๓
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงองค์ยุดาหวันศรีใส |
| แรมรอนนอนป่าพนาลัย | ก็ได้หลายราษราตรี |
| มิได้วายโศกโศกา | ถึงพระอนุชาเรืองศรี |
| จนเข้าแดนจะรังหงูบูรี | ภูมีทอดทัศนาไป |
| เห็นปราการตระหง่านงามสะอาด | ดั่งเอาหิรัญลาดยาวใหญ่ |
| เชิงเทินสะอ้านทวายไชย | งามวิไลเพลิดเพลินเป็นขวัญตา |
| ป้อมบันไดค่ายคูหอรบ | บรรจบครบเพริศพริ้งงามสง่า |
| แล้วแลเห็นบรรณศาลา | พระยินดีปรีดาเป็นพ้นคิด |
| จึ่งเสด็จยุรยาตรเข้าสำนัก | หยุดพักแต่พอสบายจิต |
| เอนองค์ลงประทับนิ่งพินิจ | ทรงฤทธิ์เคลิ้มจิตนิทรา ฯ |
ฯ ๑๐ คำ ฯ
| ๏ บัดเอยบัดนั้น | โหราพราหมณ์ชีพร้อมหน้า |
| ซึ่งตามราชรถไคลคลา | สินธพอาชาพาไป |
| ตามแถวแนวริมรัถยา | เวียนรอบนครากรุงใหญ่ |
| ครั้นมาถึงศาลาลัย | รถไชยตรงเข้าไปทันที |
| เกยพระบาทบาทา | องค์ยุดาหวันโฉมศรี |
| โหราพฤฒามาตย์พราหมณ์ชี | ให้ประโคมดนตรีขึ้นพร้อมกัน ฯ |
ฯ ตระ ๖ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | พระโฉมยงทรงนามยุดาหวัน |
| สดับเสียงดนตรีนี่นัน | จึ่งผันฟื้นตื่นจากนิทรา |
| แลเห็นโหราพฤฒามาตย์ | เดียรดาษทั้งราชรัถา |
| มาประทับเกยกับบาทา | พระราชาฉงนสนเท่ห์ใจ |
| จึ่งปราศรัยไถ่ถามเสนา | ท่านมาทั้งนี้จะไปไหน |
| ฤๅเที่ยวประพาสพนาลัย | ไยไม่เห็นองค์กษัตรา ฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | เสนีพราหมณ์ชีพร้อมหน้า |
| พากันกราบลงแทบบาทา | แล้วทูลกิจจาทั้งปวงไป |
| ด้วยเจ้าพาราสวรรคต | พระราชโอรสนั้นหาไม่ |
| มีแต่พระธิดายาใจ | ไม่มีผู้ใดครองพารา |
| จึ่งเสี่ยงพิไชยราชรถทรง | มาพบองค์บรมนาถา |
| ขอเชิญเสด็จพระผ่านฟ้า | ครองไอศวรรยาราชัย ฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุดาหวันยิ้มแย้มแจ่มใส |
| พระจึ่งดำรัสตรัสไป | แก่เสนาในบรรดามา |
| เรามีธุระใหญ่หลวง | เป็นห่วงด้วยราชปักษา |
| พระบิตุรงค์ทรงไชยใช้มา | ให้ไปพาราอุเรเซน |
| เจ็ดเดือนเจ็ดวันทั้งวันนี้ | ลำบากอินทรีย์แสนเข็ญ |
| เสวยแต่ผลไม้ทุกเช้าเย็น | มิได้เห็นถิ่นฐานบ้านเมือง |
| ทั้งพรัดกับองค์อนุชา | แสนโศกโศกาไม่ปลดเปลื้อง |
| จะรับเราเข้าไปบูรีเรือง | ยังขุ่นเคืองเร่าร้อนอาวรณ์ใจ ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | เสนามาตยาน้อยใหญ่ |
| ก้มเกล้ากราบทูลไปทันใด | พระองค์จงได้เมตตา |
| แก่อาณาประชาราษฎร | ได้ความเดือดร้อนถ้วนหน้า |
| พระองค์ทรงนครา | ประยูรวงศ์พงศาก็ไม่มี |
| ยังแต่พระอัครชายา | กับราชธิดาโฉมศรี |
| เคยสนองครองบาทพระภูมี | จึ่งดลจิตพาชีให้ตรงมา |
| ขอเชิญพระองค์ทรงเดช | เข้าไปปกเกศเกศา |
