คณะเพาะปลูก

[๑] ......ไทย เราขายข้าว ฯลฯ ให้ต่างประเทศ ได้ทรัพย์บำรุงความเจริญและซื้อเครื่องใช้เพื่อส่งเสริมความเป็นอยู่ให้สูงขึ้น

[๒] ......ไหน ราษฎรของเราสงบเสงี่ยม มอบราชการบ้านเมืองถวายเป็นพระราชภาระทั้งมวล สยามจึงขึ้นชื่อว่า “มุมสุขที่สุดในโลก”

[๓] ......ครัว นานาประเทศกำลังรวบรวมกันเป็นสันนิบาตชาติ ปัญหาแห่งโลกก็นำเข้าหารือตกลงกัน ณ ที่นั้น คมนาคมทำให้นานาประเทศถึงกันได้ทั่ว อาการแห่งประเทศทั่วโลกเป็นไปประหนึ่งพี่น้องซึ่งเคยกระจัดพลัดกระจายได้กลับมาอยู่รวมเป็นครอบครัวเดียวกัน สยามกำลังตามโลกไปในอาการเช่นนี้

[๔] ......เมือง ไม่มุ่งแต่จะทำบ้านเมืองให้เจริญ ย่อมมุ่งทำคนให้เจริญด้วยเพราะเหตุคนนั้นเองจะเป็นผู้ทำให้บ้านเมืองเจริญ เว้นไว้แต่จะ ‘ทำยอม’ เสียว่า ‘คน’ ในที่นี้ถึงไม่ใช่เราจะเป็นใครก็ได้ทั้งนั้น

[๕] ริเสิช ค้นหาความรู้ด้วยอาศัยเหตุผลแห่งการทดลอง ความรู้ทางวิทยาศาสตร์เกิดขึ้นได้เพราะริเสิช

[๖] ......สถานี สถานีตัวอย่างและทดลองในการเพาะปลูกกับผะสมสัตว์ ซึ่งต่างประเทศเขาจัดให้มีแพร่หลายในชนบท เพื่อสอนราษฎรด้วย ให้เห็นแก่ตาตนเอง และทดลองหาความรู้เผยแผ่ในทางป้องกันภัยต่างๆ มีภัยจากแมลงเป็นต้น พนักงานประจำสถานีเหล่านี้ต้องใช้คนมีความรู้ชั้นอุดมศึกษา

[๗] วิรัชชะชน ชาวต่างประเทศ

[๘] ปริมาณ​ จำนวน

[๙] วิทยาลัย วิชาในมหาวิทยาลัยแต่ละอย่างต้องมีศาสตราจารย์ประจำ ศาสตราจารย์ต้องสอนและต้องทำริเสิช เพื่อหาความรู้ใหม่ ในวิชาที่ตนสอนนั้นด้วย เพราะฉะนั้นถ้ามีนักเรียนน้อยอย่างของเราก็จัดได้แพง นักเรียนยิ่งมากขึ้น โสหุ้ยเมื่อคิดถัวกับจำนวนนักเรียนก็ยิ่งถูกลง การเพิ่มคณะในมหาวิทยาลัยของเราเป็นการเพิ่มกำลังที่ให้มีเครื่องมือและศาสตราจารย์ได้ครบครันยิ่งขึ้น เพราะโสหุ้ยถัวต่ำลง โดยคณะต่อคณะช่วยเป็นกำลังแก่กันและกันได้ด้วย

[๑๐] ...... ศึกษา การที่มีนักเรียนสอบมัธยมบริบูรณ์ได้ปีละตั้ง ๒๐๐-๓๐๐ ไม่ต้องมีการแย่งกันเหมือนแต่ก่อนนั้นเอง เป็นการแสดงว่าสมัยที่ต้องการอุดมศึกษามาถึงแล้ว และในสมัยเช่นนี้จะอาศัยแต่มหาวิทยาลัยต่างประเทศเหมือนแต่ก่อนไม่ได้ กับ แปลว่า ถึง

[๑๑] ...... เดียว เป็นภาสิตอังกฤษ หมายความว่า ฉวยตกแตกหมดก็อดกัน

[๑๒] ...... กลาง เขตต์ที่ราบระหว่างแม่น้ำแม่กลอง นครชัยศรี เจ้าพระยา และบางปะกง ซึ่งรวมมณฑลเข้า คือ นครสวรรค์ อยุธยา กรุงเทพฯ ปราจีน นครชัยศรี ราชบุรี และนครราชสีมา

[๑๓] ...... นา เขตต์สยามเหนือทางพายัพ สยามใต้ทางแหลมมาเลเซีย กับปลายเขตต์แดนทางตะวันออกตะวันตก มีทำเลป่าเขา พื้นดินอุดม อากาศเลือกร้อนเย็นได้ สำหรับพันธุ์ไม้ต่างๆ เหล่านี้ มิใช่ทำเลแต่นาเท่านั้น ควรกำหนดด้วยความรู้ว่าแดนไหนเป็นทำเลเหมาะสำหรับสวนไร่ปลูกพืชผลอะไรอีก

[๑๔] ...... สาลี ช้าวเป็นสินค้าใหญ่ที่สุดของเรา ตามรายงานกรมศุลกากรคิดถัว ๕ ปี (๒๔๖๖-๗๑) เราส่งข้าวไปต่างประเทศเป็นราคาถึงร้อยละ ๗๐.๒ ของสินค้าออกทั้งหมด ดีบุกเป็นสินค้าสำคัญรองลงมา เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๑ ก็ได้เพียงร้อยละ ๗.๘ เท่านั้น ไกลกันลิบ

[๑๕] ......หนอ เพื่อความไม่ประมาท ควรแก้ไขให้เกิดสินค้าสำคัญๆ ขึ้นหลายๆ อย่าง เมื่ออย่างนี้เสียก็จะได้อาศัยอย่างนั้นทดแทน ในรายงานนั้นปรากฏว่ามะพร้าวแห้งกำลังเป็นสินค้าส่งนอกที่ทวีขึ้นอย่างรวดเร็ว ใน พ.ศ. ๒๔๗๑ เราขายมะพร้าวแห้งได้กว่า ๒๗ เท่าของที่ขายได้ใน พ.ศ. ๒๔๗๐ และรายได้ส่วนนี้ไล่รายได้ส่วนไม้ขอนสักขึ้นมาแล้ว เช่นนี้เป็นอุทาหรณ์ที่น่าบำรุงจริงๆ