ภาพทะเลเวลาเดือนหงาย

ณ หาดทรายแห่งหนึ่งในอ่าวสยาม

(วสันตดิลกฉันท์ ๑๔)

แลสูงก็แสงศศิสว่าง พิศพ่าง[๑]พิมานแมน
แลโลกก็ล้วนสมุทรแดน ขจิจด[๒]จุไร[๓]ชล
แสงโสมสนานสลิล[๔]แนบ วิจิ[๕]แวบวะวับวน[๖]
พร่างพรายประกายอุทกยล ดุจเยื่อลำยองทอง
โสมแสงสนองกษิรน่าน[๗] บสนานสนุกผอง[๘]
เลือกแหล่งสำแดงสิริลำพอง พิศอ้อก็เงาจันทร์
ปุ่มปุ่มตะคุ่มคิริสมุทร[๙] ชลผุดชะโงกงัน
รำไรอุไร[๑๐]วิบุล[๑๑]บรร- พตโพ้นพะนอสรวง[๑๒]
อ้าโสมประโลมรุจิรรัง- สิ[๑๓]สุวรรณเยื่อยวง
คำหยาดวิภาสพิภพปวง ปถพีพิลัยแล[๑๔]
นวลจันทร์กะสันกษิรจับ ขจิรับกะนวลแข
คำยวง ณ ห้วงสลิลแด ดนุน้อมคำนึงขวัญ[๑๕]
เรียมฤๅสราญศริรรม- [๑๖]ณ แท่งถมอ[๑๗]มัน
แมกหาดสะอาดอุดมพัล- ลภ[๑๘]ล้วนหิรัญทราย
ซ่าแซ่กระแสชลกระฉอก ลุระลอก ณ ฝั่งหมาย
โอบหาดบขาดชลประกาย กรโอบก็กลกัน[๑๙]
หนุนเนื่องเมลืองพลสมุทร[๒๐] ประลุรุดระลอกผัน
ฟอกผาและวาลุก[๒๑]นิรัน- ตรครึ้มคระหึมเสียง
พักกายสบายหทยแทบ สุขแท่นทะเลเคียง
หูตาและอารมณเพียง จะระเห็จระหนหาว
ฟังเพลินเจริญยนทอด จิร[๒๒]จอด ณ เดือนดาว
สุขเรียมก็เทียมทิพยราว สุขเทพทิพาลัย
อ้าขวัญมหัณณว[๒๓]สยาม วรยศจะเยีย[๒๔]ไฉน
เพ็ชรวาง ณ ข้างวิถิฤใคร จะมิม่ง[๒๕]จำนงขวัญ
ควรแล้วจะล้อมกษิรรั้ว[๒๖] ดุจเรือนอุไรอัน
รองรับวิโรจน์วชิร[๒๗]วรร- [๒๘]วิเศษสยามหวง


[๑] พ่าง เพียง เช่น

[๒] ขจิ ขจี เขียวอ่อน

[๓] จุไร ไรจุก ไรผม ขอบหน้า จุไรชล หมายเอาขอบฟ้า ที่น้ำกับฟ้าจดกันเป็นแนวสนิท เหมือนขอบหน้าผมที่กันแล้วใหม่ๆ

[๔] สลิล น้ำ

[๕] วิจิ วีจิ คลื่น ลูกคลื่น

[๖] วน โบราณใช้ ‘วังวน’ หมายเอาห้วงที่กว้างใหญ่ลึก น้ำนิ่งหรือไหลช้า ทำให้เยือกเย็น เช่น วังที่อยู่ของจระเข้

[๗] กษิรน่าน น่านน้ำนม หมายเอาทะเลดุจกษีรสมุทร เกษียรสมุทร กษีรสาคร

[๘] ......ผอง แสงจันทร์ไม่อาบน้ำทะเลสนุกไปทุกแห่ง (เงาพระจันทร์ในน้ำแลเห็นแห่งเดียว)

[๙] ......สมุทร ทะเลมีเขาเป็นเกาะโผล่ขึ้นจากน้ำเป็นลูกๆ คิริสมุทรในที่นี้แสดงเขาระกะ ในทะเลอย่างที่ท่านใช้เรียกเมืองเขาว่า ‘คิรินคร’

[๑๐] อุไร ทอง

[๑๑] วิบุล วิบูล ใหญ่โต

[๑๒] พะนอสรวง สูงขึ้นไปคลอเคลียฟ้า

[๑๓] รุจิรังสิ รัศมีเรื่อเรือง

[๑๔] ......แล แสงจันทร์ดุจหยาดทองคำส่องสว่างทั่ว ทำให้แผ่นดินดูงามมาก

[๑๕] ......ขวัญ ยวงคำที่ห้วงน้ำเตือนใจตูให้นึกถึงขวัญเจ้า

[๑๖] ศริรรมย พักร่างกายสบาย

[๑๗] ถมอ หิน

[๑๘] พัลลภ คนสนิท ในที่นี้หมายถึงนั่งอยู่ที่แท่งหินเกลี้ยงใหญ่ที่หาดทราย มีทรายขาวสะอาดห้อมล้อมอยู่อย่างบริวารอันสนิท

[๑๙] ......กัน อาการของคลื่นที่หนุนเนื่องตามกันเป็นลูกๆ เข้ามากระทบฝั่งด้วยความกระฉอกของทะเลนั้น เป็นลูกยาวกระทบหาดซ่าๆ ทำประกายน้ำเป็นฟองขาวดุจอ้าแขนโอบกระทบฝั่งก็ปานกัน

[๒๐] พลสมุทร ลูกคลื่น

[๒๑] วาลุก พาลุก วาลุกา ทราย

[๒๒] จิร ไกล

[๒๓] มหัณณว มหรรณพ ทะเล

[๒๔] เยีย ทำ

[๒๕] ม่ง มุ่ง (โบราณใช้ม่ง)

[๒๖] ล้อมกษิรรั้ว ขณะนั้นกำลังทรงเริ่มการเรี่ยไรเงินสร้างเรือรบพระร่วง เพราะอ่าวสยามต้องการเรือพิฆาตไว้สำหรับคุ้มครองป้องกันบ้าง ได้ทรงตั้งราชนาวีสมาคมขึ้น และโปรดเกล้าฯ ให้ผู้แต่งนี้เป็นกรรมการคนหนึ่งด้วย

[๒๗] วชิร เพ็ชร

[๒๘] วรรณ พรรณ ผิว สมบัติ คุณธรรม ทั้งวรรคหมายถึงอ่าวสยามเป็นสมบัติวิเศษที่สยามหวง และคำ ‘วชิร’ ก็เป็นพระบรมนามาภิไธยในพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นมงคลนิมิตที่เลยได้เล่นศัพท์ด้วย

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