นชวยอยู่รวยรื่น | มายืนตรงนี้ฟังพี่ขับ |
| อกพี่ดั่งคีรีทุ่มทับ | แม้นมิได้ไม่กลับไป ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมพระบุตรีศรีใส |
| ได้ฟังสุรเสียงพระภูวไนย | อรไทชายเนตรชำเลืองมา |
| สบเนตรเสียวสันหวั่นไหว | ยิ่งสะเทิ้นพระทัยเป็นหนักหนา |
| ลัดแลงแฝงองค์กัลยา | ฟังเสียงผ่านฟ้ายิ่งจับใจ |
| ดั่งวารีเฉื่อยฉ่ำอำมฤต | บึกบึกนึกหวนครวญใคร่ |
| ทำชม้อยชม้ายชายตาไป | ชูช่อดอกไม้ชมเชย |
| แล้วนางทำวางมาลาไว้ | ความงามพ้นใจพี่เจ้าเอ๋ย |
| วางไว้อย่าเพ่อเอาไปเลย | แล้วนางทำเฉยเมินไป ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันยิ้มแย้มแจ่มใส |
| แจ้งว่านางแกล้งมาให้ไว้ | พระเดินออกไปให้ใกล้น้อง |
| ลอบหยิบแล้วกระซิบพาที | คุณเจ้าอยู่พี่ไม่มีสอง ฯ |
| เทวามารับสินบนน้อง | อย่าให้เคืองข้องระคายใจ |
| เอ็นดูด้วยเถิดเทพารักษ์ | ช่วยชักนางเข้ามาให้ใกล้ |
| แต่พอให้ชวยชื่นรื่นฤทัย | คุณจะอยู่พี่ไปคุ้มวันตาย ฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมประวะลิ่มเฉิดฉาย |
| เชือนเก็บบุหงาซ่อนหน้าอาย | ภิปรายชวนปักษาพาที |
| นั่นวิหคพลอดกันฉันใด | เล่าให้แม่ฟังเจ้ารังสี |
| พี่สันหยามาดูสกุณี | หมู่นี้พลอดกันฉันใด ฯ |
ฯ ร่าย ๔ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | หัสรังจึ่งทูลแถลงไข |
| อันนกซึ่งจับอยู่ลับไป | ร้องขอดอกไม้ที่ชิงกัน |
| จับพลอดฉะฉอดเซ็งแซ่ | ชมโฉมเจ้าแม่ว่าเฉิดฉัน |
| ร้องขอมาลีที่ทรงนั้น | รับขวัญเชยชมพระมารดา ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ประวะลิ่มเฉิดโฉมเสนหา |
| ได้ฟังหัสรังเจรจา | ยิ่งโสมนัสาพันทวี |
| นางกอดจูบลูบชมปักษา | แล้วชำเลืองนัยนานางโฉมศรี |
| สบเนตรเบือนพักตร์เสียทันที | เทวีรัญจวนป่วนใจ |
| แล้วนางจึ่งเก็บดอกสร้อยฟ้า | ยื่นให้สกุณาศรีใส |
| นางสันหยาพี่เลี้ยงก็เข้าใจ | จึ่งว่าไปแก่สกุณา |
| เจ้าจงเอาพวงดอกไม้นี้ | รีบเร่งจรลีนะปักษา |
| ไปถวายแก่องค์พระราชา | อยู่บนเคหายายมาลี ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | จึ่งหัสรังราชปักษี |
| ประณมปีกรับเอาทันที | รีบรี่มายังเรือนตายาย |
| ครั้นถึงจึ่งตรงเข้าไป | เอาดอกไม้ถวายพระโฉมฉาย |
| ทูลไปด้วยใจเปรมปราย | ของเจ้าแม่ให้ถวายพระภูวไนย ฯ |
ฯ คำวอน ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันยินดีจะมีไหน |
| รับพวงมาลาทันใด | แล้วกอดจูบลูบไล้สกุณา |
| เจ้าจงทูลองค์พระชนนี | ว่าข้านี้รัญจวนครวญหา |
