๔
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงยุขันเฉิดโฉมเสนหา |
| แต่พรากพรัดกำจัดพี่ยา | ต่างแยกมรคาพนาลี |
| องค์เดียวเปลี่ยวเปล่าเศร้าใจ | แสนเทวษร่ำไห้หมองศรี |
| เอกามาในพนาลี | มิได้มีความสุขสักเวลา ฯ |
ฯ โอด ๔ คำ ฯ
| ๏ โอ้ว่าอนิจจานะอกเอ๋ย | ไฉนเลยจะแจ้งเหตุพระเชษฐา |
| จะกลับคืนไปยังพารา | หรือว่าจะด้นไปหนใด |
| จะหลงลัดป่าชัฏแนวเนิน | จะด้นเดินอยู่ในป่าใหญ่ |
| หรือจะสิ้นชีวันบรรลัย | ด้วยสิงห์สัตว์ร้ายในดงดอน |
| ร่ำพลางทางเสด็จจรลี | ข้ามคีรีห้วยธารสิงขร |
| ได้ยินเสียงปักษาทิชากร | ให้อาวรณ์วิเวกที่ในดง ฯ |
ฯ โทน ๖ คำ ฯ
| ๏ เห็นหมู่มฤคาเล็มระบัด | ท่องเที่ยวเลี้ยวลัดไพรระหง |
| แสวงหากวางทองยองยง | ฝูงกระจงชมคู่อยู่มากมี |
| อีกหมู่ชะมดหมูเม่น | กระต่ายเต้นตามแนวพนาศรี |
| คชสารเรียกมันคีรีมี | จามรีลำโองกิเลนลา |
| ราชสีห์เสือสิงห์กระทิงไพร | ไกรสรโคเพลาะมหิงสา |
| สารพัดมีในหิมวา | ฝูงวานรเผ่นอเนกนันต์ |
| ต่างกินเป็นหมู่คู่เคียง | ระมาดเมียงมองหมายผายผัน |
| พิศเพลินจำเริญใจในไพรวัน | ค่อยคลายโศกศัลย์โศกี |
| ล่วงเข้าแว่นแคว้นแดนเขต | พระรักขิตทรงเดชฤๅษี |
| เห็นเสาธงปักหลักกุฎี | ภูมีหยุดยั้งชั่งคิด |
| อักษรที่หลักจารึกไว้ | ว่าจะพบท้าวไท้พระรักขิต |
| เธอเป็นบรมสมมิศร | ทรงกิจฤทธิ์เดชประสิทธิ์นัก |
| จะไปมัสการกราบไหว้ | ถามมรคาลัยให้ประจักษ์ |
| แล้วจะเรียนศิลป์ไชยในสำนัก | คิดแล้วทรงศักดิ์ก็เข้าไป |
| ครั้นถึงขอบคันธกุฎี | เห็นพระฤๅษีก็ผ่องใส |
| จึ่งค่อยก้มคลานเข้าไป | ครั้นใกล้ก็กราบกับบาทา ฯ |
ฯ ๑๖ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | องค์พระรักขิตฌานกล้า |
| เห็นกุมารหนุ่มน้อยโสภา | นรลักษณ์พักตราน่าพึงใจ |
| วินิจพิศดูแล้วไถ่ถาม | ประสกงามเจ้ามาแต่ไหน |
| มีธุระกังวลสิ่งใด | นามกรชื่อไรจงบอกมา |
| ถิ่นฐานบ้านเมืองอยู่ไหน | สุริย์วงศ์พงศ์ใครในแหล่งหล้า |
| องค์เดียวเที่ยวซัดสัญจรมา | ไม่กลัวมรณาฤๅว่าไร ฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันรัศมีศรีใส |
| กราบลงกับบาทท้าวไท | พระอัยกาจงได้ปรานี |
| หลานนี้ทรงนามชื่อยุขัน | สุริย์วงศ์พงศ์พันธุ์เรืองศรี |
| องค์ท้าวอุรังยิดธิบดี | เกิดเกล้าเกศีของนัดดา |
