ระยะต่างๆ

[๑] ...หา โรคจัดเป็นระยะต่าง ๆ อยู่ในระยะ ๑ จะให้ข้ามไประยะ ๓ ไม่ได้อยู่เอง เพียงช่วยให้ระยะสั้นเข้า ได้หายเร็วเข้า ก็นับว่าได้รักษาดีแล้ว โรคติดต่อก็มีระยะฟักและระยะติดต่อกันได้

[๒] ...ได้ เวลาที่เจ้าไข้ใจร้อน เปลี่ยนหมอไม่ได้หยุด หมอคนที่เข้ามารักษาประจวบเวลาไข้ถอยแล้ว ก็วางยาให้คนไข้หายวันหายคืน เลยเลื่องลือว่าเป็นแพทย์เทวดา ดังนี้มีบ่อย ๆ

[๓] ...ชุม ส่วนแพทย์ดีๆ ที่ไปถูกไข้กำลังต้องเดิรตามระยะของโรคเข้า ถูกเหมาว่ารักษาไม่หาย พลอยเสียชื่อเปล่า ๆ ก็มีชุม

[๔] ...นา การวิ่งกะเสือกกะสนหาเงิน, การแย่งกันกิน, การเอาเวลาซึ่งเป็นของเรา ควรเราใช้ได้ตามสบาย ไปตีราคาเป็นเงิน แล้วทำตัวเปนสุนัขถูกน้ำร้อน หรือวัวถูกเอาประทัดผูกหางและจุด เหล่านี้ล้วนเป็นกิเลสทั้งนั้น กิเลสเหล่านี้พลอยมากินถึงเราเข้าด้วย

[๕] ...น้ำ สยามเป็นอู่เข้าอู่น้ำอย่างเหลือเฟืออยู่แล้ว การหากินตัวเป็นเกลียวหรือเอาเหงื่อต่างน้ำ ย่อมไม่จำเป็นโดยธรรมดา

[๖] ...สิเรา แต่เดี๋ยวนี้เกิดแข่งกันทำและแย่งกันกิน ความอยู่เป็นสุขอย่างแต่ก่อนก็หมดกันพอดี เราโดนเข้าไม่ทันรู้ตัว คือเปลี่ยนอัธยาศัยไม่ทัน การศึกษาที่อาจช่วยได้ก็ถูกยึดไว้โดยไม่มีทุนพอ เราก็แพ้เขา

[๗] ...ฝืดเคือง เราเคยแต่ใช้เงินเป็นทาสทำความสะดวกในการซื้อขายแลกเปลี่ยนให้แก่เรา เราไม่เคยเอาเงินเป็นนายโดยยกย่องตั้งแต่งให้เป็นแก้วสารพัตรนึก เพราะฉะนั้นเราก็บูชาคนเพราะตัวเขาไม่ใช่เงินของเขา และเราก็เอื้อเฟื้อแผื่อแผ่ให้ปันและช่วยเหลือกันได้ โดยไม่ต้องคิดราคาเงินอย่างซื้อขาย หรือจ้างออน. เมื่อโลกได้ทุ่มเทเอาความเปลี่ยนแปลงเข้ามาให้เราเช่นนี้ เราก็เท่ากับตกอยู่ในระยะที่น้ำใจเอื้อเฟื้อก็ยังอยู่ แต่ความฝืดเคืองก็มาถึงเข้า ทั้งสองอย่างนี้ย่อมเป็นปฏิปักข์แก่กัน ทำให้เราไม่ทันสมัย

[๘] สุด ฝรั่งเรียกสยามว่า the happiest corner in the world

[๙] ...วุ่นว้า คนมัวรบหรือช่วยการรบ โรงงานควรทำสินค้าไพล่ไปทำปืนและกระสุนปืน ราคาสินค้าหรือราคาเงินปั่นป่วนหมด พ่อค้าพวกค้ากำไรก็มั่งมีใหญ่โต แต่พวกเคราะห์ร้าย ก็พินาศล่มจมเป็นระเนนไปตามกัน นี้คือจลาจลทางพาณิชย์. ส่วนจลาจลทางการเมืองนั้นก็คือ ประเทศได้เปลี่ยนเป็นริปัปบลิกไปมาก ทั้งที่เปลี่ยนและไม่เปลี่ยนก็ย่อมปั่นป่วนกระทบกระเทือนไปตามกันไม่มากก็น้อย เนื่องจากความไม่พอใจระหว่างกรรมกรกับเศรษฐีผู้จ้าง

