ทำไมโจรผู้ร้ายจึงชุกชุม

ความเจริญแผนปัจจุบันแห่งตะวันตก
มาเปลี่ยนภาวะแห่งตะวันออก

(ลิลิตสุภาพ)

(ร่าย)

ภาวะแผนปัจจุบัน พลันยุโรปเริ่มริ
ผลิเผล็ดผลเผยแผ่ แพร่มาสู่ตะวันออก
ทุกตรอกซอกแควสมุทร ผุดขึ้นดอนพรอนป่า
บ่าท่วมเขาเทาทุ่ง ยุ่งเหยิงเปลี่ยนเพี้ยนแผลง
แปลงสภาพภูมิพื้น ฟื้นแผ่นหล้าฟ้าดิน
บินอากาศทะมัดทะแมง แปลงเป็นฝีมือมนุษย์
รุดเศรษฐกิจการเมือง เมลืองสินค้ามาขาย
มลายภาวะดั้งเดิม เสริมความอยากอย่างใหม่
ให้ใฝ่หาเงินซื้อ รื้อเลิกการขอร้อง
สรรพสิ่งต้องตีราคา เชิญเงินตราเป็นนาย
ชี้ต้นตายปลายเป็น เห็นความเปลี่ยนแปลงฉะนี้
ผิดจากการก่อนกี้ เกิดล้าหลังสมัยกัน แล

ความข้นจน หาไม่พอปฏิบัติความอยาก
ทำให้คนดีๆ กลายเป็นโจรไปได้

(โคลง ๔)

ไทยถับที่ยี่สิบห้า ศตวรรษ
วุ่นเปลี่ยนเพี้ยนแผนถนัด หนักเข้า
บัดประเทศทอดไทยทัด ไทยทอด ประเทศเพรง[๑]
เท้งเทศเทศบ่เศร้า เทศเท้งไทยโหย[๒]
อิดโรยไทยเร่งเท้า ยังทัน
เชิดชาติราชสกุลหัน หากได้[๓]
ศึกษาอบรมพลัน สำเร็จ ประจักษ์แล
ปวงราษฎร์โดยเสด็จไท้ จึ่งแท้ไทยทัน สยามเทียว[๔]
ในอันเปลี่ยนปลกเปลี้ย เสียเวลา นี้แล
หาบ่ทันตัณหา[๕] เห่อห้อม
อุปโภคบริโภค[๖]สา- รพัตรเพิ่ม และแพง
อาชีพข้นจนน้อม จิตต์ให้อบาย[๗]สนอง
ตกคลองคล่องเลือกได้ เร็วเสีย เร็วแล
ริพนันนัวเนีย นะเจ้า
เปลี่ยนเล่นเช่นงานเคลีย- คลอตลอด เวลา
ได้ก็เลี้ยงเหล้าเข้า มืดหน้าคราเสีย
เยียใดจักไม่ล้วน โจรกำ- เริบเล่า
หนี้รัดรุมมะตุ้มจำ หิริ[๘]ลี้
เริ่มริลักขโมยอำ- มหิตหนัก ขึ้นนอ
เข้าซ่องโจรโจรชี้ ช่องข้างทางโจ- รกรรม
เมาโมห์[๙]มุ่งมาดร้าย ริษยา- ฆาตฤๅ
เหยียดมนุษย์ดุจหยวกมา หั่นห้ำ
แรงกิเลสและอา- สว[๑๐]ครอบ ครองเทียว
มิใช่โจรกรรมซ้ำ ส่วนนี้อย่าฉงน

ยาแก้โรคทางเศรษฐกิจ ต้องมีสรรพคุณทางเศรษฐกรรม
คือให้งานมีกำไร และมีทำตลอดปี

(โคลง ๓)

เมื่อคนไม่มีงาน มักก่อการชั่วร้าย
แม้มิให้งานหม้าย ชั่วร้ายแรมรา
เศรษฐวิทยาวางบท เป็นกฎกำไรไว้
ว่ายอดเครื่องยั่วให้ มนุษย์ได้ทำงาน
การใดกำไรงาม จักพบความหมั่นแท้
ความเกียจคร้านพ่ายแพ้ เหงื่อย้อยยังพีร์[๑๑]
หนึ่งงานมีตลอดปี มิต้องมีว่างช้า
ก็จักไม่ไขว่คว้า ลอบค้าการพนัน
ทุกวันนี้ชาวนา มีเวลาเหลือล้น[๑๒]
มนุษย์อยู่เปล่าเฝ้าค้น แค่นคว้าหาอะไร ทำแล
แก้ไขทางศาสนา หาเบื้องบุญบาปไสร้
คนมืดหน้าทำได้ ผิดทั้งรู้รู้ แลนา
ยิ่งผู้ใจทารุณ บ่เลือกบุญบาปสร้าง
ยามมืดหน้าพากระด้าง จักให้ข่มใจ ไหวฤๅ
โรคภัยทางเศรษฐกรรม จำยาเศรษฐกิจใช้
จึ่งแก้โรคชะงัดได้ ดั่งนี้วิธี เยียวยา
ตกมาถึงสมัยเรา คนเอาใจอาตม์แล้ว[๑๓]
เชื่ออย่างแต่ก่อนแคล้ว คลาศข้างเหตุผล