| ท้าวจะใคร่ได้นกหัสรังสี | หลานนี้ทูลรับอาสา |
| กับองค์ยุดาหวันพี่ยา | ให้มาด้วยกันที่ในไพร |
| พี่น้องสองคนเป็นเพื่อนยาก | ผลกรรมวิบากมาซัดให้ |
| พบหลักศิลาจารึกไว้ | สองคนมิให้บทจร |
| บัดนี้พระพี่แยกไป | ตามอักษรมีไว้ที่สิงขร |
| ต่างองค์โศกาอาวรณ์ | หลานจรข้ามเขาลำเนามา |
| ได้พบพระองค์ทรงเดช | จะถามเหตุที่จงปรารถนา |
| ด้วยเมืองอุเรเซนพระพารา | ไม่แจ้งว่าจะไปทางทิศใด |
| พระองค์จงได้ปรานี | ช่วยชี้บอกมรคาให้ |
| ยังอีกมากน้อยเท่าใด | ยากเย็นเป็นไฉนพระอัยกา ฯ |
ฯ ๑๔ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | พระรักขิตทรงญาณฌานกล้า |
| ให้มีพระทัยเมตตา | นัดดาว่าจะไปอุเรเซน |
| ที่ไหนหลานรักจะไปได้ | มรคานั้นไปแสนเข็ญ |
| ยักษ์มารด่านทางไม่วางเว้น | ยากเย็นสุดที่จะพรรณนา |
| ต่อไปไม่รู้ที่จะร่ำ | แม่น้ำกั้นทางขวางหน้า |
| กว้างยาวลึกล้นคณนา | ยากนักยิ่งกว่าเมื่อแรกไป |
| ตาเห็นเป็นน่าเอ็นดูนัก | ได้มาพึ่งพักอาศัย |
| เชษฐาก็มาพรัดกำจัดไป | จะชุบให้เป็นองค์อนุชา |
| แต่พอเป็นเพื่อนเดินหน | พี่น้องสองคนได้เห็นหน้า |
| ปรึกษาปรองดองกันสองรา | กว่านัดดาจะถึงเวียงไชย ฯ |
ฯ ๑๐ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันทูลสนองด้วยผ่องใส |
| พระอัยกาตรัสมาทั้งนี้ไซร้ | เหมือนได้เห็นหน้าพระพี่ยา |
| ทรงพระคุณลํ้าล้นพ้นประมาณ | ให้เป็นเพื่อนหลานไปในป่า |
| ยากเย็นจะได้เห็นกันสองรา | พระอัยกาจงได้ปรานี ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | พระรักขิตฟังกิจจาถ้วนถี่ |
| จึ่งหยิบแผ่นกระดานมาทันที | พระมุนีเขียนรูปกุมารพลัน |
| ครบเครื่องประดับสำหรับองค์ | ทรวดทรงเพราเพริศเฉิดฉัน |
| สมควรเป็นพี่น้องกัน | กับองค์ยุขันเรืองไชย |
| ครั้นเขียนสำเร็จเสร็จแล้ว | คลาดแคล้วออกหน้าศาลาใหญ่ |
| จึ่งทำด้วยฤทธิ์พิธีไชย | หยิบเอารูปใส่ในอัคคี ฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ พระอาจารย์โอมอ่านมนตรา | พระคาถาตามเพทฤๅษี |
| ล้วนครบคำรบได้เจ็ดที | เปลวอัคคีขึ้นกลุ้มอากาศไป ฯ |
ฯ ตระบองกัน ๒ คำ ฯ
| ๏ แล้วเสกคงคามหาระงับ | พรมดับเพลิงแดงแสงไสย |
| ก็สงบลงพลันทันใด | เห็นกุมารเกิดในอัคคี ฯ |
ฯ สาธุการ ๒ คำ ฯ
