- หม่อมเจ้าหญิงลีลาศหงส์ พ.ศ. ๒๔๔๒-๒๔๖๓
- คำนำ
- นิทานเรื่องนำ
- ๑ นิทานเรื่องสุนัขจิ้งจอกปฤกษากันจะอาศรัยราชสีห์
- ๒ นิทานเรื่องวานรโลภตกต้นไม้ตาย
- ๓ นิทานเรื่องชายรักหญิงไม่สมประสงค์โศกเศร้าตาย
- ๔ นิทานเรื่องนางตรีโลคมาวดีทำลายพิธีสองอสูร
- ๕ นิทานเรื่องช้างสารประมาทมนุษย์จึงได้ความลำบาก
- ๖ นิทานเรื่องกาหลอกกินลูกหงส์
- ๗ นิทานเรื่องนางกินรีสำรอกไข่ให้ผัว
- ๘ นิทานเรื่องท้าวธราบาลได้นางกินรีเปนชายา
- ๙ นิทานเรื่องท้าวทศวิชัยจับพระยาหงส์ขี่
- ๑๐ นิทานเรื่องท้าวสุตราชได้นางกินรีเปนชายา
- ๑๑ นิทานเรื่องท้าวรัตนราชได้นางในงาช้าง
- ๑๒ นิทานเรื่องราชบุตรพระเจ้ามัทราชเรียนวิชาเดิรบนน้ำได้
- ๑๓ นิทานเรื่องท้าวดิศราชขอลูกสาวดิศเสนา
- ๑๔ นิทานเรื่องพระยาปักษีแต่งงารกับนกไส้
- ๑๕ นิทานเรื่องท้าวพรหมทัตได้ลูกสาวยักษ์ชื่อสุตรมิตรเปนมเหษี
- ๑๖ นิทานเรื่องท้าวกฤษณุราชได้นางประภาพาลเปนมหษี
- ๑๗ นิทานเรื่องพระยาครุฑผลัดขนให้สัตว์ทั้งหลายเห็น
- ๑๘ นิทานเรื่องท้าวอาดูรถูกเนรเทศ
- ๑๙ นิทานเรื่องท้าวมายันต์เลี้ยงอำมาตย์ทรยศ
- ๒๐ นิทานเรื่องท้าววิไชยหลงพระมเหษีจนถูกปลงพระชนม์
- ๒๑ นิทานเรื่องอำมาตย์ของท้าววิริยายันต์คิดขบถ
- ๒๒ นิทานเรื่องท้าวอำมฤกษณุราชสิ้นพระชนม์เพราะพระชายา
- ๒๓ นิทานเรื่องท้าวสุขมหาราชจะรับนางยักษ์แปลงไปเปนมเหษี
- ๒๔ นิทานเรื่องท้าววิปัสะนรราชหลงลูกสาวโจร
- ๒๕ นิทานเรื่องกระดูกแขวนคอ
- ๒๖ นิทานเรื่องท้าวบรมราชหลงนางสุทธิเทวี
- ๒๗ นิทานเรื่องท้าวมาไลยราชกับท้าวอธิกสงครามรบแย่งนกยูงกัน
- ๒๘ นิทานเรื่องท้าวโมรินทรหลงเชื่อนกสัตวา
- ๒๙ นิทานเรื่องท้าวเกไลยราชหลงเชื่อนกแขกเต้า
- ๓๐ นิทานเรื่องพรานหาปัญญามิได้
- ๓๑ นิทานเรื่องบุรุษถือสัตย์
๒๐ นิทานเรื่องท้าววิไชยหลงพระมเหษีจนถูกปลงพระชนม์
กาลก่อนยังมีพระมหากระษัตริย์องค์หนึ่ง ทรงพระนามท้าววิไชยมหาราช ได้เสวยราชสมบัติในเมืองพิไชยนคร ท่านนั้นรู้โหราศาสตรทุกประการ อยู่มากาลวันหนึ่ง ท่านนั้นดูฤกษในอากาศก็ทราบว่าวันนี้นกอินทรีจะคาบนางมา จึ่งตรัสสั่งให้แต่งตะขาบ แลประทัดตรวดปืนใหญ่ทั้งปวงไว้พร้อมแล้ว ท่านสั่งกำหนดไว้ว่า ถ้านกอินทรีคาบนางบินมาไซ้ ให้โยธาทั้งหลายตระหวาดนกให้นกวางนางเสีย แลเอานางนั้นมาให้เราจงได้ ครั้นเวลาถึงกำหนด นกอินทรีก็คาบนางบินมา จึ่งโยธาทั้งหลายก็โห่ร้อง ตีตะขาบจุดตรวดยิงปืนขึ้นไป
ฝ่ายนกนั้นตกใจจึ่งวางนางนั้นเสีย นางนั้นก็ตกลงมาจะได้สิ้นชีวิตหามิได้ เพราะเหตุเมื่อนกคาบนางมานั้น นางมาในกรงเล็บนกอินทรี จึ่งมิได้เปนอันตราย ท้าววิไชยมหาราชจึ่งให้รักษานางไว้ นางนั้นมีรูปโฉมโนมพรรณไพบูลย์ เหมือนนางเทพอับสร พระเจ้าวิไชยราชก็อภิเษกนางนั้นเปนอรรคมเหษี ท้าวเธอทรงเสนหาแก่นางนั้นเปนอันมาก อยู่มาสมเด็จท้าววิไชยมหาราช เสด็จไปประพาสมฤคยานในป่าตำบลหนึ่ง แลละนางไว้ในพระราชวัง นางนั้นก็ทำชู้ด้วยมนตรีผู้ใหญ่ ที่พระมหากระษัตริย์วางพระทัยให้อยู่รักษาวัง แลนางอรรคมเหษีกับมนตรีผู้นั้นคิดกันฆ่าสมเด็จท้าววิไชยมหาราชเสียแล้วก็ชิงเอาราชสมบัติ อำมาตย์ผู้นั้น ก็ได้เสวยราชย์ในเมืองนั้น แลการเปนดังนี้ เหตุท้าววิไชยมหาราชหาความพิจารณามิได้ ยกนางที่มิได้รู้จักชาติตระกูลมาตั้งให้เปนอรรคมเหษี เหตุดังนี้ข้าพเจ้าจึ่งกราบทูลพระกรุณาว่า พระองค์ไปรับนางภรรยาปิศาจ มาเปนอรรคมเหษีนั้น ขอพระองค์ทรงพระดำริห์ดูก่อนจึ่งจะชอบ จึ่งมนตรีผู้ชื่ออากาศเสนาก็ทูลว่า ข้าพเจ้าจะขอถวายทำเนียบอันหนึ่งบัดนี้