ทำไมโจรผู้ร้ายจึงชุกชุม

[๑] ......เพรง เดี๋ยวนี้ประเทศสยามได้ก้าวหน้าไป ทิ้งคนไทยให้ล้าหลัง เปรียบเหมือนหนึ่งคนไทยได้ทิ้งถิ่นของตนในเมืองจีน อพยพลงมาข้างใต้ในกาลครั้งโน้น ทอดคือทิ้ง ทัดคือเทียม หรือพอเปรียบกันได้

[๒] ......โหย ไทยทิ้งถิ่นๆ ไม่เศร้า (เช่นถิ่นเดิมในเมืองจีนก็เป็นของจีนไป) แต่ถิ่นทิ้งไทย (เช่นความเป็นไป ณ บัดนี้) ไทยจะต้องร้องไห้เพราะจะตกเป็นเบี้ยล่าง หรือต้องกินน้ำใต้ศอกคนอื่น เมื่อถึงเวลาเขาชนะเข้าจริง

[๓] ......หากได้ หากราชสกุลของเรา มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข ได้เปลี่ยนทันสมัย จึงรักษาชาติไทยไว้มิให้ตกเป็นข้าใครได้

[๔] ......เทียว เมื่อไรราษฎรได้โดยเสด็จ คือ มีความรู้ทันสมัยด้วย เมื่อนั้นชาติไทยจึ่งจะหายล้าหลัง และเจริญทันสยาม

[๕] ตัณหา ความอยาก มักใช้กันแคบเพียงความอยากทางประเวณีเท่านั้น ที่แท้ตัณหาคำนี้กินความกว้างตลอดไปถึงอยากได้ อยากเป็น อยากมี คือ ความทะยานอยากทั่วไป

[๖] อุปโภคบริโภค คำแรก คือ เครื่องใช้สอย คำหลัง คือ เครื่องกินเครื่องดื่ม

[๗] อบาย ตามพยัญชนะแปลว่า ปราศจากความเจริญ แต่ที่ใช้กันหมายเอามิจฉาชีพ คือ เลี้ยงชีวิตด้วยวิธีเอาแต่ได้เท่านั้น

[๘] หิริ ความละอายต่อบาป ละอายแม้ตนเอง

[๙] โมห ความหลง รวมในอกุศลมูล ๓ คือ โลภ โทส​ โมห

[๑๐] กิเลสอาสว คำแรก คือ เครื่องเศร้าหมองที่เกิดขึ้นชั่วขณะจิตต์ เช่น เห็นผู้หญิงก็เกิดกำหนัด คำหลัง คือ เครื่องหมักหมมจมดองอยู่ในสันดาน เช่น ราคจริต ที่ต้องการไม่เป็นส่ำ ไม่ว่าหญิงสวยหรือไม่สวย ควรหรือไม่ควร

[๑๑] พีร์ เพียร

[๑๒] ......มีเวลาเหลือล้น ชาวนาทั้ง เหนือ กลาง ใต้ แห่งสยามมีเวลาทำงานรวมไม่เกิน ๖ เดือน ในปีหนึ่ง อีก ๖ เดือนกลายเป็นคนไม่มีงานทำ

[๑๓] ......แล้ว อิสสรภาพเป็นผลแห่งราชอภัยทาน คือ การเลิกทาษใจทาษ คือใจนาย แต่ใจผู้มีอิสสระ คือใจตน

[๑๔] ......มากๆ ราคากระสอบป่านที่เราซื้อจากอินเดียได้ทวีขึ้นจาก ๖,๓๐๐,๖๔๑ บาท ใน พ.ศ. ๒๔๖๘ เป็น ๙,๑๔๒,๘๒๘ ใน พ.ศ.​๒๔๗๑ ต่อไปยิ่งทำนาได้มากขึ้นก็จะยิ่งต้องใช้กระสอบมากขึ้น

[๑๕] ......ภาค ทั้งวรรคนี้แสดงว่า เจ้าหน้าที่เกษตรและพาณิชย์เป็นผู้กำหนดว่าส่วนไหนของประเทศเหมาะแก่การปลูกพืชอะไรเป็นไม้ยืน และหาพ่อค้าผู้รับซื้อผลให้เมื่อผลเกิด

[๑๖] ......ใจ การเกี่ยวข้องกับคลังออมสินบัดนี้ ยังไม่สะดวกนัก ยังเป็นแบบราชการมากกว่าวิธีธนาคาร คนไม่ค่อยติด

[๑๗] ประชุมชน มีสาขาเพียงอำเภอไม่พอ หมู่บ้านหรือตำบลใดเป็นทำเลประชุมชน มีตลาดใหญ่ ควรตั้งสาขาด้วย รวมกันไปกับสำนักงานไปรษณีย์เพื่อราษฎรในชนบทต่างๆ จะได้มีที่ฝากเงินอยู่ใกล้

[๑๘] รอบรู้ชูพลัง มีภาสิตอังกฤษบทหนึ่งตรงกันว่า Knowledge is Power

[๑๙] วิสามัญ คำนี้ประกอบจากคำศึกษาที่กล่าวข้างต้น หมายเอาโรงเรียนวิสามัญศึกษา ทั้งทางกสิกรรม อุตสาหกรรม และพาณิชย์ ทั้งชั้นต่ำ กลาง สูง อันจะต้องจัดขึ้นตามแผนศึกษาของชาติให้ครบถ้วนและให้แพร่หลายอย่างโรงเรียนฝ่ายสามัญ

[๒๐] เสียม ไทย

[๒๑] กษัย สิ้นไป หมดไป