| ๏ แล้วพระรักขิตสิทธิศักดิ์ | จูงกรหลานรักโฉมศรี |
| มายังพระคันธกุฎี | พระมุนีชื่นชมปรีดา ฯ |
ฯ ๒ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันเฉิดโฉมเสนหา |
| ครั้นเห็นองค์พระอนุชา | มีความเสนหาดั่งดวงใจ |
| กอดจูบลูบทั่วทั้งกายา | นรลักษณ์พักตราจะหาไหน |
| จะได้เป็นเพื่อนพี่ที่ในไพร | มิให้อนุชาอนาทร ฯ |
ฯ ๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | รูปนิมิตมีจิตสโมสร |
| ได้ฟังบัญชาพระภูธร | ประณมกรแล้วทูลสนองไป |
| น้องรักกำเนิดเกิดมา | บิตุเรศมารดาหามีไม่ |
| พระทรงญาณประทานชีวาลัย | จึ่งได้เป็นรูปกายมา |
| ขอเป็นบาทบงสุ์พระทรงเดช | เป็นที่ก่อเกศเกศา |
| ตัวน้องขอรองพระบาทา | ไปกว่าจะม้วยบรรลัย ฯ |
ฯ ๖ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | พระรักขิตมีจิตผ่องใส |
| ได้ฟังสองหลานสำราญใจ | ปราศรัยสนทนาว่ากัน |
| พระมีจิตยินดีปรีดา | ในสองกุมาราหลานขวัญ |
| จะให้พระนามตามเขียนนั้น | พระทรงธรรม์ดำริตริคิด |
| แล้วพระอาจารย์ฌานกล้า | จึงให้นามนัดดาชื่อลิขิต |
| ให้ขจรฟุ้งเฟื่องเรืองฤทธิ์ | ประจามิตรอย่าต้านทานทัน |
| ครั้นแล้วจึงองค์พระรักขิต | ชุบศรประสิทธิ์ให้ยุขัน |
| อีกทั้งพระขรรค์แก้วแพรวพรรณ | นั้นให้ลิขิตฤทธิไกร ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันยินดีจะมีไหน |
| ทั้งเจ้าลิขิตชาญชัย | ประณมไหว้กราบพระอัยกา |
| รับเอาศิลป์ศรพระขรรค์ไชย | มีใจแสนโสมนัสา |
| สมดั่งพระทัยจินดา | แล้วทูลพระอัยกาไป |
| พระคุณล้ำล้นคณนา | จะอยู่รองบาทาก็ไมได้ |
| จำเป็นนัดดาจะคลาไคล | ห่วงใยอยู่ด้วยสกุณี |
| แม้นไปสำเร็จปรารถนา | จะกลับมารองบทศรี |
| พระองค์จงอยู่สวัสดี | อย่ามีทุกข์โศกโรคภัย ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ บัดนั้น | พระอาจารย์ฟังสารแถลงไข |
| เอ็นดูจะจากพรากไป | เสนหาอาลัยแสนทวี |
| ลูบหน้าลูบหลังแล้วสั่งสอน | ให้อาวรณ์ร้อนใจพระฤๅษี |
| จำเป็นจำใจจรลี | พระมุนีแสนรักหักใจ |
| จึ่งว่าพี่น้องสองหลาน | อัยกาฟังสารนํ้าตาไหล |
| ไพรสาณฑ์กันดารเดินไป | จะได้ยากลำบากกายา |
| ยังทางข้างหน้ายังไกลนัก | แดนมารด่านยักษ์หนักหนา |
| ลิขิตป้องปิดพี่ยา | เชษฐาจงระวังน้องชาย |
| อย่าประมาทพลาดพลั้งทั้งสององค์ | ลุ่มหลงด้วยคนทั้งหลาย |
