ราชสดุดี-ดอนเจดีย์

[๑] สมรรถ เป็นคำเสกขอให้มีสิริมงคล ความสำเร็จสมปราร์ถนา และความสามารถ

[๒] ......ราย สิบนิ้วประนม

[๓] เสือป่า คือ พระนเรศวรกับพระเอกาทศรถ ซึ่งยังมีดอนเจดีย์เป็นราชอนุสาวรีย์ อันพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพบ

[๔] คเณศ โอรสพระอิศวรกับพระอุมา มีเศียรเป็นช้างงาเดียว สีกายแดง นุ่งห่มแดง ถือบาศและขอ มีหนูเป็นพาหนะ เป็นเจ้าแห่งความรอบรู้ (สิทธิ) จึงเรียกว่าสิทธิบดี บรรดาผู้จะเริ่มประพันธ์มักเริ่มด้วยมนต์ว่า “โอม นโม คเณศาย วิฆฺเนศฺวราย”

[๕] มนูสาร คือ พระมนสวายัมภู โอรสพระพรหม เป็นผู้แต่งตำรับมานวธรรมศาสตร์

[๖] สมารักษ์ รักษาสม่ำเสมอ รักษาอยู่เสมอ

[๗] ภูรี ปัญญา ความฉลาด

[๘] อดุล ชั่งไม่ได้ หาเปรียบยาก

[๙] นัจ การฟ้อนรำ

[๑๐] โสตถิ สวัสดี ความเจริญ

[๑๑] เธียร นักปราชญ์

[๑๒] นัจสูจน์ การชี้แจงทางวิชาละคร

[๑๓] เมืองพระร่วง กรุงสุโขทัยโบราณ บัดนี้เป็นเมืองร้าง

[๑๔] ......ตาม พระมงกุฎเกล้า เมื่อพระองค์ยังดำรงตำแหน่งสมเด็จพระยุพราชได้เสด็จตรวจโบราณวัตถุสถาน ได้เสด็จจากเมืองกำแพงเพ็ชรไปสุโขทัยเก่า ตามรอยถนนที่พระสังฆราชครั้งโน้นได้ไป (ดูพระราชนิพนธ์เรื่องเที่ยวเมืองพระร่วง) ถนนนั้นเดี๋ยวนี้ก็ยังมีเหลืออยู่เป็นตอนๆ

[๑๕] สำนึง ออกจากสึง หรือ สิง แปลว่าอยู่

[๑๖] คิมหขัณฑ์ฤตุ เขตต์ร้อน หรือที่ใช้กันเลอะไปว่าคิมหันต์ ที่ถูกคือ คิมหะ (ร้อน) เหมันต์ (หนาว) วัสสาน (ฝน)

[๑๗] ......เจดีย์ ถึงตำบลที่เรียกกันว่า ดอนเจดีย์ ดอน โบราณเรียกเด่อน

[๑๘] เชิงชัฏ ซุ้มไม้รกในป่า

[๑๙] ......แล้ว ชัยชนะ และความแกล้วกล้าแห่งวีรบุรุษสมัยนั้น เสื่อมศูนย์แปรปรวนไปสิ้นแล้ว

[๒๐] ......มี ซ่อนคนอื่นก็พอซ่อนได้ แต่จะซ่อนเสือป่าซ่อนไม่ได้

[๒๑] ......หัตถี การชนช้างครั้งนั้นนับเป็นสำคัญที่สุดที่มีในตำนานของเรา

[๒๒] ......หมั้น จองความมีชัยไว้ ดุจหนุ่มสาวจองกันไว้ที่เรียกว่าหมั้น

[๒๓] ......ม่าน คนพวกหนึ่งอยู่ในประเทศพม่า

[๒๔] ......นอ ตำนานกล่าวไว้ว่า ช้างพระที่นั่งแห่งกษัตริย์ทั้งสองพระองค์ซับมัน ออกวิ่งเตลิดไปทางกองทัพข้าศึก จนกองทัพหลวงล้าหลังตามเสด็จไม่ทันทั้งทัพ

[๒๕] ดำแคง เลื่องลือ ขึ้นชื่อ สนั่นหวั่นไหว

[๒๖] กัณฐ์ คอ

[๒๗] แมก กำบัง แอบแฝง ซ่อน

[๒๘] เทา เต้า เป็นคำโบราณ แปลว่า ไป เดิรทาง

[๒๙] ......ได้ ราชอนุสาวรีย์แห่งพระนเรศวร เป็นมรดกที่เรารักใคร่อยากได้

[๓๐] ......ดุษณีภาพ ความเป็นผู้นิ่งไว้ นิ่งอยู่

[๓๑] ......ไกล ทางที่ประเทศเราจะก้าวหน้าไปสู่ความสมบูรณ์ยิ่งนั้น ยังอีกไกลมาก

[๓๒] มัคคุเทศก์ ผู้นำทาง