๕
“พี่น้องทั้งหลาย” เขาหยุดเว้นระยะนิดหนึ่ง “เรารู้กันแล้วว่าเรามาชุมนุมกันทำไมในวันนี้ ข้าพเจ้าไม่ต้องการจะพูดอะไรมากให้เป็นการเสียเวลา เพราะเราจะต้องต่อสู้กับดาบและปืนอีกหลายชั่วโมงนัก แต่ข้าพเจ้าจะขอพูดสักเล็กน้อยเกี่ยวกับความในใจระหว่างท่านกับข้าพเจ้า
“ข้าพเจ้ารู้สึกเป็นเกียรติที่ได้รับเลือกเป็นผู้แทนคนหนึ่งของท่าน ข้าพเจ้าขอปฏิญาณว่าจะกระทำหน้าที่ในฐานะเป็นผู้แทนของท่านอย่างเต็มสติกำลังจนกระทั่งถึงวาระสุดท้าย! เราทุกคนรู้ดีว่าอีกไม่กี่นาฑีเราก็จะต้องเดินเข้าไปเผชิญกับดาบและปืนของฝ่ายตรงกันข้ามกับเรา ข้าพเจ้ามีความแน่ใจในตัวท่านยิ่งเสียกว่าแน่ใจในตัวเองว่า ท่านจะไม่ย่อท้อถอยหลังแม้แต่ก้าวเดียว ท่านจะเดินต่อไป–เดินต่อไป–โดยไม่พยายามยกนิ้วแม้แต่นิ้วเดียวขึ้นต่อสู้กับเขา เรามีความประสงค์แต่เพียงจะนำเสียงของเราไปให้ถึงประชาชนเท่านั้น เราไม่ต้องการจะต่อสู้ฟาดฟันกับเจ้าหน้าที่อย่างเด็ดขาด เราได้พลีสิ้นแล้วซึ่งเลือดเนื้อแม้แต่ชีวิตเราทำหน้าที่ของเรา ส่วนเขาก็ทำหน้าที่ของเขา เขากับเราแท้จริงก็เป็นพี่น้องกัน มิได้เคยมีความโกรธเคืองกันด้วยเรื่องใด เขากับเราผิดกันก็เพราะมีหน้าที่คนละอย่าง เรามีหน้าที่จะต้องนำเสียงของเราไปให้ถึงประชาชน เพื่อบังคับรัฐบาลให้ทำการป้องกันประเทศชาติโดยวิธีใช้กำลัง ไม่ใช่โดยวิธีอาศัยจมูกประเทศอื่นมาหายใจอย่างที่ทำอยู่เดี๋ยวนี้ ส่วนเขาก็มีหน้าที่รักษาความสงบของบ้านเมือง ซึ่งถ้าเราเป็นเขาเราก็จะต้องทำเช่นนั้นเหมือนกัน ข้าพเจ้าขอร้องให้พวกเราทุกคนจงยืนขึ้นอย่างใจนักเลงแท้ จงอย่าปล่อยให้ความโกรธเข้ามาครอบงำความรู้สึกอันสูงซึ่งการศึกษาได้ให้แก่เรา เราเป็นนักศึกษา เรามีอุดมคติสูงพอที่จะเข้าใจว่าเราเดินขบวนวันนี้เพื่ออะไร เราไม่ได้เดินขบวนเพื่อต่อสู้กับตำรวจ แต่เราเดินขบวนเพื่อเรียกร้องมติมหาชนให้ทำการกู้ชาติ–กู้เกียรติของชาติให้คืนมา.