| โศกเศร้าเร่าร้อนในอุรา | ทุกทิวาอารมณ์ไม่สมประดี |
| เมื่อไรจะได้พบสบประสงค์ | แสนจำนงมุ่งมาดสวาดิศรี |
| แม้นเจ้าแม่สกุณาปรานี | เห็นจะมีชีวีสืบไปฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | หัสรังประณมปีกไหว้ |
| รับพจนารถพระภูวไนย | แล้วลาคลาไกลกลับมา |
| ครั้นถึงจึ่งทูลนางเทวี | ว่าพระองค์ยินดีเป็นหนักหนา |
| สั่งข้าให้ทูลพระมารดา | ว่าเร่าร้อนอุราเป็นพ้นไป |
| จะใคร่พบองค์พระชนนี | ภูมีรัญจวนครวญใคร่ |
| ลืมเสวยลืมสรงคงคาลัย | ภูวไนยไม่เป็นสมประดี ฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | นวลนางประวะลิ่มโฉมศรี |
| ได้ฟังปักษาพาที | เทวีแย้มสรวลสำรวลไป |
| แล้วว่าแก่พี่สันหยา | ดูดูปักษามาเสกใส่ |
| ช่างพูดประสมนี้สุดใจ | ไปได้ที่ไหนมาพาที ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | ยายเฒ่าผู้เฝ้าสวนศรี |
| หมอบคลานชวนหลานจรลี | ไปเฝ้าเทวีทันใด |
| แล้วทูลถวายกุมารา | แก่องค์พระธิดาศรีใส |
| นี่แลลิขิตช่างมาลัย | ให้พามาถวายโฉมยง ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ประวะลิ่มนิ่มเนื้อนวลหง |
| นางเร่งพินิจพิศทรง | จำได้ว่าองค์อนุชา |
| นรลักษณ์พักตราน่ารัก | พิศพักตร์เหมือนองค์พระเชษฐา |
| แล้วนางจึ่งมีวาจา | ว่าแก่กุมาราไปทันที |
| เราจะเลี้ยงเจ้าเป็นอนุชา | มิให้น้องยาหมองศรี |
| ว่าแล้วจูงกรจรลี | มาที่ประทับนางนงคราญ |
| แล้วสั่งพี่เลี้ยงทั้งสี่ | จะคืนเข้าบูรีราชฐาน |
| บรรดาบุหงาอันตระการ | ประมาณใดมากน้อยสักเท่าใด |
| เอามาให้พร้อมเพรียงกัน | จะถวายทรงธรรม์เป็นใหญ่ |
| เราจะกลับคืนเข้าเวียงไชย | พระสุริย์ใสยังควรเวลา ฯ |
ฯ ร่าย ๑๐ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | นวลนางพี่เลี้ยงสันหยา |
| บอกแก่สาวสรรกัลยา | ให้เอามาลามาทันที |
| บรรดาที่ร้อยไว้ทุกนาง | บุหงาหลายอย่างต่างสี |
| เอามาถวายพระบุตรี | มากมีทุกพรรณมาลา ฯ |
ฯ ร่าย ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมนางประวะลิ่มเสนหา |
| จึ่งชำระสระสรงกายา | ทรงเครื่องรจนาอำไพ |
| แล้วเสด็จลงจากพลับพลา | จูงกรอนุชาศรีใส |
| พร้อมด้วยสาวสรรกำนัลใน | เสด็จไปทรงสีวิกาการ |
| ชักพระสูตรทองบังทั้งสี่ทิศ | ป้องปิดมิดแสงพระสุริย์ฉาน |
| แล้วเสด็จออกจากอุทยาน | เฒ่าแก่บริวารก็ตามไป ฯ |
ฯ เชิด ๖ คำ ฯ
| ๏ นางแหวกพระวิสูตรปิดป้อง | แย้มมองมิให้ใครสงสัย |
| ดูเรือนยายเฒ่ามาลัย | จนลับล่วงนัยน์เนตรนางเทวี |
| เสนหามารึงตรึงจิต | ให้คิดถึงองค์พระโฉมศรี |