[๑๐] ...เมือง คือ แผ่นดินไหว กรุงโตกิโอ นครหลวงแห่งญี่ปุ่น พินาศด้วยอัคคีภัยอุทกภัยเป็นส่วนใหญ่ กับโยโกฮามาซึ่งเป็นเมืองท่า ถล่มทะลายเกือบหมด เมื่อวันที่ ๑ กันยายน พ.ศ.​ ๒๔๖๖ เสียชีวิตและทรัพย์สมบัติแทบนับไม่ถ้วน

[๑๑] ...ไร้ ความกระทบกระเทือนแห่งมหาสงครามมาถึงสยามแต่เพียงทางการพาณิชย์บ้าง ทางการเมืองสงบอยู่เป็นปกติ จึงแปลกกว่าที่อื่น ๆ

[๑๒] ปราณ ชีวิต พระจอมปราณคือเจ้าชีวิต

[๑๓] ส่วนตัว ราษฎรไม่พอใจเจ้าหน้าที่ก็เพราะเหตุความได้เสียส่วนตัว เช่น เห็นไปว่าเจ้าหน้าที่ไม่ให้ความเสมอภาคเป็นต้น. การอุกอาจร้ายแรง เช่นผู้พิพากษาถูกยิงเคยมีบ้าง ก็ล้วนเป็นความไม่พอใจส่วนตัวทั้งนั้น

[๑๔] เปรสิเด็นต์วิลสัน ประธานาธิบดี แห่ง ส.ป.ร. อเมริการะหว่างสมัยสงครามโลก เป็นผู้คิดตั้งสันนิบาตชาติ ได้ไปเข้าประชุมประเทศของตนเองที่ปารีส ซึ่งมหาประเทศอื่น ๆ ก็มีเพียงอัครมหาเสนาบดีไปเข้าประชุมแทน

[๑๕] อาบิเตรชัน วิธีตัดสินข้อพิพาทด้วยตั้งคนกลาง เรียกว่าอนุญาโตตุลาการเป็นผู้ตัดสิน

[๑๖] ...การเมือง คือสัญญาที่นายเค็ลลอก เสนาบดีการต่างประเทศของอเมริกาเมื่อครั้งคูลลิตซ์ เป็นประธานาธิบดี เป็นเจ้าของเริ่มขึ้น เรียกว่า ‘เค็ลลอกแพ็กต์’ ศานติคณะของเค็ลลอก ซึ่งสยามก็ได้รับรองแล้ว

[๑๗] ...ฟากฟ้า อันใดที่ชาติใหญ่ ๆ ตกลงกันได้แล้ว ชาติน้อย ๆ ก็ย่อมยินดีตาม การเลิกสงครามนี้เป็นความต้องการของชาติน้อย ๆ อยู่แล้วเหมือนกัน

[๑๘] แอ่นเอ้ ภาวะอย่างใหม่ที่ชาวตะวันตกเป็นผู้ดำเนิรชำนาญมาก่อน เมื่อถึงคราวที่ชาวตะวันออกต้องหันตามไปด้วย ก้ต้องเอ้ ๆ แอ่น ๆ ชักช้าไม่ทันเขาอยู่เอง

[๑๙] ...ฤๅ โสโชสิซั่ม, คอมมูนิซั่ม, ซินดิแคลิซั่ม, ฟาสสิซั่ม, ซุนยัดเซนิซั่ม ฯลฯ เหล่านี้ ต่างพวกก็ต่างคิดกันไปต่าง ๆ นา ๆ และต่างก็เพ่งเล็งจะให้โลกถึงศาสนาพระศรีอารย์ทั้งนั้น

[๒๐] ...แน่ ถ้าถึงเสมอภาคจนหญิงก็จะมีสามีได้อย่างชายมีภรรยาแล้ว ก็สุดพรรณนาแน่

[๒๑] เรื้อง คือ ดีด้วยทำความดีเท่านั้น นอกนั้นเป็นอันไม่นับ

[๒๒] ...เตรียม ความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นอยู่เสมอ และย่อมมาถึงเราด้วยเสมอ เพราะการคมนาคมสะดวก เราตามเขาเอ้แอ่นตกอยู่ในที่ ๆ ต้องชิงสุกก่อนห่าม การชิงสุกก่อนห่าม เป็นการหักหาญ มีอันตรายไม่มากก็น้อย การเตรียมก็คือ รีบให้สุกเสียก่อนที่ห่ามจะให้โทษเพราะเหตุต้องชิงสุก