๒๔ นิทานเรื่องท้าววิปัสะนรราชหลงลูกสาวโจร

ยังมีมหากระษัตริย์องค์หนึ่งทรงพระนามชื่อท้าววิปัสะนรราช ได้เสวยราชสมบัติในเมืองอรรคนคร ท่านชุมพลทั้งปวงออกไปประพาสมฤคยานในป่า มีเขาอันหนึ่งเขานั้นมีถ้ำ ๆ นั้นมหาโจรอยู่อาศรัยเปนอันมาก พระมหากระษัตริย์ออกไปประพาสไพร ครั้นถึงถ้ำมหาโจร ๆ หนีพระมหากระษัตริย์เร้นซ่อนอยู่ในป่าเหลือแต่ลูกสาวมหาโจรอยู่ในถ้ำ ครั้นพระมหากระษัตริย์เสด็จไปตรงปากถ้ำ ลูกมหาโจรลอบออกมามองดู พระมหากระษัตริย์ทอดพระเนตรเห็น ก็รับสั่งใช้อำมาตย์ไปเอาตัวมา อำมาตย์ทูลห้ามว่าที่นี่เปนที่ป่าโจร สัตรีผู้นี้ชรอยจะเปนบุตรฤๅภรรยาโจร พระองค์เจ้าจะให้รับเข้าไปมิควร พระมหากระษัตริย์มิฟังให้รับนางเข้ามา ๆ ถึงเมืองแล้วท่านยกนางนั้นเปนอรรคมเหษี

ครั้นนางบุตรโจรได้เปนใหญ่แล้ว ก็ให้หาบิดาของนางที่เปนนายโจรเข้ามาคิดการจะฆ่าพระมหากระษัตริย์เสีย มหาโจรบิดานางนั้นก็เข้ามาหาบุตรตน นางนั้นจึ่งว่าแก่บิดาว่า บัดนี้ข้าเปนใหญ่แก่นางนักสนมทั้งปวง ข้าจะใคร่ให้บิดาเสวยราชสมบัติเปนใหญ่ในเมืองบ้าง มหาโจรได้ฟังนางว่าดังนั้นก็ดีใจนัก มหาโจรนั้นว่าแก่นางว่าตามใจเจ้าจะคิดเถิด จะให้บิดาทำประการใดบิดานี้จะทำตามเจ้าทุกประการ นางบุตรโจรนั้นว่าแก่บิดาว่า ถ้าฉนั้นบิดาจงแต่งคนให้ถือราชสารเข้ามาถึงข้า ว่าบัดนี้ราชศัตรูเข้ามาถึงแดนเมืองนี้แล้ว พระองค์จงทราบเถิด ข้าพเจ้าจะเอาเนื้อความกราบทูลพระมหากระษัตริย์ ให้แต่งทหารคนดีออกไปป้องกันราชศัตรูให้สิ้นแล้ว บิดาคุมกำกับพวกอันกล้าแขงเคยอับจนอยู่กลางป่าเถิด ข้าจะทูลชวนพระมหากระษัตริย์ออกไปประพาสเล่นในป่า ถ้าพระมหากระษัตริย์ไปถึงกลางป่าหาทหารมิได้ บิดาจงคุมกันออกมาสกัดรบเอากลางคัน น่าที่จะแพ้แก่บิดาเปนมั่นคง เราจะให้ฆ่ามหากระษัตริย์นั้นเสีย แล้วจะยกบิดาขึ้นเสวยราชสมบัติ