ในชนบทให้มีกสิกรรม และอุตสาหกรรมประจำบ้าน
ในนิคมให้มีโรงงานอุตสาหกรรม และงานอื่นๆ

(ร่าย)

ชนในชนบททำ กสิกรรมตลอดปี ให้อุทกมีทดให้
ยามว่างได้แสวงหา อุตสาหกรรมลำไพ่ เพาะเป็ดไก่ประกอบ
ทำกระสอบป่านขาย ยิ่งมากมายยิ่งดี เราใช้ปีละมากมาก[๑๔]
ซื้อมาจากอินเดีย เสียทรัพย์น่าเสียดาย ป่านปอหวายมีถม
สมกำหนดแนะทาง วางแผนผังตั้งเหมาะ ฉะเพาะพืชฉะเพาะภาค[๑๕]
มากมายผลกล่นประโยชน์ โปรดกสิกรรอนเข็ญ เพ็ญไพบูลยพูนทรัพย์
ส่วนสำหรับนิคมนคร ขจรวิชาค้าขาย ขยายส่วนอุตสาหกรรม
ทำสินค้าหลายหลาก มากโรงงานการใหญ่ ไขว่นักเที่ยวเทียวชม
นำเงินถมทุ่มใช้ ยังประโยชน์ให้อาชีพ รีบขึ้นสู่สมบูรณ์
พูนสุขดั่งฟากฟ้า เลอพระเกียรติเจ้าหล้า เลิศทั้งคติโลก ธรรมแล

(โคลง ๒)

อุปโภคบริโภคถ้วน เมื่อสยามมั่งคั่งล้วน
แม่นแล้วเมืองสวรรค์ นั้นแล
พลันดำเนิรไต่เต้า เร่งรัดเศรษฐกิจเข้า
อย่าทิ้งเนิ่นนาน เลยนา
กสิการพาณิชย์ทั้ง โลหกิจสฤษฏ์ตั้ง
เหมาะต้องมั่งมี เร็วแล

คลังออมสินหรือธนาคารเป็นอุปกรณ์บำบัดโจรกรรม

ชีวิตทรัพย์สมบัติให้ ภัยปลอดเลี้ยงรอดไว้
จักได้กำลัง มากมาย
คลังออมสินสะดวกใช้ เป็นที่เก็บทรัพย์ให้
ราษฎร์ได้ปลอดภัย ด้วยเทอญ
ไฉนโจรจักเข้าปล้น หากมิเพื่อธนค้น
หมดข้อสงสัย ได้เทียว
ทรัพย์ใดอื่นจากนั้น ขายยากซ่อนยากครั้น
สืบได้ไม่คุ้ม กันเลย
โอบอุ้มราษฎร์ให้ เห็นชอบและเชื่อใช้
ช่วยชี้วิธีการ ธนาคาร
บันดาลความสะดวกทั้ง ฝากและถอนทุกครั้ง
อย่าให้อิดหนา ระอาใจ[๑๖]
สาขาคลังจัดไว้ ทุกประชุมชน[๑๗]ให้
สะดวกได้ตามควร ถ้วนเทอญ
มวลพสกสว่างได้ ด้วยศึกษาพาให้
รอบรู้ชูพลัง[๑๘] แม่นแล
ยังศึกษาถูกถ้วนถ้า ไทยรอดเลิกเลื่อยล้า
แล่นเข้าแข่งขัน ทันแล
วิสามัญ[๑๙]หมดถ้วน ถึงเหล่าราษฎร์หลากล้วน
เล่ห์นี้ทีสยาม งามแล

การปราบ
เมื่อยังทำไม่สำเร็จ ต้องปราบให้อยู่ไว้ก่อน

ยามยังไม่เรียบร้อย ทำดั่งฤๅ
จำปราบให้อยู่มือ มั่นไว้
ยอมแพงเพ่งเพียรกะพือ เศรษฐกิจ การเรียน
ยาถูกโรคระงับได้ ไม่ช้าพาสะเบย
สยามเอย ขอยืดเยื้อ เครือไทย
ยามสบอุปสรรคใด ล่วงพ้น
สยามเทวราชไกร เกรียงเดช
ขอพระคุ้มครองค้น ขับเสี้ยนเสียม[๒๐]กษัย[๒๑]

๒๑ กุมภ์. ๗๑


[๑] ......เพรง เดี๋ยวนี้ประเทศสยามได้ก้าวหน้าไป ทิ้งคนไทยให้ล้าหลัง เปรียบเหมือนหนึ่งคนไทยได้ทิ้งถิ่นของตนในเมืองจีน อพยพลงมาข้างใต้ในกาลครั้งโน้น ทอดคือทิ้ง ทัดคือเทียม หรือพอเปรียบกันได้

