ศาสนาวันนี้

[๑] ......ทศพล พระสงฆ์ได้สมยาว่าเป็นลูกของพระพุทธเจ้า เพราะท่านเป็นผู้สืบต่ออายุพระศาสนามิให้สิ้นศูนย์ และได้ชื่อว่าเป็นเนื้อนาบุญ เพราะท่านเป็นผู้ที่เราได้ไปทำบุญ โดยถวายของหรือเลี้ยงท่าน ท่านเป็นแดนเกิดแห่งบุญกุศลของเราอย่างเดียวกับนาข้าวเป็นแดนเกิดแห่งข้าวของเราฉะนั้น

[๒] (น้อย) คำประพันธ์ที่ยกมาอ้างนั้นอยู่ในบทสังฆคุณในคำนมัสการคุณานุคุณ ซึ่งพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย) เป็นผู้แต่ง

[๓] ......พระเจ้า การทำบุญทางอื่นๆ เป็นต้นว่า ทำบุญแก่โรงพยาบาล หรือโรงเรียนมักกล่าวกันว่า “ไม่เห็นพระเห็นเจ้า” หมายความว่าไม่ได้ทำบุญกับพระ ความรู้สึกนี้เนื่องจากที่การทำบุญแต่โบราณก็มีแต่ทางวัดทางเดียว ถ้าให้อะไรแก่คนขอทาน ก็เรียกว่า ให้ทาน แท้จริงทานในพระศาสนา คือ การให้ไม่เลือกว่าให้แก่ใคร หรืออะไรๆ หมด

[๔] วัด ‘ขนทรายเข้าวัด’ เกิดแต่พิธีก่อพระทราย ซึ่งจะได้ทรายถมวัดด้วย แต่คำนี้เลยใช้เป็นภาสิตหมายความถึงทำความดีให้ เช่น ทำให้เกิดประโยชน์แก่รัฐบาล หรือแก่ผู้เป็นใหญ่ เช่น หัวหน้าปกครองคน ก็เรียกว่า ขนทรายเข้าวัด

[๕] ......นานา ในสมัยที่บ้านเมืองจัดการปกครองเจริญขึ้น รัฐบาลย่อมให้ความช่วยเหลือแก่พลเมืองมากขึ้น เช่น มีโรงเรียนให้เด็กเรียนทั่วหน้า มีโรงพยาบาลให้คนเจ็บได้ไปรักษาตัวเป็นการรักษาชีวิต มีโรงเลี้ยงเด็ก มีการให้ประกันเพื่อสุขภาพ และมีการให้เบี้ยเลี้ยงแก่ผู้หางานทำยังไม่ได้ หรือในยามเกิดทุกข์ภัยต่างๆ เหล่านี้ล้วนเป็นการทำสาธารณประโยชน์ในทางบำรุงชีพของพลเมือง แต่ละอย่างๆ จะเรียกว่า ‘นาบุญแบบใหม่’ ก็ได้ทั้งนั้น เพราะสาธารณประโยชน์ทั้งหลายย่อมต้องการความช่วยเหลือของผู้มีกำลัง

[๖] ......ไป ทุกวันนี้ภิกษุจะอยู่ได้ด้วยบิณฑบาตฉันเท่านั้นยากเต็มที ต้องมีอุปัฏฐากส่งสำรับ หรืออาศัยมีครัวของตน หรือของวัด โดยมอบให้ผู้อื่นจัดหาหรือทำให้

[๗] ......แสน ตามบ้านนอกเดี๋ยวนี้ที่วันยังค่ำไม่ต้องใช้สตางค์ก็อยู่ได้ยังมี หรือใช้เพื่อซื้อหาบ้างเล็กๆ น้อยๆ นอกนั้นก็มีของตัวเองในบ้าน แต่ในกรุงหาเป็นเช่นนั้นไม่แล้ว อะไรๆ มีค่าไปหมด มีการแบ่งแรง จนทุกคนจะต้องมีเงินใช้จึงจะอยู่ได้ ภิกษุเป็นผู้ขอเขาเลี้ยงชีพ ไม่สะสม และไม่ต้องแตะต้องเงินเลย จึงอยู่ได้ด้วยความลำบาก อย่าว่าแต่จะเป็นที่พึ่งพักอาศัยของศิษย์มากมายเหมือนแต่ก่อนนี้เลย

[๘] มูลนิธิ ที่ตั้งแห่งขุมทรัพย์ เราหมายเอากองทรัพย์ที่อุทิศไว้จัดเพื่อเก็บดอกเบี้ยหรือกำไรใช้ในการกุศล ตัวอย่างเช่น ร็อกคิเฟลเลอร์มูลนิธิ ที่ช่วยประเทศเราทางสาธารณสุขและทางคณะแพทยศาสตร์ แห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย เป็นต้น

[๙] สงฆ์ ที่ธรณีสงฆ์ คือที่เป็นสิทธิ์ขาดของสงฆ์ แต่ที่กัลปนานั้นมีเจ้าของ เจ้าของเพียงอุทิศผลประโยชน์ให้แก่วัด

[๑๐] ......มา วันฟังธรรม พระมาเทศน์ คือวัดมีแต่อุโบสถ ไม่มีพระสำนัก จึงธรรมกถึกต้องมาแต่วัดอื่น

[๑๑] สำนอง สนอง ตอบแทน รับใช้หนี้

[๑๒] ม่ง มุ่ง โบราณใช้เป็นม่ง

[๑๓] ครุ่น หมกมุ่น

[๑๔] ธรรมกถึก ท่านผู้แสดงธรรม นักเทศน์

[๑๕] สมรรถ สามารถ

[๑๖] สิกขภาษา หมายถึง การเรียนภาษาต่างประเทศที่มีประโยชน์ เนื่องกันทางพาณิชย์ การเมือง และอักษรศาสตร์

[๑๗] วิสามัญ การศึกษา แผนกอาชีพ ธรรมกถึกศึกษา ก็เป็นวิสามัญศึกษาส่วนหนึ่ง

[๑๘] ผนวกอุดม ให้วิสามัญศึกษาชั้นเถรภูมิต่ออุดมศึกษาขั้นปริญญามหาวิทยาลัยซึ่งวัดจัดตั้งขึ้นเอง

[๑๙] มัธยมต้น-กลาง แต่มัธยมปีที่ ๓ ถึงปีที่ ๖ ค่อยเขยิบขึ้นตามพื้นศึกษาของท้องถิ่น

[๒๐] มหายาน นิกายหนึ่งในพุทธศาสนาที่นับถืออยู่ทางฝ่ายเหนือ คือ ทิเบต จีน ญี่ปุ่น นิกายใต้ของเราเขาเรียกว่า “หีนยาน” เป็นชื่อข้างฝ่ายเขาตั้ง ข้างฝ่ายเราเรียกเขาว่า “อุตรนิกาย” และเรียกของเราเองว่า “ทักษิณนิกาย”

[๒๑] มงคลสูตร ในมงคลสูตรท่านยก “การฟังธรรมโดยกาล” ว่าเป็นมงคลอันอุดมส่วนหนึ่ง

[๒๒] วันธรรมสวนาการ หมายเอาวันที่มีการฟังธรรมที่วัดเป็นกำหนด

[๒๓] มาน ความคิด ใจ