๒๖๙ ประกาศห้ามไม่ให้ข้าราชการคบหากับเศรษฐีบางแมวแลจีนทองเซ็ก

ณวันเสาร์ เดือน ๖ ขึ้น ๑ ค่ำ ปีเถาะ นพศก ๑

มีพระบรมราชโองการมารพระบัณฑูรสุรสิงหนาท ให้ประกาศแก่พระราชวงศานุวงศ์ แลข้าราชการฝ่ายหน้าฝ่ายในแลราษฎรในกรุงแลหัวเมืองให้ทราบทั่วกันว่า เศรษฐีบางแมวซึ่งเปนที่ขุนพินิตโวหาร เปนคนมั่งมีก็จริงแต่เปนคนโกงเจ้าสำนวนเจ้าถ้อยหมอความ ในหลวงจับสำนวนได้ชัดเห็นเปนแน่ ว่าเปนคนโกงแท้ไม่ซื่อสัตย์ ไม่มีความเมตตาปราณีแก่ราษฎร คือคนนี้ที่ทาสจะส่งเงินก็ไม่รับเงินเถียงว่าหน้าไร่หน้านาทำน้ำจะเอาปลาทำนาจะเอาเข้า ถ้าเดือน ๔ เดือน ๕ หลบตัวเสียเดือนอื่นไป ๑๐ เดือน ๑๑ เดือนว่าหน้านาเสียไม่รับเงิน ถึง ๓ ปีทาสร้องทุกข์ส่งเงินยังโรงศาล ก็ปะลมปะเลกับขุนศาลไม่รับเงินถึง ๓ ปี ๔ ปีครึ่ง คนอื่นๆ เขาก็ร้องทุกข์อยู่มากกล่าวโทษเศรษฐีบางแมวคนนี้ แต่เพราะมั่งมีตุลาการทุกศาลก็อุ่นไป แล้วมักเข้าเจ้าเข้านายเข้าขุนนาง มีผู้ถือท้ายถือหาง ก็พระบรมราชโองการให้ประกาศเจ้านายข้าราชการฝ่ายหน้าฝ่ายใน อย่าให้ใครคบเข้าถือท้ายถือหาง ถ้าใครขืนคบจะไม่ทรงพระกรุณาชุบเลี้ยง

อนึ่งจีนทองเซ็กบุตรเลี้ยงนายอากรเตาสุรา แลนายอากรสมพักสรเมืองสมุทสงครามแต่ก่อนได้มรดกของบิดาไว้มาก ญาติพี่น้องเขาหามรดกถึงสามพันชั่ง กับอีกเรื่องหนึ่งจีนที่เข้าส่วนทำอากรด้วย ฟ้องว่าจีนทองเซ็กกันเอาส่วนกำไรอากรแลภาษีไว้เปนเงินพันชั่งเศษ จีนทองเซ็กสู้ความแพ้โจทย์ถึง ๔ ศาลแล้ว ก็ยังถวายฎีการ่ำไปไม่หยุด ได้ไปให้พระยาโชฎึกราชเศรษฐี พระยาพิพิธโภไคศวริยชำระแล้ว พระยาโชฎึกราชเศรษฐี พระยาพิพิธโภไคศวริยได้รวบรวมคำหาคำให้การคำพยานทั้งสามศาล แลบาญชีแลฎีกาทั้งสามฉบับไปพิจารณาเลอียดแล้ว ได้ตัดสินให้เสียเงินให้แก่จีนผู้เข้าส่วนเพียงสี่ร้อยชั่งเศษ จีนทองเซ็กได้กว่าห้าร้อยชั่ง คำตัดสินนั้นได้ถวายทรงประทับให้เปนเสร็จแล้ว แต่จีนทองเซ็กไม่ยอมเที่ยวหาคนทำฎีกาโกงร้องร่ำไปไม่หยุด แลมีนายหน้าเข้าถือท้ายถือหาง นำฎีกาเข้าถวายร่ำไป ความเรื่องนี้ทรงพระสันนิฐานทราบอัธยาศรัยจีนทองเซ็กแล้ว คนสำนวนได้สินบนสินจ้างก็แต่งเรื่องราวให้ร่ำไป กล่าวโทษขุนศาลตุลาการบ้างเล็กน้อย เสมียนผู้คุมผู้ที่เข้าถือท้ายถือหางได้ของกำนัล ได้สินบนจีนทองเซ็กก็ช่วยว่าวุ่นไป มีพระบรมราชโองการห้ามอย่าให้ใครคบจีนทองเซ็ก ถ้าใครแต่งสำนวนเกินๆ ผิดๆ ให้ แลใครพาเอาเรื่องราวมาถวาย จะเร่งเอาตัวผู้แต่งสำนวนทำโทษ ความเรื่องนี้แพ้แล้วใครอย่าเอามาอิกเลยจืด จืด จืด ใครถือท้ายถือหางเศรษฐีบางแมวก็ดี จีนทองเซ็กก็ดี ผู้นั้นจะมีกิริยาเปนที่เห็นว่าเห็นแก่เล็กแก่น้อย เปนของกำนัลแลสินบน

ประกาศมาให้ข้าราชการรู้ทั่วกัน ณวันเสาร เดือน ๖ ขึ้น ๑ ค่ำ ปีเถาะนพศก จุลศักราช ๑๒๒๙ ฤๅเปนวันที่ ๕๘๓๒ ในรัชกาลปัตยุบันนี้

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