ครั้นมหาโจรได้ฟังคำลูกสาวคิดดังนั้นก็ดีใจนัก แล้วมหาโจรกลับออกไป จึ่งแต่งคนให้ถือราชสารเข้ามา ในราชสารนั้นว่า บัดนี้มีราชศัตรูเข้ามาถึงแดนเมืองนี้ นางนักสนมจึ่งเอาเนื้อความกราบทูลนางบุตรโจรนั้นว่า บัดนี้ชาวป่าข้าของแม่อยู่หัวเจ้าว่าศัตรูเข้ามาถึงแดนเมืองนี้แล้ว ครั้นนางบุตรโจรได้ฟังดังนั้น ก็ขึ้นไปมนิมมนากราบทูลภัศดาว่า ข้าของข้าพเจ้าอยู่ป่าบอกราชสารเข้ามาให้กราบทูลพระองค์ว่า ราชศัตรูเข้ามาถึงแดนเมืองแล้ว พระมหากระษัตริย์ได้ฟังสารทรงพระโกรธนัก ว่าทหารเสนาทั้งปวงเสียแรงเราเลี้ยงไว้เปลืองพระราชทรัพย์ แลแต่งตั้งให้เปนใหญ่พากันเพิกเฉยเลยละให้ศัตรูเข้ามาถึงเมืองของเราได้ หามีผู้ใดจะบอกให้เรารู้ไม่ ท่านนั้นฆาฏโทษสั่งให้เกณฑ์ทัพ ให้เสนาผู้ใหญ่ตระเตรียมยกไป พระราชทานรางวัลแก่ชาวป่าซึ่งถือราชสารเข้ามานั้นเปนอันมาก แล้วให้พากองทัพออกไป ชาวป่าก็นำกองทัพออกไปให้ผิดทางที่ถ้ำมหาโจรอยู่นั้น พระมหากระษัตริย์แต่งกองทัพให้ออกไปแล้ว นางบุตรโจรก็ชวนเชิญพระมหากระษัตริย์ออกไปประพาสป่าเล่นตามสบายพระไทย พระมหากระษัตริย์ตรัสสั่งอำมาตย์แล้ว ก็เสด็จออกไปประพาสป่า ครั้นถึงกลางป่ามหาโจรบิดานางนั้น ก็คุมกันออกมาสกัดรบพระมหากระษัตริย์ ครั้งนั้นเสนาผู้ใหญ่ทหารมิได้ไปตามเสด็จจะหาผู้ใดรบด้วยมหาโจรมิได้ มหาโจรก็จับพระมหากระษัตริยได้ก็ฆ่าพระมหากระษัตริย์เสียในกลางป่า นางบุตรโจรยกเอาบิดานั้นขึ้นเสวยราชสมบัติในเมือง

สีหเสนาทูลว่า วิปัสะนรราชทรงพระเสนหาแก่นางลูกโจร หาพิจารณามิได้ก็ถึงแก่ความตาย พระองค์จะรับนางนี้ซึ่งมิรู้จักตระกูลวงศ์มาอภิเษกเปนอรรคมเหษีมิบังควร ขอพระองค์จงพิจารณาให้แน่ถี่ถ้วนก่อน ท้าวสุขมหาราชได้ฟังสีหเสนาทูลดังนั้น ก็มีพระราชโองการตรัสว่า เราได้นางมีความรัก ฝ่ายท่านนี้มาเปนศัตรูแก่เรา ๆ ทรงพระเสนหา ท่านจงไปรับนางมาบัดนี้เถิด แลพระมหากระษัตริย์รับเอานางนั้นมาถึงเมืองแล้วอภิเษกเปนอรรคมเหษี ท่านทรงพระเสนหานางยักขินียิ่งกว่านางอรรคมเหษีเดิม

นางยักขินีอยู่ช้านานมาเวลากลางคืนก็เข้าหักคอนางนักสนมกินทุกวัน แล้วจับพระมหากระษัตริย์กินเสีย แล้วเที่ยวกินชนชาวเมืองเสียเปนอันมาก

โขมดดารพลวงทูลว่า พระองค์จะพาบริวารไปรบท้าวกฤษณุราชข้าพเจ้าเห็นมิชอบ ถ้าแพ้เขาจะได้ความอายนัก จะได้ความยากเพราะสัตรีมนุษย์หาประโยชน์มิได้ ขอพระองค์เจ้าทรงพระดำริห์ก่อน พระยาปิศาจตรัสว่าเรามิไปรบจะได้อายแก่เพื่อนปิศาจทั้งปวง เราได้ตรัสว่าจะรบแล้วเราจะไปรบให้ได้ โขมดดารพลวงกราบทูลว่าพระองค์กระทำศึกเพราะสัตรีมิรู้จักวงศ์ตระกูลหาประโยชน์มิได้ จะได้ความอายเมื่อภายหลัง ขอพระองค์จงงดก่อน ข้าพเจ้าจะถวายนิทานเรื่องหนึ่งเปนขนบมาแต่บุราณราช