| อาดูรพูนเทวษพันทวี | มารศรีเศร้าสร้อยละห้อยใจ |
| แล้วพูดจาปราศรัยเจ้าลิขิต | หวังจะให้คลายจิตที่หม่นไหม้ |
| เสแสร้งแกล้งกล่าวเซ้าซี้ไป | จนถึงวังในฉับพลัน |
| วอประทับเกยรัตน์ชัชวาล | ลงจากสีวิการเฉิดฉัน |
| นางเสด็จย่างเยื้องจรจรัล | ดั่งสุวรรณหงส์ทองจรลี ฯ |
ฯ เพลง ฯ
| ๏ จึ่งมีสุนทรวาจา | แก่องค์อนุชาเรืองศรี |
| เจ้าอยู่ด้วยหมู่นารี | พี่นี้จะไปเฝ้าสองกษัตรา |
| สั่งแล้วเสด็จจรลี | กับพี่เลี้ยงสาวศรีซ้ายขวา |
| ครั้นถึงปราสาทแก้วแววฟ้า | กัลยาก้มเกล้าบังคมคัล |
| จึ่งเอาบุปผามาลี | บรรดาที่มีกลิ่นแกล้งสรร |
| ถวายสององค์ทรงธรรม์ | แจ่มจันทร์ชื่นบานสำราญใจ ฯ |
ฯ ร่าย ๖ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | พระองค์ทรงภพเป็นใหญ่ |
| ทั้งองค์มะรุดาอุไร | ปราศรัยไปแก่พระธิดา |
| ไปเล่นอุทยานสำราญใจ | เก็บพรรณดอกไม้มาหนักหนา |
| สุดสวาดิเจ้าเล่นจะเหนื่อยมา | แก้วตาจงไปปราสาทไชย ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ประวะลิ่มเทวีศรีใส |
| รับสั่งบังคมภิรมย์ใจ | ลาไปปราสาทรจนา ฯ |
ฯ สาลิกา ๒ คำ ฯ
| ๏ มาถึง | ปรางค์แก้วสุวรรณเลขา |
| ประคองกรจูงพระอนุชา | เสด็จมาเข้าที่ชำระองค์ ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ ชำระสระสรงพระอนุชา | ด้วยน้ำอบบุหงาโสรจสรง |
| เฟื่องฟุ้งตรลบอบองค์ | หอมหวนยวนยงยั่วใจ |
| แล้วให้เสวยสาลี | เทวีประดิษฐ์ประจงให้ |
| กวดเกล้าเมาลีแซมมาลัย | แล้วให้ทรงเครื่องลออองค์ |
| ทรงภูษาเสร็จสรรพแล้วสอดสร้อย | จิ้มลิ้มนิ่มน้อยนวลหง |
| ทั้งสองพระหัตถ์ให้สอดทรง | ธำมรงค์เนาวรัตน์จำรัสฟ้า |
| แล้วเฉลิมเจิมผัดวรพักตร์ | น้องรักผู้ยอดเสนหา |
| ผ่องเพียงบุหลันอันลอยฟ้า | กัลยาชื่นชมภิรมย์ใจ ฯ |
ฯ ร่าย ๘ คำ ฯ
| ๏ ชำระสระสรงสำเร็จแล้ว | ไคลคลาพาแก้วพิสมัย |
| เข้าห้องสุวรรณทันใด | ไถ่ถามความในที่จินดา |
| ครั้นถึงจึ่งอุ้มขึ้นใส่ตัก | น้องรักจงแจ้งอย่ากังขา |
| เป็นวงศ์พงศ์ผ่านพารา | บูรีเรืองเฟื่องฟ้าแดนใด |
| เหตุไฉนจึ่งได้พลัดพราก | ลำบากปิ้มชีพเหลวไหล |
| สัญจรนอนในเขาเงาไม้ | แรมดงพงไพรพนาวัน |
| ล่วงด่านผ่านแดนยักษา | ข้ามเขตคงคาแข็งขัน |
| ไม่คิดชีวิตชีวาวัน | ด้นดั้นดำเนินเดินไพร |
| แต่พี่กับน้องสองคน | จะพากันดั้นด้นไปหนไหน |
| ต้องประสงค์จำนงสิ่งใด | เชิญเจ้าเล่าไปให้แจ้งการ ฯ |
| ๏ เมื่อนั้น | ลิขิตก้มเกล้าสนองสาร |
| จึ่งทูลโฉมยงนงคราญ | อยู่สถานอุรังยิดเวียงไชย |
| ได้ยินข่าวว่าอนงค์องค์หนึ่งเลิศ | ลอยฟ้ามาเกิดในกรุงใหญ่ |
| ล้ำโฉมนางฟ้าสุราลัย | ในอุเรเซนมไหวิไลวรรณ |
| เป็นมิ่งมงกุฎกัลยา | โฉมเฉิดเลิศฟ้ากระยาหงัน |
| จะเล็งเทียบหาเปรียบไม่เทียมทัน | สุดสวรรค์แหล่งหล้าธาตรี |
| พระเชษฐาอาดูรพูนเทวษ | ถึงองค์อัคเรศมารศรี |
| จนพระบิตุรงค์ทรงธรณี | ให้หาพระบุตรีทุกกรุงไกร |
| สิ้นทั้งร้อยเอ็ดพระบูรี | พระมิได้ยินดีพิสมัย |
| จึ่งทูลลาพระองค์ทรงไชย | มาในไพรสัณฑ์กันดาร |
| เสวยแต่ผลไม้ทุกเช้าเย็น | เคืองเข็ญมาในไพรสาณฑ์ |
| ตรำฝนทนแดดทรมาน | จนถึงสถานเวียงไชย |
| มาพบตายายที่ในสวน | พระค่อยคลายรัญจวนที่หม่นไหม้ |
| บรรยายแต่ต้นจนปลายไป | ใส่ไคล้ต่อข้อคดี ฯ |
ฯ ๑๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | นวลนางประวะลิ่มโฉมศรี |
| ได้ฟังอนุชาพาที | เทวียิ่งแสนสวาดินัก |
| จูบกอดรับขวัญอนุชา | เจ้าช่างเจรจาแหลมหลัก |
| ค่อยสว่างอาวรณ์ร้อนรัก | แต่เวียนซักไถ่ถามความใน ฯ |
ฯ ช้า ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันรัศมีศรีใส |
| ครั้นนางเสด็จกลับไป | ให้อาลัยถึงองค์พระบุตรี |
| โอ้เจ้าพุ่มพวงดวงใจ | ควรหนีพี่ได้นะโฉมศรี |
| เปลื้องปลดรสรักไมตรี | สายสุดสวาดิพี่ไม่เมตตา |
| ป่านฉะนี้เจ้าจะถึงปราสาทแล้ว | น้องแก้วจะละห้อยคอยหา |
| จะเชยชมแต่องค์อนุชา | ต่างพักตราพี่ยาจะค่อยคลาย |
| ยอดสุดาน่ารักของพี่เอ๋ย | เมื่อไรเลยจะได้พบโฉมฉาย |
| ถึงสิ้นชนม์ชีพวางวาย | แต่ให้สายสุดสวาดิเจ้าปรานี ฯ |
ฯ ร่าย ๘ คำ ฯ
| ๏ แต่อักอ่วนครวญใคร่ไปมา | จนเพลารุ่งแจ้งแสงศรี |
| จึ่งเรียกยายมาลามาทันที | ภูมีกล่าวรสพจนา |
| วันนี้จะร้อยมาลัย | อย่างใหม่ให้งามหนักหนา |
| เอาไปถวายพระธิดา | ในเวลาบ่ายวันนี้ |
| ว่าแล้วทรงร้อยมาลัย | แกล้งประดิษฐ์คิดใส่ถ้วนถี่ |
| ร้อยเป็นกุมารฤทธี | ยืนอยู่ข้างที่บัญชรไชย |
| นางสถิตบนแท่นทองทรง | พี่เลี้ยงอยู่ข้างอาสน์ศรีใส |
| พระกุมารแน่งน้อยงามวิไล | ประณมกรอยู่ใกล้นางเทวี |
| ครั้นแล้วจึงเอาพวงบุปผา | ส่งให้ยายมาลาทาสี |
| ยายเร่งเอาพวงมาลัยนี้ | ไปถวายเทวีพระธิดา ฯ |
ฯ ๑๐ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | ยายมาลีดีใจเป็นหนักหนา |
| รับเอาพุ่มพวงดวงผกา | ลงจากเคหาคลาไคล |
| ดุ่มเดาะเยาะเย้ามาเต็มพักตร์ | ใครทักไขหูหาดูไม่ |
| กระเดียดกระทายดอกไม้ | เข้าไปถึงปราสาทกัลยา ฯ |
ฯ ชม ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ประวะลิ่มเฉิดโฉมเสนหา |
| แลไปเห็นยายมาลา | จึ่งเรียกมาให้นั่งกลางกำนัล ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | ยายมาลีกริ่งใจให้ไหวหวั่น |