| อย่าลามลวนสงวนเชื้อชาย | อย่าทอดกายแปดปนด้วยคนพาล |
| สอนเจ้าเท่านี้จงจำไว้ | สวัสดีมีชัยทั้งสองหลาน |
| ให้ชัยชนะแก่หมู่มาร | จงไปถึงสถานอุเรเซน |
| ให้ได้นกหัสรังสี | ปราศจากไพรีอย่าเคืองเข็ญ |
| จำเริญสุขไปทุกเช้าเย็น | จงเป็นศรีสวัสดิ์แก่นัดดา ฯ |
ฯ ๑๔ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | ยุขันสุริย์วงศ์พงศา |
| กับเจ้าลิขิตอนุชา | ก้มเกล้าวันทาพระอาจารย์ |
| ยอกรรับพรพระอัยกา | สองราปรีดิ์เปรมกระเษมสานต์ |
| พระคุณลํ้าล้นพ้นประมาณ | หลานรักจักถวายบังคมลา |
| ยุขันทรงศรขจรฤทธิ์ | ลิขิตทรงพระขรรค์แกล้วกล้า |
| พระอาจารย์พาหลานทั้งสองรา | มายืนยังหน้าศาลาลัย |
| ชี้ทิศให้ไปอุเรเซน | แลเห็นเขานั้นสำคัญใหญ่ |
| เดินยากลำบากบุกไพร | พ้นเขาไปหน่อยหนึ่งจึ่งค่อยคลาย ฯ |
ฯ ๘ คำ ฯ
| ๏ เมื่อนั้น | สองกุมารเพราเพริศเฉิดฉาย |
| จำทิศไม่ผิดบรรยาย | แล้วถวายอภิวันท์อัญชุลี |
| ทักษิณสามรอบนอบนบ | คำรบจบบาทบทศรี |
| ทั้งสองพระองค์ทรงโศกี | แล้วลาจรลีไปตามทิศ |
| เดินทางมาหว่างหิมเวศ | เลี้ยวลับขอบเขตพระรักขิต |
| บดบังทั้งแสงพระอาทิตย์ | ทรงฤทธิ์ก็เสด็จไคลคลา |
| เข้าป่าระหงดงชัฏ | เลี้ยวลัดระนามหนามหนา |
| สองเจ้าเคล้ากันดำเนินมา | พฤกษาบังแสงทินกร |
| ร่มรื่นชื่นชวยรวยประทิ่น | บุปผาทรงกลิ่นเกสร |
| ยมโดยโหยหอมขจายจร | มะลิซ้อนซ่อนกลิ่นกระถินดง |
| มะกล่ำจำปาการะเกด | ฝ้ายเทศรกฟ้ากาหลง |
| เก็บดอกนางแย้มแซมทัดทรง | ให้องค์พระศรีอนุชา |
| คัดเค้าสาวหยุดพุทธชาด | ตกกลาดล้วนพรรณบุปผา |
| ตูมบานตระการลานตา | เดินมาถึงเขาลำเนาธาร |
| ที่สูงก็สูงดูชะโงก | ที่เป็นโตรกตรวยห้วยละหาน |
| ที่ลึกก็แลลายลาน | ท้องธารเซาะเชี่ยวเป็นเกลียวชล |
| ทั้งสองพระองค์ก็ลงเล่น | นํ้าพุฟุ้งกระเซ็นเป็นฝอยฝน |
| แสนสบายคลายร้อนผ่อนปรน | สององค์สรงชลเปรมปราย |
| แล้วเก็บกรวดในท้องธาร | เหมือนเนาวรัตน์ชัชวาลแสงฉาย |
| วาวแววล้วนแก้วศิลาลาย | พลอยพรายมรกตรจนา |
| บ้างเป็นนิลรัตน์ปัทมราช | ดูสะอาดชมเล่นหรรษา |
| เย็นรอนอ่อนแสงพระสุริยา | ลีลาตามเขาลำเนาไพร |
| แรมรอนนอนป่ามาช้านาน | สินธุ์ธารโกรกเกรินเนินไศล |
| ล่วงเข้าแดนมารชาญชัย | แต่ยังไม่ถึงบูรี ฯ |
ฯ ช้า ๒๔ คำ ฯ
