๑๔ นิทานเรื่องพระยาปักษีแต่งงารกับนกไส้

อดีตแต่กาลก่อนยังมี พระยาปักษี ตัวหนึ่งนั้นโตใหญ่พรรณราย เฉิดฉันงามยิ่งนักทั่วทั้งกาย บริวารได้ห้าร้อย นกใหญ่น้อยมากเหลือหลาย ปักษีผู้เปนนาย ขอนางนกไส้มาเปนเมีย พ่อแม่นางนกได้ กลัวต้องให้ลูกสาวเสีย ราชปักษีได้เปนเมีย อยู่ด้วยกันตามประเพณี ราชปักษีมาชมเชย นางนกเคยคู่ยินดี นางนกไส้ได้โศกี ทุกข์เดือดร้อนรำคาญเคือง เพราะตระกูลไม่เสมอกัน จึงโศกศัลย์อยู่เนืองเนือง ทั้งสองรำคาญเคือง มิรู้ที่ทำอย่างไร จึงพากันไปหา นกยางมาให้วินิจไฉย นก ยางตัดสินไป ว่าตระกูลไม่เสมอกัน ราชปักษีนั้นเปนนกใหญ่ นางนกไส้น้อยต่างพันธุ์ มาอยู่ร่วมรักกัน ข้อขัดขวางอัปมงคล พระยาราชปักษี ชอบแต่จะมีเมียแห่งตน กับนางนกใหญ่โสภณ ตามชาติตนนั้นจึ่งดี อย่าอยู่ด้วยนกไส้ เปนจังไรเสียศักดิ์ศรี จงหานางปักษี ตัวใหญ่โตเปนภรรยา ฝ่ายราชปักษี ฟังคดีนกยางว่า เห็นชอบตามปฤกษา แห่งนกยางอันเปนธรรม์ จึ่งอย่านางนกไส้ ไปหาใหม่คู่ควรกัน นางนกใหญ่อันชอบธรรม์ ได้ความสุขทั้งสองเรา นางเบญจศรีนั้น กราบทูลพลันแก่ราชา จงทรงพระเมตตา แก่ข้าน้อยเถิดจอมไตร อันชาติตระกูลข้า นี่ต่ำช้ากว่าท้าวไท จะเหมือนนางนกไส้ จะได้ทุกข์เมื่อภายหลัง พระองค์จงโปรดเกล้า แก่ข้าพเจ้าจงหยุดยั้ง จะร้อนร้ายเมื่อภายหลัง นางกระษัตริย์จึ่งสมควร ชาติตระกูลเสมอกัน เกิดสุวรรณน้ำนวล สมศักดิ์ทั้งสมควร ด้วยนางราชกัลยาณี มหาดิศราชา ฟังนางว่าเห็นชอบที ให้นางเบญจศรี คืนไปอยู่ด้วยบิดา

ฝ่ายนางประภาพาล แถลงสารแก่พระยา ภูตปิศาจอันโสภา ให้แจ้งใจในนิทาน ว่าต่างชาติตระกูลกัน อย่าโมหันธ์จะเสียการ ภูธรรู้นิทาน แล้วอย่าคิดผิดหลงใหล เชิญท่านท้าวปิศาจ เสด็จเยื้องยาตรกลับคืนไป ข้าน้อยจะดีใจ เหมือนนิยายแต่ก่อนมา ข้าพเจ้าเล่าถวาย ซึ่งนิยายเปนตำรา เปนอย่างธรรมเนียมมา ผิดพงศาไม่เปนผล

ฝ่ายท้าวกัลปประลัยนั้น จึ่งตรัสพลันแก่นฤมล เรารู้นิยายยล อันมีแต่บุราณมา ที่ว่าต่างตระกูลกัน ไม่กระนั้นนะน้องอา สิ่งใดที่ปราถนา รักแท้เที่ยงเปนมงคล นิยายมาดังนี้ นางเทวีนฤมล จะเล่าให้ฟังยล ในเรื่องราวดังนี้นา