ความมีจนของประเทศ

[๑] กระดากใจ ชาวบ้านนอกของเราเดี๋ยวนี้ที่ไม่ยอมรับจ้าง แต่ถ้าพูดจาเป็นเชิงไหว้วานก็มีแก่ใจทำให้ยังมีอยู่มาก เป็นซากของอารยธรรมเก่าที่ยังเหลืออยู่

[๒] อนิจฺจํ คือกฎแห่งความเปลี่ยนแปลง ที่พระพุทธเจ้าได้ทรงบัญญัติไว้ว่า “สิ่งทั้งหลายในโลกไม่เที่ยง ย่อมเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ” กฎนี้วิทยาศาสตร์สมัยนี้ก็รับรอง

[๓] ภูษาสตรี แต่ก่อนสตรีเรานุ่งผ้า ภายหลังเปลี่ยนเป็นนุ่งซิ่น เดี๋ยวนี้นุ่งใส่เสื้อก็เหมือนกัน ประเดี๋ยวแขนยาว ประเดี๋ยวแขนสั้น ประเดี๋ยวเลยไม่มีแขน แฟชั่นเครื่องแต่งตัวของชายแพ้ของหญิง ในทางเปลี่ยนไม่หยุด

[๔] ......ครัน เพราะใช้เงินเป็นมาตรา การแลกเปลี่ยนของเราจึงสะดวกด้วยประการทั้งปวง ไม่ต้องเสียเวลาเทียบเคียงขลุกขลักในเมื่อจะเอาหมูแลกกับหมวก เพราะเงินมนุษย์จึงได้สะสมสมบัติได้มากมาย เกิดมีมหาเศรษฐี มีความสะดวกในทางเศรษฐกรรมต่างๆ เช่น ธนาคาร การกู้ยืม การประกันชีวิตและสินค้า บริษัทจำกัด ฯลฯ จนที่สุดอาจกล่าวได้ว่า อารยธรรมปัจจุบันนี้สำเร็จได้ถึงเพียงนี้ เพราะได้อาศัยธนการเป็นปัจจัยนั่นเอง

[๕] สามิต รัฐพาณิชย์ คือ การค้าของรัฐบาล เช่น การเดิรรถไฟ การไปรษณีย์ ฯลฯ รัฐสามิต คือ เงินราชพลี เช่น ภาษีและจังกอบ

[๖] ......พลี กำลังของราษฎรช่วยชาติบ้านเมืองของตัวได้ นอกจากเสียภาษียังมีทางให้ปันเพื่อสาธารณประโยชน์ และความเจริญแห่งประเทศอีกมากมายนัก

[๗] ......มี่จังกอบ ภาษีนั้นรัฐบาลเก็บเพื่อการใช้จ่ายของประเทศ แต่จังกอบนั้นคือ Rate ที่เทศบาลประจำท้องที่กำหนดเก็บกันเอง มากน้อยตามกำลังทรัพย์ของราษฎรในท้องที่ภายในอำนาจที่กฎหมายอนุญาตให้มีจังกอบ คือเก็บจังกอบได้มากเพราะราษฎรรวย

[๘] ......เปลื้อง เลิกเก็บภาษีแก่คนจนไปเก็บแก่คนมั่งมี เช่น ภาษีรายได้ ภาษีมรดก ภาษีกำไร ฯลฯ กำหนดจำนวน ตั้งแต่มากพอควรขึ้นไปจึงเก็บเพื่อให้เข้าหลักแห่งการเก็บภาษีที่จะผ่อนให้ ต้องเดือดร้อนแต่น้อยที่สุด

[๙] เจ้าคอซุง ออกจากคำ ‘พ่อค้าซุง’ แปลว่า เศรษฐี เพราะแต่ก่อนใครเป็นพ่อค้าซุงคนนั้นเป็นเศรษฐี