ว่าด้วยมุตรฆาฏ ๔ ประการ

(๒) มุตรฆาฏ ๔ ประการ ว่าเมื่อจะถ่ายปัสสาวะออกมานั้น ให้ปวดให้ขัดเจ็บเปนกำลัง ให้โลหิตช้ำเปนหนองข้นขุ่นดำดุจดังน้ำครามนั้น ชื่อมุตรฆาฎ อันนี้เกิดด้วยกระทบชอกช้ำจึ่งสำแดงโทษเปนดังนี้ กระทำให้ขัดราวข้างดุจเส้นปัตฆาฎ แลให้เสียดแทงในอก จะไหวไปมามิสดวก บริโภคอาหารมิได้ให้อาเจียรเปนลมเปล่า รู้มิถึงว่าเปนเม็ดยอดภายใน ถ้าจะแก้เอาเบ็ญจะเสนียด ๑ โกฐทั้ง ๕ กานพลู ๑ การะบูร ๑ รากแตงหนู ๑ ใบสะเดา ๑ ไพล ๑ น้ำประสานทอง ๑ ว่านน้ำ ๑ ตรีกฏุก ๑ รากละหุ่ง ๑ บอระเพ็ด ๑ เกลือสินเธาว์ ๑ หัวแห้วหมู ๑ ขมิ้นอ้อย ๑ ชะลูด ๑ พิมเสน ๑ ยาทั้งนี้ทำเปนจุณ ละลายน้ำมะนาวกินบำบัดมุตรฆาฏแล

ขนานหนึ่งเอา รากพันงูแดง ๑ รากมะตูม ๑ ขิงแห้ง ๑ ใบขี้กาแดง ๑ เกลือสินเธาว์ ๑ สมอไทย ๑ กานพลู ๑ รากมะรุม ๑ เอาเสมอภาคทำเปนจุณ ละลายน้ำมะนาวกิน แก้มุตรฆาฏหายแล

ขนานหนึ่งเอา โกฐทั้ง ๕ ชะมด ๑ พิมเสน ๑ ดอกจันทน์ ๑ แห้วหมู ๑ รากขี้กาแดง ๑ การะบูร ๑ ขิงแห้ง ๑ ขัดมอน ๑ ตรีผลา ๑ เทียนดำ ๑ น้ำประสานทอง ๑ ยาทั้งนี้เอาเสมอภาค ทำผงละลายน้ำผึ้งรวงกินแก้มุตรฆาฏแล

​ขนานหนึ่งเอา โกฐสอ ๑ อบเชย ๑ งาเม็ด ๑ เจตมูลเพลิง ๑ บอระเพ็ด ๑ ชะมด ๑ มูกมัน ๑ พิมเสน ๑ มหาหิงคุ์ ๑ โกฐก้านพร้าว ๑ บุกรอ ๑ อุตพิด ๑ โลทนง ๑ รากชะคราม ๑ ไพล ๑ ใบคนทิสอ เกลือสมุท ๑ โคกกระสุน ๑ พริกเทศ ๑ กะเทียม ๑ น้ำประสานทอง ๑ เทียนทั้ง ๕ รากจิงจ้อ ๑ ผลจิงจ้อ ๑ เสมอภาคทำเปนผงละลายน้ำร้อน กินบำบัดโรคทั้ง ๑๒ ประการในปัสสาวะ คือ ให้น้ำปัสสาวะเปนโลหิต แลน้ำปัสสาวะแดง เปนมุตรฆาฏแลช้ำรั่ว โรคแห่งสัตรี แลเปนเสมหะอุปะทมแลริศดวงซึ่งกล่าวมา จบมุตรฆาฏ

(๓) ทีนี้จะกล่าวด้วยมุตรกฤจฉ์ ๔ ประการ คือให้น้ำปัสสาวะเปนโลหิตช้ำดังน้ำปลาเหน้า ลางทีเปนบุพโพจางๆดังน้ำซาวเข้า ลางทีเปนดังน้ำมูตรขัดหยดๆ ย้อยๆ จะออกมาให้ขัดให้ปวดหัวเหน่า ให้หนักตะโพก ให้แสบอกกินอาหารไม่รู้จักรส แลโรคทั้งนี้เปนเพราะโลหิตช้ำ ถ้าจะแก้เอาหัวแห้วหมูใหญ่ ๑ เทียนดำใหญ่ ๑ ผลมะตูม ๑ อำพัน ๑ ว่านเปราะ ๑ รากอังกาบ โกฐพุงปลา ๑ ว่านนางคำ ๑ ว่านสากเหล็ก ๑ ยางงิ้ว ๑ การะบูร ๑ ผลเอ็น ๑ สารส้ม ๑ ดีปลี ๑ เอาเสมอภาค ทำเปนจุณละลายน้ำผึ้งกิน แก้มุตรกฤจฉ์แล

ขนานหนึ่งเอา รากไทรย้อย ๑ ไพลดำ ๑ ต้ม ๓ เอา ๑ แล้วเอามูตรของตัวครึ่งหนึ่ง จึงเอาพริก ๗ ขิง ๗ กะเทียม ๗ เขี้ยวน้ำยานั้นให้เดือดแล้วจึงบดยานั้นปรุงลง จึงเอาน้ำสุราใส่เท่าน้ำยา​นั้นหายวิเสศนักแล

ยาชื่อว่าอุตราอุด ท่านให้เอารากพันงูแดง ๑ กะพังโหมทั้ง ๒ ละหุ่งทั้ง ๒ งวงตาล ๑ ฝักสำโรง ๑ หางหนูมะพร้าวอ่อน ๑ ฝักส้มป่อย ๑ หญ้าไซร ๑ รากกล้วยตีบ ๑ เถาคัน ๑ แพงพวย ๑ รากตะโกโหนา ๑ รากสะแก ๑ แสมทะเล ๑ เบ็ญจะขี้เหล็ก ๑ เมล็ดฝ้าย ๑ มูลโค ๑ มูลม้า ๑ รากตะกู ๑ ตาไม้ไผ่ป่า ๑ จอกใหญ่ ๑ เข้าฟ่าง ๑ ยาทั้งนี้เผาเปนด่างแช่น้ำก็ได้แช่สุราก็ได้ แล้วจึงเอาตรีกฏุก ๓ ส่วน เปลือกต้นราชพฤกษ์ ๑ สารส้ม ๑ ดินประสิวขาว ๑ สิ่งละ ๑ บาท ตำเปนผงแช่ลงไว้ในน้ำด่างกินทุกวัน แก้มุตรกฤจฉ์ทั้ง ๓ จำพวกหายแล