๕ นิทานเรื่องช้างสารประมาทมนุษย์จึงได้ความลำบาก

ในกาลก่อนยังมีป่าหนึ่ง ชื่อพฤกษธารน ในป่านั้นมีราชสีห์ตัวหนึ่ง แลมีช้างสารตัวหนึ่งเปนมิตรสหายกันกับราชสีห์ ราชสีห์จึงชวนช้างสารว่าสหายเอ๋ย มาเราจะพากันไปอยู่ป่าพระหิมพานต์โพ้นจะดีกว่าอยู่ในแดนมนุษย์นี้ คชสารจึ่งว่าสหายกลัวอันใด จึงจะไปอยู่ไกลฉนี้ ราชสีห์จึ่งว่าสหายเอ๋ย มนุษย์นี้เขาเล็กกว่าเราก็จริง แต่ว่าเขามีความรู้มากกว่าเรา ถ้าสหายมิไปด้วยเราไซ้ มนุษย์เขาจะทำเรือนบนหลังสหายขี่ไปมา ช้างสารจึงว่าสหายนี้ขี้ขลาดนัก ใช่ที่ทางจะกลัวมนุษย์เล็ก ๆ เท่าตะละเท้าเราข้างหนึ่งนี้ ฤๅสหายเจ้ากลัวก็ไปเถิดเราไมไปแล้ว ราชสีห์ก็ไปสู่ป่าพระหิมพานต์ ส่วนช้างสารก็อยู่ในป่านั้น ครั้นนานมาประโมดพรานป่าไปพบช้างสารในป่า จึงเข้ามาทูลแก่พระมหากระษัตริย์ ๆ ก็ตรัสสั่งให้ล้อมจับเอาช้างสารนั้นได้ ช้างสารนั้นก็ถึงความทุกข์ยิ่งนัก

ทั้งนี้ก็เพราะเหตุมิฟังคำกัลยาณมิตรว่ากล่าว ทั้งนี้ดุจเราเจ้าข้าห้ามกันมิฟัง ขืนจะพาบริวารศฤงคาลไปอยู่ด้วยพระยาราชสีห์ ไปภายหน้าเห็นจะได้ความทุกข์ดุจช้างสารแล ส่วนสังขัวทันนั้นก็มิฟังแล้วพาบริวารเข้าไปกราบไหว้พระยาราชสีห์ ๆ จึงถามว่าท่านทั้งปวงนี้ พากันมาหาเราด้วยกิจธุระอันใดนี้ สังขัวทันศฤงคาลธิบดีจึงกราบทูลแก่พระยาราชสีห์ว่า ข้าพเจ้าทั้งนี้มาจะขอเปนข้าบริวารแห่งพระองค์ พระยาราชสีห์ก็ต้องประสงค์ว่าเรายินดีนัก ปราไสชวนชักด้วยสุนทรวาจา ตั้งแต่นั้นมาศฤงคาลทั้งห้า ก็เข้าอยู่เปนบริวารแวดล้อมติดตามพระยาราชสีห์ ครั้นพระยาราชสีห์เที่ยวบันฦๅสิงหนาทได้สัตว์แล้ว พระยาราชสีห์ก็กินแต่ดวงเนตร เนื้อหนังที่อันเหลือหมู่ศฤงคาลก็ได้เปนภักษาหาร

ครั้นอยู่มาช้านาน สังขัวทันจึงเข้าไปเฝ้าพระยาราชสีห์ถึงในถ้ำแก้วทุกวัน สังขัวทันเสนาบดีก็สนิทเสนหาคุ้นเคยด้วยนางพระยาราชสีห์ผู้เปนภรรยาแห่งพระยาราชสีห์นั้น แลนางราชสีห์จึ่งว่าศฤงคาลนี้ไซ้ ชาติตระกูลสัตว์อันถ่อย เจ้ากูผู้เปนวงศ์มฤคราชชาติอันประเสริฐ จะให้ศฤงคาลมาเปนบริวารดังนี้มิชอบเลย ผิดประเพณี

พระยาราชสีห์จึงว่า ศฤงคาลเหล่านี้ เขาสมัคเข้ามาเปนบริวารเองดอก เจ้าว่ามิชอบนั้นเปนฉันใด

นางราชสีห์จึงว่า ศฤงคาลนี้ต่างชาติตระกูล ท่านเอามาไว้เห็นวิปริตผิดประเพณี ยังมีธรรมเนียมหนึ่งข้าพเจ้าจะขอเล่านิยายถวายแก่เจ้ากูให้ฟังก่อน พระยาราชสีห์ก็ว่าธรรมเนียมนั้นฉันใดเจ้าจงเล่าไปเถิด นางราชสีห์จึงเล่านิยายไปฉนี้