| ก้มเกล้าประณมบังคมคัล | ถวายพวงบุษบันทันใด ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ประวะลิ่มยินดีจะมีไหน |
| จึ่งรับเอาพวงดอกไม้ | ชื่นชมภิรมย์ใจพันทวี |
| นางแกล้งแสร้งเสเพทุบาย | ประปรายทุกหน้านางสาวศรี |
| แล้วเสด็จเยื้องย่างจรลี | ชวนพี่เลี้ยงเข้าที่ไสยา |
| ครั้นถึงแท่นทิพบวร | จึ่งมีสุนทรกับสันหยา |
| พี่เอ๋ยครั้งนี้พวงมาลา | งามประดิษฐ์รจนาเป็นพ้นไป |
| จัดเจียนประจงจำนงกรอง | เป็นนารีทั้งสองศรีใส |
| ข้าสถิตยังแท่นบรรทมใน | ถัดไปพี่นางบังคมคัล |
| นั่นลิขิตประณมกร | อยู่ริมบัญชรเฉิดฉัน |
| นี้คือพระองค์ทรงธรรม์ | ทรงศรพระขรรค์เรืองไชย |
| ยืนอยู่ตรงหน้าสิงหบัญชร | นั่นกรแกะบานพระแกลใหญ่ |
| มิรู้ที่จะเข้าทางใด | ภูวไนยยืนพิจารณา |
| ชมพลางกับนางพี่เลี้ยง | นั่งเคียงคู่คิดปริศนา |
| จะอุบายฉันใดนะพี่อา | จึ่งจะเข้ามาถึงห้องใน |
| จำจะให้ไปอยู่ด้วยอาจารย์ | เห็นจะพาภูบาลเข้ามาได้ |
| ทำไฉนพระจะแจ้งประจักษ์ใจ | ฤๅจะใช้วิหคหัสรัง ฯ |
ฯ ๑๖ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | พระพี่เลี้ยงทูลไปดั่งใจหวัง |
| พระองค์จงคอยยับยั้ง | ด้วยแจ้งความหลังประจักษ์ใจ |
| เป็นแรมเดือนดับลับลง | จึงจะรับพระองค์เข้ามาได้ |
| เอากระเหม่าชโลมยายมาลัย | แล้วปล่อยไปให้แจ้งคดี ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ประวะลิ่มนิ่มเนื้อนวลศรี |
| ได้ฟังพี่เลี้ยงพาที | เทวีชื่นชมภิรมย์ใจ |
| นางจึ่งเสด็จไคลคลา | จากห้องไสยาพิสมัย |
| สถิตเหนือแท่นที่อำไพ | อรไททำกริ้วโกรธา |
| วันนี้ทำไมจึ่งมาสาย | จนขาดถวายพวงบุหงา |
| เร่งเร็วพี่เอากระเหม่ามา | มอมยายมาลาให้ทั่วตัวฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | พี่เลี้ยงสาวสรรก็ยิ้มหัว |
| ชวนกันเข้ารุมกลุ้มตัว | เอามินหม้อทาทั่วทั้งกายไป |
| เห็นแต่สองตาอยู่แววแวว | เหมือนหนึ่งกับแมวทโมนใหญ่ |
| สาวสรรต่างสรวลแซ่ไป | มี่ทั้งปราสาทนางกัลยา ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | โฉมนางประวะลิ่มเสนหา |
| เห็นยายมาลีก็ปรีดา | กัลยาแย้มสรวลสำรวลใจ |
| แล้วนางจึ่งมีวาจา | อีเฒ่ามาลาช่างแก้ไข |
| ไปคบค้าพาใครเข้ามาไว้ | ช่างร้อยมาลัยไม่ขอดู |
| ครั้งหนึ่งมิหนำซ้ำอีกเล่า | ยายเฒ่าไม่อายอดสู |
| อย่าคบค้ามาไว้ในสวนกู | จงไปอยู่กับฤๅษีชีไพร |
| อย่าให้เดินไปทางตรง | ส่งลงตรงหน้าบัญชรใหญ่ |
| ชาวแม่ช่วยแห่หามไป | เร่งเร็วฉับไวบัดนี้ ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | เฒ่าแก่กำนัลสาวศรี |
