- คำนำ
- คำชี้แจง
- คำนำ (ในการพิมพ์ครั้งแรก)
- คำอธิบาย
- ลายพระหัตถ์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอ เจ้าฟ้ากรมพระนริศรานุวัดติวงศ
- หนังสือทูลเกล้าฯ ถวาย ลงวันที่ ๑๔ กุมภาพันธ์ ร.ศ. ๑๑๒
- พระราชหัตถเลขา ถึงสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์ ลงวันที่ ๑๔ กุมภาพันธ์ ร.ศ. ๑๒๒
- พระราชหัตถเลขา ถึงสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์ ลงวันที่ ๑๗ กุมภาพันธ์ ร.ศ. ๑๒๒
- ลายพระหัถสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศ วันที่ ๒๑ กุมภาพันธ์ ร.ศ. ๑๒๒
- พระราชหัตถเลขา ถึงสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์ ลงวันที่ ๒๒ กุมภาพันธ์ ร.ศ. ๑๒๒
- พระราชหัตถเลขา ถึงสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์ ลงวันที่ ๒๘ กุมภาพันธ์ ร.ศ. ๑๒๒
- พระราชหัตถเลขา ถึงสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์ ลงวันที่ ๑๕ สิงหาคม ร.ศ. ๑๒๓
- สำเนาหนังสือทูลเกล้าฯ ถวาย ลงวันที่ ๓ กันยายน ร.ศ. ๑๒๓
- พระราชหัตถเลขา ถึงสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์ ลงวันที่ ๔ ตุลาคม ร.ศ. ๑๒๓
- สำเนาหนังสือทูลเกล้าฯ ถวาย ลงวันที่ ๕ ตุลาคม ร.ศ. ๑๒๓
- พระราชหัตถเลขา ถึงสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์ ลงวันที่ ๖ ตุลาคม ร.ศ. ๑๒๓
- สำเนาหนังสือทูลเกล้าฯ ถวาย ลงวันที่ ๑๐ ตุลาคม ร.ศ. ๑๒๓
- พระราชหัตถเลขา ถึงสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์ ลงวันที่ ๑๑ ตุลาคม ร.ศ. ๑๒๓
- หน้าบันทึก สำเนา เรื่องมัชชาดก
- สำเนาหนังสือถวายพระธรรมโกษา ลงวันที่ ๑๓ ตุลาคม ร.ศ. ๑๒๓
- สำเนาหนังสือทูลเกล้าฯ ถวาย ลงวันที่ ๑๔ ตุลาคม ร.ศ. ๑๒๓
สำเนาหนังสือทูลเกล้าฯ ถวาย ลงวันที่ ๓ กันยายน ร.ศ. ๑๒๓
วันที่ ๓ กันยายน ร.ศ. ๑๒๓
ขอเดชะฯ
ข้าพระพุทธเจ้าขอพระราชทานทูลเกล้า ฯ ถวายเรื่องพระบทมาในบัดนี้ ๓ ฉบับ เปนคำสั่งสำหรับทำได้ฉบับหนึ่ง แลเปนคำสั่งสำหรับการเขียน ๒ ฉบับ แล้วจะได้นำทูลเกล้า ฯ ถวายทอยเข้ามาตามที่จะตรวจตราได้ดีแล้วต่อไป การกะตำแหน่งให้เขียนไม่สู้ง่ายเหมือนยังนึก เปนต้นว่าพระบทวัดหนองแขม ซึ่งข้างบนจะเขียนพระนาคปรก แลข้างล่างจะเขียนพระเวศสันดอนเรียก ๒ กุมารขึ้นจากสระนั้น ทีแรกก็ลฤกได้ทันทีว่าพระเวศสันดอนเรียก ๒ กุมารมีงามนักหนาที่วัดสุวรรณคลองบางกอกน้อย แต่พระนาคปรกนั้นมีมากแห่งด้วยกัน แต่ลฤกไม่ได้ว่าที่ไหนงามด้วยไม่มีงามถึงที่จับใจจำไว้ได้ต้องเที่ยวค้นเทียบเคียงดูใหม่ เลือกเอาที่งามที่สุดตามซึ่งมีอยู่ จึงสำเร็จไม่ได้โดยเร็ว
อนึ่งข้าพระพุทธเจ้ามีความวิตกด้วยสีน้ำยา เพราะเหตุว่าที่มีขายในท้องตลาดทุกวันนี้ มีแต่สีปลอมคือเอาดินเหลืองมาย้อมสีสวรรย์ขายเมื่อสลายจะใช้การ สีสวรรย์ลอยอยู่บนน้ำ ดินเหลืองนอนอยู่ก้น เมื่อจะทาต้องกวนอยู่ไม่หยุดได้ แลเมื่อเขียนแล้ว ล่วงเดือนหนึ่งไม่ใคร่จะมีอะไรติดอยู่ ความวิตกอันนี้เกิดขึ้นแต่การที่จะเขียนพระอุโบสถวัดเบญจมบพิตร เกรงด้วยเกล้า ฯ ว่าจะไม่มีน้ำยาใช้ให้ของอยู่ทนนานสมพระราชประสงค์ จึงได้คิดจะหาสีมาจากเมืองจีน จึงสืบสวนได้จีนช่างเขียนคนหนึ่งซึ่งพูดเข้าใจความประสงค์กันได้ ข้าพระพุทธเจ้าได้จัดให้จีนคนนั้นไปหาซื้อสีที่เมืองจีน บัดนี้ได้มาแล้วสมประสงค์ เปนสีอย่างที่หนึ่งมีมากพอที่จะเขียนพระอุโบสถวัดเบญจมบพิตรได้สัก ๒ หลัง ถ้าหากผู้ซึ่งจะโปรดเกล้า ฯ ให้เปนแม่กองในการเขียนพระบทนี้ ไม่มีน้ำยาจะใช้แล้ว ให้มารับที่ข้าพระพุทธเจ้าก็ได้
ควรมิควรแล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ
ข้าพระพุทธเจ้า
ขอเดชะ