| จะได้ยกจัตุรงค์โยธา | ตามพระอนุชาชาญชัย ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุดาหวันรัศมีศรีใส |
| ได้ฟังมหาเสนาใน | สมดั่งพระทัยจินดา |
| จึ่งเยื้อนมธุรสวาที | รับคำเสนีพร้อมหน้า |
| จึ่งเสด็จย่างเยื้องไคลคลา | ขึ้นมหาราชรถทันใด ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | เสนาธิบดีน้อยใหญ่ |
| ครั้นเสด็จขึ้นทรงรถไชย | ให้ประโคมดุริยางค์ดนตรี |
| ปีพาทย์ฆ้องกลองแตรสังข์ | ประดังสรรพสำเนียงอึงมี่ |
| จึ่งเคลื่อนจัตุรงค์โยธี | คืนเข้าบูรีทันใด ฯ |
ฯ เชิด ๔ คำ ฯ
| ๏ ครั้นถึงพระโรงรูจี | ประทับเกยมณีศรีใส |
| จึ่งทูลเชิญพระองค์ทรงไชย | เข้าในพระโรงรัตน์มณี ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุดาหวันผู้รุ่งรัศมี |
| จึ่งเสด็จย่างเยื้องจรลี | ยังที่พระโรงรจนา ฯ |
ฯ เสมอ ๒ คำ ฯ
| ๏ สถิตนั่งเหนืออาสน์บรรจง | อลงกตด้วยมณีมีค่า |
| เสนาเกลื่อนกลาดดาษดา | คับคั่งยังหน้าพระโรงไชย ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | จึ่งมหาเสนาผู้ใหญ่ |
| เข้าไปยังปราสาททันใด | ทูลประไหมสุหรีโสภา |
| ซึ่งเสี่ยงพิไชยรถทรง | พบองค์พระผู้ปิ่นนาถา |
| บรรทมอยู่ยังบรรณศาลา | เชิญเสด็จเข้ามาพระโรงไชย ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | องค์ประไหมสุหรีศรีใส |
| ได้ฟังมหาเสนาใน | ชื่นชมภิรมย์ใจกัลยา |
| นางจึ่งเสด็จยุรยาตร | ลงจากปราสาทเลขา |
| แสนสาวกำนัลตามมา | ถึงพระโรงรจนาทันที ฯ |
ฯ เพลง ๔ คำ ฯ
| ๏ เสด็จนั่งเหนือแท่นทิพรัตน์ | ไพบูลย์พูนสวัสดิ์แจ่มศรี |
| จึ่งปราศรัยยุดาหวันทันที | เจ้านี้เชื้อวงศ์พงศ์ใคร |
| เหตุไรมาอยู่ที่ศาลา | มีธุระกิจจาจะไปไหน |
| ฤๅเสียบูรีเวียงไชย | จึ่งสัญจรมาในพารา ฯ |
| ๏ เมื่อนั้น | ยุดาหวันเฉิดโฉมเสนหา |
| จึ่งก้มเกล้าถวายวันทา | ทูลสนองวาจานางเทวี |
| พระบิดาข้าผ่านโภไคย | กรุงไกรอุรังยิดเรืองศรี |
| มีพระทัยจำนงสกุณี | ข้านี้จึ่งรับอาสามา |
| กับพระอนุชาวิลาวัณย์ | ทรงนามยุขันเสนหา |
| มาถึงกึ่งกลางพนาวา | มรคาต้องแยกกันไป |
| ข้าจึ่งสัญจรดอนดง | หลงเข้ามาในกรุงใหญ่ |
| ครั้นเห็นบรรณศาลาลัย | จึ่งเข้าอาศัยนิทรา ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ประไหมสุหรีเสนหา |
| ได้ฟังยุดาหวันทูลมา | นางโสมนัสาพันทวี |
| ด้วยหน่อเนื้อเชื้อวงศ์พงศ์กระษัตริย์ | ควรครองสมบัติในกรุงศรี |
| คิดแล้วจึ่งกล่าววาที | แม่นี้ไร้ราชบุตรา |
| ไม่มีสุริย์วงศ์พงศ์พันธุ์ | จะครอบครองเขตขัณฑ์ไปภายหน้า |
| มีแต่พระราชธิดา | จึ่งเสี่ยงรัถาให้คลาไคล |
| เป็นบุพเพนิวาสทั้งสองรา | จึ่งพบพระลูกยาพิสมัย |
| แม่จะให้เจ้าครองราชัย | สืบสุริย์วงศ์ไปในพารา |
| แล้วนางจึ่งมีเสาวนีย์ | แก่หมู่มนตรีซ้ายขวา |
