พระราชพิธี ๑๒ ราษีตามพระตำรา

พระราชพิธีละแลงสุก (เถลิงศก) เมื่อสงกรานต์ (๑) (พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาเสด็จไป) สรงน้ำพระ (พุทธปฏิมากร) ศรีสรรเพชญ์ (เทวรูป) พระพิฆเนศวร (๒) โปรดให้นิมนต์พระสงฆ์ราชาคณะเข้ามาสรงน้ำแลรับพระราชทานอาหารบิณฑบาต แลจตุปัจจัยทาน ที่ในพระราชวังทั้ง ๓ วัน (๓) ทรงก่อพระเจดีย์ทรายที่วัดพระศรีสรรเพชญ์ แลมีการฉลองพระเจดีย์ทรายด้วย (๔) ตั้งโรงท่อทานเลี้ยงพระแลราษฎรซึ่งมาแต่จาตุรทิศ มีเครื่องโภชนาหารคาวหวาน น้ำกินน้ำอาบแลยารักษาโรค พระราชทานทั้ง ๓ วัน

​เดือน ๖

พระราชพิธีจรดพระนังคัล (คือแรกนาขวัญ) พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาโปรดให้พระภิกุมาร (พระจันทกุมาร) แรกนาต่างพระองค์ ส่วนพระมเหษีนั้นก็จัดนางเทพีต่างพระองค์เหมือนกัน ผู้แรกนานั่งเสลี่ยงเงิน มีกระบวนแห่เปนเกียรติยศ แห่ไปยังโรงพิธีซึ่งตั้งที่ตำบลวัดผ้าขาว ครั้นถึงเวลามงคลฤกษ์ พระภิกุมารถือคันไถอันเทียมด้วยโคอุศุภราช (ออกยา) พลเทพจูงโคไถ ๓ รอบ นางเทพีหว่านพันธุเข้าเสร็จแล้วจึงปลดโคอุศุภราชออกให้กินน้ำ แลถั่วงา เข้าเปลือก ถ้ากินสิ่งใดก็มีคำทำนายต่าง ๆ ภายในเวลาการพระราชพิธีจรดพระนังคัล ๓ วันนี้ ยกพระราชทานภาษีค่าท่า แลอากรขนอนตลาดแก่พระภิกุมาร เมื่อได้ทำพระราชพิธีจรดพระนังคัลแล้ว ราษฎรจึงลงมือไถหว่านทำนาได้

เดือน ๗

พระราชพิธีตุลาพาน พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาเสด็จประทับเหนือสุวรรณราชบัลลังก์ ทรงเสดาะพระเคราะห์ แล้วทำพระราชพิธีมังคลาภิเศก แล้วเอาเงินบาทชั่งให้หนักเท่าพระองค์พระราชทานแก่พราหมณ์

​เดือน ๘

พระราชพิธีอาสาธ พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยา (๑) ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลบวชนาค เปนภิกษุบ้าง สามเณรบ้าง รวมจำนวนเท่าพระชนมายุ (๒) มีการมโหรศพสมโภชพระพุทธสุรินทร (ในหนังสือเรื่องนี้หมายความว่า พระพุทธสิหิงค์) ๓ วัน ๓ คืน (๓) ทรงหล่อเทียนพรรษาจบพระหัดถ์แล้วในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ ส่งไปถวายเปนพุทธบูชาตามพระอาราม ทั้งในกรุงแลหัวเมือง

เดือน ๙

พระราชพิธีนารายน์ปธมสินธุ มีการมโหรศพที่พระที่นั่งมหาปราสาทปัญญารัตนา (เบ็ญจรัตนามหาปราสาท) พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาสรงมุรธาภิเศก แล้วเปลื้องเครื่องทรงเมื่อสรงสนานพระราชทานแก่พราหมณ์

เดือน ๑๐

พระราชพิธีภัทรบท (๑) พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาทรงฉลองพระภิกษุสามเณร ซึ่งทรงพระกรุณาให้บวชเปนนาคหลวง (๒) พวกพราหมณ์ทำพิธีรำขอทอดเชือกดามเชือก (๓) สนานช้างต้นม้าต้น