“ท่านพี่น้องที่รักทั้งหลาย ขอให้บอกกับตัวท่านเองเถิดว่า ถึงเวลาแล้วที่เราจะต้องยืนขึ้นต่อสู้เพื่อรักษาฟ้าดินที่เคยเป็นของเรามาตั้งแต่หลายพันปีมาแล้ว ชาติของเราไม่ใช่ชาติที่รุกรานผู้อื่น เรารู้ประวัติของเราดีว่า เราไม่เคยรุกรานผู้ใดหลายพันปีมานี้ เราได้แต่ต่อสู้ป้องกันตัว เราเป็นชาติที่มีวัฒนธรรมความเจริญเก่าแก่พอที่จะมีน้ำใจใฝ่หาสันติภาพ และความสงบเงียบเรียบร้อยในการดำรงชีวิต เราต้องการให้ทั่วโลกรักกันและเห็นใจกัน เราต้องการให้มนุษย์ทุกชาติทุกภาษามีความรู้สึกดีต่อกันเหมือนพี่และน้อง แต่นี่เป็นแต่วามปรารถนาของเราเท่านั้น เราไม่แน่ใจว่าทั่วโลกเขาจะมีความรู้สึกเหมือนเราหรือไม่ แต่อย่างไรก็ดี, ข้อเท็จจริงที่เผชิญหน้าเราอยู่ทุกวันนี้ก็คือ เราถูกรุกรานทั้งทางตรงและทางอ้อม เราได้คอยการตัดสินอย่างสงบมานานหลายปีแล้ว แต่ไม่ปรากฏว่าใครจะช่วยเราได้ ระบอบความปลอดภัยส่วนรวมที่โลกได้พยายามก่อรากฐานในยังไม่เกิดผลอย่างใดเลย เรารอคอยอะไรไม่ได้อีกแล้ว ความอดกลั้นเพื่อรักษาสันติภาพที่เราหวงแหนได้สิ้นสุดลงแล้ว เราไม่มีอะไรเหลืออยู่อีกแล้วนอกจากมือของเราเอง–มือที่เราได้ใช้ก่อสร้างชาติของเรามา ตั้งแต่สมัยหวงตี้–มือที่เราใช้โค่นราชบัลลังก์มังกร เพื่อระบอบประชาธิปไตยที่เราต้องการ–มือที่ธรรมชาติได้ให้ไว้แก่เรา เราจะใช้มือของเรานี่แหละต่อสู้ป้องกันประเทศชาติของเราให้พ้นจากความล่มจมดับสูญ”
“มาเถิด, พี่น้องร่วมตายทั้งหลาย, จงสละเลือดเนื้อแม้แต่ชีวิตเพื่อเป็นชาติพลี จงมาเดินทางร่วมกันในวันนี้ เพื่อนำเสียงของเราไปให้ถึงประชาชนให้จงได้ เราจะกอดคอกันเดินออกไปเผชิญกับทุกสิ่งทุกอย่างแม้แต่ความตาย!”
พอจบคำสุดท้ายของเจียงเฟ นิสิตและนิสิตาทั้งหลายก็ปรบมือโห่ร้องเกรียวกราวราวกับแผ่นดินจะถล่ม เจียงเฟก้มศีรษะให้นิดหนึ่งแล้ว ก็หันหลังเดินลงมาจากเวที โดยมิแยแสต่อเสียงโห่ร้องตั้งพัน ๆ เสียง ซึ่งล้วนมีความนิยมอย่างจริงใจในถ้อยคำทุกคำที่เขาพูด ข้าพเจ้ายืนตัวแข็ง รู้สึกซ่าไปทั้งตัว ถ้อยคำและท่าทางของชายหนุ่มผู้นี้ได้ฝังลึกลงไปในหัวใจ ซึ่งในชีวิตนี้ไม่มีทางจะลืมเลือนไปได้.
หลังจากได้มีการแสดงสุนทรพจน์กันอีก ๓-๔ คน การประชุมใหญ่ก็เป็นอันเสร็จสิ้น ครั้นแล้วคณะนักศึกษาแต่ละมหาวิทยาลัย ก็จัดขบวนเข้าเชื่อมกันเป็นตอน ๆ มีธงมหาวิทยาลัยนำแต่ละตอน ผู้ที่มีหน้าที่ถือป้ายโฆษณาก็ชูป้ายขึ้นสูงบางป้ายทำด้วยกระดาษแข็ง บางป้ายขึงด้วยผ้าขาวทุกป้ายล้วนบรรจุถ้อยคำที่เร่งรัดให้รัฐบาลใช้กำลังเข้าป้องกันประเทศในทันที ภายในเวลาไม่ถึงชั่วโมง การจัดขบวนก็เสร็จเรียบร้อย
ถึงเวลาแล้ว! ทุกคนใจเต้นแรง–ไม่ใช่ตื่นกลัว–แต่เพราะกระหายอยากจะได้พบกับเหตุการณ์ ซึ่งแต่ละคนได้คาดหวังไว้ว่าจะได้พบอย่างแน่นอน ขบวนที่แรกเริ่มออกเดินคือขบวนมหาวิทยาลัยฝู่เหริน อันมีเจียงเฟเป็นผู้นำ ทุกคนทั้งหญิงและชายมีสีหน้าเคร่งขรึม แววตาแสดงความบึกบึนทรหดอดทน ไม่หวาดสดุ้งต่อดาบและปืนซึ่งกำลังรอรับอยู่เบื้องหน้า
ทุกคนออกเดินแล้ว–เดินด้วยหัวใจรักชาติ–เดินด้วยความทรนงองอาจ–เดินไป–เดินไป–เดินไปเผชิญหน้ากับความตาย !