| จะอภิเษกทั้งสองพระลูกยา | ตรวจตราเร่งรัดฉับไว |
| อีกทั้งโรงราชพิธี | สำหรับที่จะตั้งการใหญ่ |
| เครื่องราชกกุธภัณฑ์ทั้งนั้นไซร้ | จัดแจงแต่งไว้ให้ครบการ ฯ |
ฯ เจรจา ๑๒ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | เสนาผู้ใหญ่ใจหาญ |
| รับสั่งแล้วก้มกราบกราน | คลานออกท้องพระโรงไชย |
| ให้เร่งรัดจัดโรงพิธี | ก็ครบที่ตามตำแหน่งน้อยใหญ่ |
| ครั้นแล้วเสร็จสรรพฉับไว | เข้าไปกราบทูลนางเทวี ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | องค์พระมารดาโฉมศรี |
| จึ่งสั่งโหราธิบดี | ให้หาฤกษ์พิธีแต่งการ ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | โหราผู้ใหญ่ใจหาญ |
| รับพระเสาวนีย์นงคราญ | จึ่งคูณหารไปตามตำรา |
| แล้วกราบทูลองค์นางเทวี | พรุ่งนี้ฤกษ์ดีเป็นหนักหนา |
| ได้ทั้งศุภวารเวลา | จงทราบบาทานางเทวี ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมยงองค์ประไหมสุหรี |
| ได้ฟังโหราธิบดี | นางเสด็จจรลีเข้ามา |
| ครั้นถึงปรางค์รัตน์มณี | องค์พระบุตรีเสนหา |
| จึ่งสั่งพี่เลี้ยงกัลยา | ให้แต่งองค์พระธิดาทรามวัย ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | พี่เลี้ยงพระบุตรีศรีใส |
| รับพระเสาวนีย์อรไท | มาแต่งองค์ทรามวัยพระธิดา ฯ |
ฯ ชมตลาด ๒ คำ ฯ
| ๏ บ้างเข้าชำระสระสรง | ผัดผ่องนวลผจงโอ่อ่า |
| ให้ทรงภูษิตรจนา | สไบตาดโสภาใยยอง |
| ลางนางเข้าสอดสังวาลวรรณ | พาหุรัดกุดั่นกุก่อง |
| ทองกรกาบเกี้ยวกระหนกกรอง | แสงประเทืองเรืองรองธำมรงค์ |
| แล้วทรงมงกุฎรูจี | ทรงศรีเลิศลักษณ์นวลหง |
| กุณฑลแก้วแพรวพรรณบรรจง | กรรเจียกบรรจงอลงการ์ |
| ครั้นเสร็จแล้วองค์พระชนนี | ให้พระบุตรีเสนหา |
| ทรงสีวิการจนา | ประทับท่าอยู่ที่ข้างใน ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | จึ่งมหาเสนาผู้ใหญ่ |
| ทูลเชิญองค์พระภูวไนย | ให้ชำระสระสรงวารี ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุดาหวันผู้เฉิดโฉมศรี |
| ได้ฟังเสนาธิบดี | เสด็จเข้าที่สรงวาริน ฯ |
ฯ โทน ๒ คำ ฯ
| ๏ พระทรงมูรธาภิเษกสนาน | สุคนธ์ธารเฟื่องฟุ้งจรุงกลิ่น |
| สนับเพลาเป็นรูปนาคินทร์ | ภูษาพื้นนิลใยยอง |
| รัดพระองค์เลื่อมลายชายไหว | ละไมด้วยชายแครงแสงส่อง |
| ฉลององค์ยงยิ่งเครือกรอง | สร้อยสนกุก่องสังวาลวรรณ |
| ทับทรวงเรืองรุ่งไพจิตร | ตาบทิศเพริศแพร้วแก้วกุดั่น |
| ทองกรพาหุรัดพรายพรรณ | บรรจงธำมรงค์อลงการ์ |
| ทรงมงกุฎเพชรเก็จกาบ | แสงระยาบระยับจับเวหา |
| แล้วเสด็จยุรยาตรคลาดคลา | มาทรงยานุมาศทอง |
| อันสีวิกาพระธิดา | ก็เรียบเรียงกันมาเป็นแถวถ่อง |
| จึ่งให้เคลื่อนจัตุรงค์เนืองนอง | คับคั่งทั้งท้องสนามไชย ฯ |