[๒] ......โหย ไทยทิ้งถิ่นๆ ไม่เศร้า (เช่นถิ่นเดิมในเมืองจีนก็เป็นของจีนไป) แต่ถิ่นทิ้งไทย (เช่นความเป็นไป ณ บัดนี้) ไทยจะต้องร้องไห้เพราะจะตกเป็นเบี้ยล่าง หรือต้องกินน้ำใต้ศอกคนอื่น เมื่อถึงเวลาเขาชนะเข้าจริง

[๓] ......หากได้ หากราชสกุลของเรา มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข ได้เปลี่ยนทันสมัย จึงรักษาชาติไทยไว้มิให้ตกเป็นข้าใครได้

[๔] ......เทียว เมื่อไรราษฎรได้โดยเสด็จ คือ มีความรู้ทันสมัยด้วย เมื่อนั้นชาติไทยจึ่งจะหายล้าหลัง และเจริญทันสยาม

[๕] ตัณหา ความอยาก มักใช้กันแคบเพียงความอยากทางประเวณีเท่านั้น ที่แท้ตัณหาคำนี้กินความกว้างตลอดไปถึงอยากได้ อยากเป็น อยากมี คือ ความทะยานอยากทั่วไป

[๖] อุปโภคบริโภค คำแรก คือ เครื่องใช้สอย คำหลัง คือ เครื่องกินเครื่องดื่ม

[๗] อบาย ตามพยัญชนะแปลว่า ปราศจากความเจริญ แต่ที่ใช้กันหมายเอามิจฉาชีพ คือ เลี้ยงชีวิตด้วยวิธีเอาแต่ได้เท่านั้น

[๘] หิริ ความละอายต่อบาป ละอายแม้ตนเอง

[๙] โมห ความหลง รวมในอกุศลมูล ๓ คือ โลภ โทส​ โมห

[๑๐] กิเลสอาสว คำแรก คือ เครื่องเศร้าหมองที่เกิดขึ้นชั่วขณะจิตต์ เช่น เห็นผู้หญิงก็เกิดกำหนัด คำหลัง คือ เครื่องหมักหมมจมดองอยู่ในสันดาน เช่น ราคจริต ที่ต้องการไม่เป็นส่ำ ไม่ว่าหญิงสวยหรือไม่สวย ควรหรือไม่ควร

[๑๑] พีร์ เพียร

[๑๒] ......มีเวลาเหลือล้น ชาวนาทั้ง เหนือ กลาง ใต้ แห่งสยามมีเวลาทำงานรวมไม่เกิน ๖ เดือน ในปีหนึ่ง อีก ๖ เดือนกลายเป็นคนไม่มีงานทำ

[๑๓] ......แล้ว อิสสรภาพเป็นผลแห่งราชอภัยทาน คือ การเลิกทาษใจทาษ คือใจนาย แต่ใจผู้มีอิสสระ คือใจตน

[๑๔] ......มากๆ ราคากระสอบป่านที่เราซื้อจากอินเดียได้ทวีขึ้นจาก ๖,๓๐๐,๖๔๑ บาท ใน พ.ศ. ๒๔๖๘ เป็น ๙,๑๔๒,๘๒๘ ใน พ.ศ.​๒๔๗๑ ต่อไปยิ่งทำนาได้มากขึ้นก็จะยิ่งต้องใช้กระสอบมากขึ้น

[๑๕] ......ภาค ทั้งวรรคนี้แสดงว่า เจ้าหน้าที่เกษตรและพาณิชย์เป็นผู้กำหนดว่าส่วนไหนของประเทศเหมาะแก่การปลูกพืชอะไรเป็นไม้ยืน และหาพ่อค้าผู้รับซื้อผลให้เมื่อผลเกิด

[๑๖] ......ใจ การเกี่ยวข้องกับคลังออมสินบัดนี้ ยังไม่สะดวกนัก ยังเป็นแบบราชการมากกว่าวิธีธนาคาร คนไม่ค่อยติด

[๑๗] ประชุมชน มีสาขาเพียงอำเภอไม่พอ หมู่บ้านหรือตำบลใดเป็นทำเลประชุมชน มีตลาดใหญ่ ควรตั้งสาขาด้วย รวมกันไปกับสำนักงานไปรษณีย์เพื่อราษฎรในชนบทต่างๆ จะได้มีที่ฝากเงินอยู่ใกล้

[๑๘] รอบรู้ชูพลัง มีภาสิตอังกฤษบทหนึ่งตรงกันว่า Knowledge is Power

[๑๙] วิสามัญ คำนี้ประกอบจากคำศึกษาที่กล่าวข้างต้น หมายเอาโรงเรียนวิสามัญศึกษา ทั้งทางกสิกรรม อุตสาหกรรม และพาณิชย์ ทั้งชั้นต่ำ กลาง สูง อันจะต้องจัดขึ้นตามแผนศึกษาของชาติให้ครบถ้วนและให้แพร่หลายอย่างโรงเรียนฝ่ายสามัญ

[๒๐] เสียม ไทย

[๒๑] กษัย สิ้นไป หมดไป

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