| ชวนกันเข้าหามยายมาลี | ให้นั่งลงยังที่สาแหรกยนต์ |
| สอดส่งลงตามพระบัญชร | เชือกหย่อนเฒ่าดิ้นสับสน |
| ยิ่งร้องเขารั้งไว้ข้างบน | คิดจะโจนให้พ้นก็กลัวตาย |
| ครั้นหย่อนลงไปถึงดิน | ลุกผินหน้าวิ่งออกใจหาย |
| ออกประตูเด็กกรูดูมากมาย | เฒ่าเดินเมียงกายเบี่ยงบ่ายไป |
| ฝ่ายว่าฝูงเด็กเข้าโหมแห่ | ยายแก่คนนี้มาแต่ไหน |
| ครั้งนี้ทาดำเราจำไว้ | เข้ายื้อชักผลักไสทนด่าทอ |
| ฝ่ายยายยิ่งโกรธก็ด่าแช่ง | สะบัดวัดแวงดั่งหันมอ |
| ยิ่งด่าเด็กเข้าต่อล้อ | แกด่าทอแล้วรีบมาเรือนตัว ฯ |
ฯ ๑๐ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | ตาเฒ่าแลเห็นก็ยิ้มหัว |
| ถามว่าเป็นไรจึ่งมืดมัว | หัวหูก็ดำใครทำยาย ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ ฝ่ายยายโกรธาเป็นบ้าบ่น | กระแทกก้นแล้วลอยหน้าส่าย |
| งามแล้วครั้งนี้แทบตาย | หลานชายอยู่ไหนไม่มาดู |
| ครั้งหนึ่งมิหนำซํ้าอีกเล่า | ทีนี้อีเฒ่ามิให้อยู่ |
| ได้ความเจ็บอายเป็นพ้นรู้ | ขืนอยู่เห็นเราจะพลอยตาย |
| เปล่าเปล่าก็พาลเอาผิดข้า | โกรธว่ามาลาเที่ยงสาย |
| คาดโทษโกรธขึ้งมากมาย | ให้หลานชายไปอยู่กับมุนี ฯ |
ฯ เขาทะลุย ๖ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | พระโฉมยงทรงสวัสดิ์รัศมี |
| ประจักษ์แจ้งแห่งกลนางเทวี | มอมยายมาลีออกมา |
| ว่าดวงบุหลันนั้นลับแสง | มิได้แจ่มแจ้งพระเวหา |
| หวังจะให้พี่ไปในพารา | สาแหรกหย่อนยายมานั้นทางลับ |
| ซึ่งให้ไปอยู่กับฤๅษี | จะให้แจ้งคดีเสร็จสรรพ |
| ด้วยดาวบสเป็นที่คำนับ | กับเราจะได้เข้าวังใน |
| ตรึกพลางเห็นแจ้งประจักษ์จิต | ลดองค์ทรงฤทธิ์ลงนั่งใกล้ |
| จึ่งมีวาจาว่าไป | ปลอบโยนเอาใจยายมาลี |
| มิให้ข้าอยู่ที่เคหา | เพราะกลัวอาญานางโฉมศรี |
| ตัวข้าก็จะจรลี | ค่อยอยู่จงดีจะลาไป |
| แล้วพระจึ่งถอดธำมรงค์ | ในนิ้วพระองค์ออกมาให้ |
| ค่าสนองคุณยายมาลัย | เอาไว้ขายเลี้ยงกายา ฯ |
ฯ ๑๒ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | ยายตาทั้งสองก็หรรษา |
| จึ่งรับเอาธำมรงค์อลงการ์ | สงสารผ่านฟ้าเป็นพ้นไป |
| พระองค์ไปอยู่กับมุนี | จำเริญศรีสวัสดิ์ผ่องใส |
| แล้วถวายเครื่องทรงภูวไนย | น้ำตาหลั่งไหลทั้งสองรา ฯ |
ฯ โอด ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | พระองค์ทรงฤทธิ์ทุกทิศา |
| รับเอาเครื่องทรงอลงการ์ | สอดทรงกายาเข้าทันที |
| เหน็บกฤชฤทธิไกรเฉิดฉาย | ลงจากเรือนยายทาสี |
| งามประจงดั่งหงส์จรลี | ภูมีเลี้ยวลัดตรงมา ฯ |
ฯ เชิด ๔ คำ ฯ
