วันที่ ๙ เมษายน ร.ศ. ๑๒๖ (๒)

​DAMPFER “SACHSEN”

NORDDEUTSCHER LLOYD

BREMEN.

วันที่ ๙ เมษายน ร. ๔๐ศก ๑๒๖

ถึงกรมดำรง เชื่อว่าเธอคงจะอยากรู้ยิ่งกว่าข่าวที่ส่งไปยังที่ประชุม ว่าได้จัดการอย่างไรในการหลบหลีกลิ้นต่าง ๆ เรือมาถึงเวลาบ่าย ๔ โมง มันออกจะนัวๆ กันอย่างไร ไม่เหนชัดเจนเหมือนกับมาเรือเราเอง เข้าเล่นงานท่านสมมตกลมทีเดียว ตามที่ฉันรู้เดี๋ยวนี้ก่อนได้ถามกรมสมมตทั้งใช้ให้เขียนหนังสืออยูเดี๋ยวนี้ เปนทีแรกนั้นได้เห็นก๊าดดอกเตอออยสเตอซึ่งให้ชายอุรุพงษ์^๑ ฉันก็เลยหลบเสีย ได้พบแต่สิเกรตารีคอเวอเนอแลกงซุลเยอรมัน จัดการกันโมเมประเดี๋ยวก็ขึ้นบก ไม่ยักมีใครเห็น หมายจะคอมปลิเมนต์กรมสมมต จะเอาขึ้นไปด้วย เผื่อจะไปเจอท่านพวกลังกาลังไก่จะได้เปนล่าม ใคร ๆ ตามตัวได้หมด เว้นแต่กรมสมมตเอาตัวไม่ได้ คอยอยู่เปนนมเปนนานบอกว่าถูกพวกลังกาล้อมไว้เสียแล้ว นายสิทธิ์^๒ไปได้ชื่อเสียงพระด้วย เรือเจ้าเมืองลำนี้สวยขึ้นมาก ไม่ใช่สำปันนี เปนเรือโบตขนาดใหญ่ตีกันเชียงแต่มีเก๋ง ของแกเข้าทีที่ท่ามีพระมายืนประมาณสัก ๑๑ ๑๒ องค์ เข้าแถวเรียบร้อย พอขึ้นไปถึงก็สวดมหาการุณิโก ฉันยืนฟังจนจบแล้วก็ไปขึ้นรถ ไม่ได้พูดอไร เซอแฮริเบลก^๓แลท่านผู้หญิง (เสียใจอยู่นิด​ที่มีหนวด) ต้อนรับดีจริงๆ ตรงกันข้ามกับที่สิงคโปร์ นั่นเลวจริง ๆ ที่จริงแกอยู่นิวาราเลย สู้อุสาห์ลงมารับ จัดห้องหับไว้ให้พักพร้อมบริบูรณ พูดถึงปฤษฎางค์^๔ชมว่าดี ถึงได้นิมนต์ขึ้นไปไว้นิวาราลยะ ปลูกกุฏิให้อยู่ในบ้าน ให้อาหารกิน บอกว่าเขาอยากจะเฝ้า แต่แกว่าเพราะเปนไทยให้เฝ้าเอง แกไม่เร่งรัดอไรฉันก็เฉยอยู่ ว่าทางสัก ๒๐ มินิตจะไปตามตัวได้ พากันไปเที่ยวก็ผเอินถูกฝน กล่าวกันพิลึกกึกกือว่าเปนแซนดสตอม ใช่ฝนสามัญ แต่ตกมากจริง ๆ หมายว่าจะไปดูมิวเซียมเพื่อจะเลือกพระ ไปไม่ถึง เซอแฮริรับจะเปนผู้ชี้ แลจะให้ปฤษฎางค์ช่วยเลือกแลช่วยทำปลาสเตอด้วย เพราะพระหล่อไม่มี มีศิลาทั้งนั้น มีก็เลวทรามเต็มที บอกไว้หลายแห่งที่ว่าดี จะพรรณาก็จะยาวแลเคลื่อนคลาศ ขอบอกว่าเรื่องที่จะไปอนุราธนั้นเปนสำเรจบริบูรณ เซอแฮรีแลท่านผู้หญิงจะโกยกันไปด้วยทั้งหมด แกว่าค้างสองคืนเท่านั้นพอ วันเดียวดูทั่ว ยังอวดต่อไปว่าเมื่อครั้งดุกออฟคอนอต^๕มา หมอรายงานว่ามลาเรียชุมนัก ห้ามไม่ให้เสดจ แต่ดุ๊กจะไปแกก็พาไปได้ ไม่ได้ค้าง กลับลงมานอนเสียที่แห่งใดในกลางทาง ให้สมุดไกด แลสมุดเรื่องอนุราธเย็บงามเล่มหนึ่ง พระสุหร่ายลังกาอีกอันหนึ่ง เก่งมากทีเดียว เอาไว้แล้วถึงค่อยดู ว่ากันด้วยกิมตึ๋ง^๖เสียกัณฑ์โต อินมากทั้งผัวทั้งเมีย คุยกับกรม​วชิรญาณ^๗ก็โปรด เล่าถึง.........................ทำบ้ามากอยู่ เวลาขึ้นไปที่กวีนสเฮาส ขอตั้งเครื่องนมัสการพระพุทธบาทในกลางสนาม มีออลเตอทีจะเปนโต๊ะทองเครื่องบูชาแล้วได้ทำริลิเยียสเซอริมอนี มีลครขึ้นไปรำในทางพระสาสนาสิบสองคน บ่ายหน้าต่อทิศแห่งพระพุทธบาทแล้วสวดมนต์ไหว้พระทั้งตัวแกแลทั้งลคร แล้วจึ่งได้รำ รำนั้นโดยความเคร่งครัดอย่างเมืองอไรที่เคยทำฟ้อนรำในสาสนา แปลว่าอ้ายลครหน้ามันบืออย่างลครไทย ตาสองคนนี้สำคัญว่าเคร่งครัดเขากำลังภาวนา เหนลายมือเขียนไว้ในสมุดเขียนชื่อ.........................เซนอย่างปวรสต่านมงหง่ลอไรเต็มที สมุดใหญ่เขียนถึงบรรทัดครึ่ง โย้อย่างที่เขาเขียนปั้น ๆ โย้ ๆ คร่ำหวอดเตมที ตาเจ๊กอีกออกหน้าเอนดู ท่านเจ้าเมืองก็หยอดตาเจ๊ก แต่ฉันเชื่อว่าเราดีกว่าทั้งสองคน ท่านผู้หญิงอาจจะเหนเราโซ้ด^๘เกินประมาณได้ เพราะแกชอบอไร ๆ เก่าสารพัดทุกอย่าง แต่ในเชิงคุยแล้ว คุยกับเราสนุกกว่าตาเหล่านั้นแน่ เพราะพูดกันได้เองถึงใจ

ข้อซึ่งว่ามาเที่ยวไปรเวตแท้ จะอิโหลกโขลกเขลกได้ตามสบายใจนั้น นอกจากไปถึงยุโรปแล้วเหนจะไม่ได้ คงจะถูกจับเช่นนี้

มีความยินดีที่จะบอกว่า พลายกบที่เคยจับได้ที่ลังกานั้น รูปร่างเหมือนกันกับเก่าแต่ฝีมือออกจะดีขึ้น จบทีดึกแล้ว ยัง​มีอื่นอีก ขอให้เล่าในที่ควรจะเล่า ถวายกรมหลวงวชิรญาณ จะจดหมายถวายด้วยความคิดถึงก็ไม่มีเวลา ถึงอยู่นี่หลายชั่วโมง แต่ไปอยู่ในฐานที่รับรอง พูดกับแขกเสียทั้งนั้น ไม่มีเวลาเปนส่วนของตัว จนกระทั่งเที่ยงคืน จึ่งต้องตลีตลานทุกอย่าง

สยามินทร์