​เดือน ๑๑

พระราชพิธีอาสวยุช (๑) พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาทรงเรือพระที่นั่งกิ่งลำ ๑ พระอรรคมเหษีทรงลำ ๑ แข่งเรือกัน แล้วโปรดให้เสนาอำมาตย์ทั้งหลายแข่งเรือกันโดยอันดับ ทำพระราชพิธีนี้ตั้งแต่วันขึ้น ๑๔ ค่ำจนแรมค่ำ ๑ รวม ๓ วัน พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาทรงเครื่องขาว พระมหามงกุฎก็ทำด้วยเงิน (๒) เวลากลางคืนพระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาเสด็จลงลอยพระประทีปอุทิศถวายเปนพุทธบูชาแล้วเสด็จลงเรือพระที่นั่งกิ่งประทับยืนไปในเรือ พร้อมด้วยเรือเสนาอำมาตย์อันประดับด้วยประทีปแห่เสด็จรอบพระนคร (๓) มีการเลี้ยงลูกขุนพระราชทานข้าราชการทั้งปวง (๔) เสด็จพระราชดำเนินพระราชทานพระกฐินตามพระอารามในกรุง ส่วนพระอารามตามหัวเมืองนั้น พระราชทานไปให้เจ้าเมืองกรมการทอด

เดือน ๑๒

(๑) พระราชพิธีจองเปรียง ตามประทีป (ชักโคม) ในพระราชวัง แลตามบ้านเรือนทั้งในพระนครนอกพระนครทั่วกัน กำหนด ๑๕ วัน (๒) ถึงวันขึ้น ๑๕ ค่ำ โปรดให้ทำจุลกฐิน คือทอผ้าให้เสร็จในวันเดียวแล้ว (เอาผ้าผืนนั้นพระราชทานพระกฐิน)

​เดือนอ้าย

พระราชพิธีคลิม (น่าจะหมายความว่าขอลม) คือพิธีชักว่าวเรียกลม

เดือนยี่

พระราชพิธีบุษยาภิเศก ตั้งพระมณฑป เอาดอกไม้ ๗ สีมาเรียงไว้ พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาเสด็จประทับเหนือบัลลังก์ดอกไม้นั้น จำเริญพระนขา แล้วพราหมณ์จึงถวายมุรธาภิเศก

เดือน ๓

พระราชพิธีขั่นด่อ (น่าจะหมายความว่าธานยะเทาะห์) (คือพิธีเผาเข้าก็เปนได้ แต่รายการพิธีที่กล่าวในหนังสือนี้ เปนพระราชพิธีตรียัมพวายไป) คือ ตั้งเสาสูง ๔๐ ศอก ๒ เสา กว้าง ๘ ศอก มีขื่อ เอาเชือกผูกแขวนแผ่นกระดานแผ่น ๑ ยาว ๔ ศอก กว้าง ๒ ศอก พราหมณ์ ๔ คนขึ้นนั่งเหนือกระดานนี้โล้ชิงช้า ข้างน่าชิงช้ามีเสาสูง ๔๐ ศอกปักอีกเสา ๑ เอาเงิน ๔๐ บาทใส่ถุงห้อยไว้ที่เสานี้ ให้พราหมณ์โล้ชิงช้าไปคาบเงินที่ห้อยไว้ ถ้าคาบได้ก็ได้เงินนั้น ถ้าแลคาบมิได้พราหมณ์นั้นก็ต้องถูกฝังดินเพียงบั้นเอว แลไม้กระดานชิงช้านั้น เมื่อเสร็จการพิธีแล้ว เอาลงฝังไว้ในแผ่นดิน ในการพระราชพิธีนี้ พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาโปรดให้ (ออกยา) พลเทพ เสนาบดีกรมนาต่างพระองค์ แห่ไปยังที่พราหมณ์โหนชิงช้า นั่งในมณฑป แต่เอาเท้า​ลงดินได้แต่ข้างเดียว ถ้าเมื่อยเผลอเอาเท้าลงดินทั้ง ๒ ข้างแล้ว ถูกปรับของที่ได้รับพระราชทาน คือ สร่วยแลอากรซึ่งมาแต่หัวเมืองต่าง ๆ ตลอดจนเครื่องราชบรรณาการที่เข้ามาในระหว่างพิธีนั้น ต้องตกเปนของพราหมณ์ทั้งสิ้น

เดือน ๔

พระราชพิธีสัมพัจฉรฉิน พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาโปรดให้นิมนต์พระสงฆ์เข้ามาเจริญพระพทธมนต์ ๓ วัน แลสวดอาฏานาฏิยสูตร เวลาสวดมนต์นั้น พระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาทรงพระมหามงคล อันผูกต่อกับสายสิญจน์ ครั้นถึงวันคำรบ ๓ ซึ่งสวดอาฏานาฏิยสูตร เจ้าพนักงานยิงปืนใหญ่น้อยรอบทั้งกำแพงพระราชวังแลกำแพงพระนคร เมื่อเสร็จการพิธีแล้ว ให้เชิญเครื่องราชกกุธภัณฑ์สรรพาวุธมาประน้ำมนต์ แลประน้ำมนต์ช้างต้นม้าต้นด้วย เปนเสร็จการพระราชพิธี ๑๒ ราษีซึ่งมีตามตำรากรุงศรีอยุทธยาเพียงเท่านี้