ฯ กลองโยน ๑๐ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | องค์ประไหมสุหรีศรีใส |
| ทั้งนางนักสนมกรมใน | ก็ไปยังโรงราชพิธี ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุดาหวันผู้เฉิดโฉมศรี |
| ครั้นถึงพระโรงอันรูจี | ประทับเกยมณีฉับพลัน |
| จึ่งเสด็จย่างเยื้องไคลคลา | กับองค์พระธิดาสาวสวรรค์ |
| ขึ้นยังแท่นทิพสุวรรณ | บังคมคัลสมเด็จพระมารดา ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | พราหมณ์ชีบีกูกระมาหนา |
| ครั้นได้ศุภวารเวลา | ถวายอาเศียรพาทด้วยภักดี ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | ได้ฤกษ์โหราให้เบิกไชยศรี |
| จึ่งจุดเทียนไชยเข้าทันที | ส่งแว่นมณีเวียนไป ฯ |
ฯ มโหรี ๒ คำ ฯ
| ๏ ครั้นถ้วนคำรบเจ็ดรอบ | ครบตามระบอบคัมภีร์ไสย |
| โหรารับแว่นมาทันใด | แล้วดับเทียนไชยมิได้ช้า |
| โบกควันแล้วมาจุณเจิม | เฉลิมพักตร์อวยพรด้วยหรรษา |
| ศรีสวัสดิ์ทั้งสองกษัตรา | อย่ามีโรคาอันตราย ฯ |
ฯ สาธุการ ๔ คำ ฯ
| ๏ ครั้นเสร็จสมโภชสองศรี | องค์พระชนนีโฉมฉาย |
| จึ่งพาสองกระษัตริย์นาดกราย | ผันผายมาปราสาทมณี ฯ |
ฯ เพลง ๒ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุดาหวันผู้เฉิดโฉมศรี |
| ครั้นสิ้นแสงสนธยาราตรี | ภูมีรัญจวนป่วนใจ |
| ถึงองค์กัญจะหนานารี | ฤดีดาลจิตพิสมัย |
| ยุรยาตรนาดกรคลาไคล | เข้าไปในห้องนางกัลยา ฯ |
ฯ ชมโฉม ๔ คำ ฯ
| ๏ พระเสด็จขึ้นยังบัลลังก์รัตน์ | วิจิตรแจ่มจำรัสเลขา |
| นั่งชิดพิศโฉมกัลยา | โสภาเลิศลักษณ์วิไลวรรณ |
| โฉมโฉลาเยาวรูปประโลมใจ | ดั่งนางในชั้นฟ้ากระยาหงัน |
| ผิวพักตร์ผ่องศรีฉวีวรรณ | ดั่งบุหลันหมดเมฆไม่ราคี |
| ขาวเหลืองเรืองรองผ่องผัด | ดั่งบัวระบัดรับแสงพระสุริย์ศรี |
| พิศวงด้วยทรงเทวี | จึ่งมีมธุรสไปทันใด ฯ |
ฯ ชาตรี ๖ คำ ฯ
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพี่ | มารศรีผู้ยอดพิสมัย |
| กุศลสร้างแต่ปางก่อนไกล | จึ่งได้มาร่วมภิรมยา ฯ |
ฯ ร่าย ๒ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | จึ่งโฉมนวลนางกัญจะหนา |
| ชายเนตรเห็นองค์พระราชา | กัลยาขวยเขินสะเทิ้นใจ |
| ครั้นสดับบัญชาพระทรงยศ | ดั่งสุหร่ายทิพรสเย็นใส |
| บังคมก้มพักตร์ไม่ดูไป | ทรามวัยทรุดองค์ลงทันที ฯ |
ฯ โอ้โลม ๔ คำ ฯ
| ๏ น้องเอยน้องรัก | นงลักษณ์จงเมตตาพี่ |
| มาถนอมกล่อมเกลี้ยงด้วยไมตรี | ถอยหนีเสียได้ไม่เจรจา |
| ว่าพลางลดองค์ลงแนบน้อง | ประคองถนอมขนิษฐา |
| เชิญสถิตแท่นที่กับพี่ยา | แก้วตาอย่าตัดไมตรี |
| เพราะเคยคู่จึ่งได้มาประคอง | นวลละอองจงไว้อาลัยพี่ |
| เหมือนบำรุงทางราชไมตรี | มารศรีอย่าสลัดตัดรอน ฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
