วันที่ ๒๗ กันยายน ร.ศ. ๑๒๖

GRAND HÔTEL NATIONAL

LUCERNE

วันที่ ๒๗ กันยายน รศ๔๐ ๑๒๖

ดำรง ฉันเขียนหนังสือฉบับนี้ในเวลาแรกมาถึงนี้ ซึ่งเปนเวลาใจคอค่อยกว้างขวางขึ้นสักนิดหนึ่ง

เมื่อคืนนี้ก่อนจะมาได้ไปกินเข้าที่กาเฟอวงเดล ซึ่งเปนที่กิงเอดวาด

^๑ไปเสวยทุกคราวมาปารีสนั้น......................... เวลาในอิตาลิมาก คิดจะกรจายเวลาไปเสียที่อื่น กับกลัวอ้ายแมลงพิศมอิยิบทด้วยดุ๊กเปนผู้กลัวมากกว่าเพื่อน จึงเปนความคิดดุ๊กว่าควรจะย่นวันเข้าไปแกว่งอยู่ในอาณาเขตรเราดีกว่า ที่จริงความคิดอันนี้เปนส่วนดุ๊กเห็นแก่ปรโยชนตัว ก็แต่พลอยตกลาม ส่วนดุ๊กแกแก่ง่ายกินไข่เสียเวลาละ ๕ ลูกหมูแฮม ๘ ชิ้น ​อไรก็คุ้มได้วันหนึ่งๆ แต่ความจริงแกปรานีฉันมากกว่าเพราะกินไม่ใคร่จะได้จริงๆ ปรกอบกับอ้ายคนใช้สอยพยาบาลไม่มีความสามารถพอ เห็นไม่มีความศุข จึงได้คิดผ่อนผันเข้าไปหาสเบียงเท่านั้น

ความคิดจรูญมาต่อไปอีกว่าควรจะไปเมืองตราศ ความคิดเขากัดแก้มเข้าทีมาก จึงเหนพร้อมกันว่าเข้าทีดีนัก ลงมือร่างโทรเลขแต่ปาริศจะมาส่งถึงเธอที่นี่ ฉันเหนอยู่ว่าคงจะเปนความลำบากชิงกันกับการรับรองที่กรุงให้เธอพว้าพวัง แต่ไม่ควรจะให้เปนการปรกาศ ให้เปนแวะเยี่ยมคือขึ้นไปมีคนประชุมรับพร้อมกันแล้วสปิชอไรก็กลับเท่านั้น เหนเปนเข้าทีนักหนา เปนเราไปแลกเอาคืนมาได้ก็รีบแวะไปทีเดียว ฝรั่งเสศจะเหนเปนดิมอนสเตรชันอย่างไรก็ไม่ได้ เพราะเปนการแลกเปลี่ยนกันโดยดี เมื่อคิดเพลีนไปถึงต้องแวะเกาะกรดาดเก็บหอยแลลูกกรบวย จรูญยังขอให้ส่งฝากมาให้ถึงปาริศให้ได้ หนังสือฉบับนี้คงจะไม่เปนปรโยชน์อันใด นอกจากเปนอดิตนิทาน เพราะกว่าจะไปถึงก็คงเปนเวลาที่จะต้องทำอย่างไรเสียแล้ว

ความกำเริบต่อนั้นไม่ได้เกิดขึ้นจากตันหาราคาอไรเลย แต่ฉันได้รับความลำบากทรมาณกายเหลือทนมานานแล้ว ต้องอยู่กับพวก.........................ต่าง ๆ ที่ไม่มีน้ำใจเลย เมื่อคืนนี้ปวดขาไม่หลับยังรุ่ง อ้ายฟ้อนจะกดให้ก็ไม่ได้ พระชนีเสวยอายุ วานซืนนี้ถึงดุ๊กต้องช่วยนวดจึงนอนหลับ การที่มาครั้งนี้ดูยัง​คงได้สำรับกันแท้แต่ดุ๊กคนเดิยว มีปรโยชนแก่ฉันยิ่งนัก คนชั้นหนุ่มก็หม่อมนเรนทเปนหลักหลายมั่นคงมีความคิด นอกนั้นจะเอาเปนสารอไรไม่ได้นัก เปนแต่ปรดับพระเกียรติยศฤๅได้บ้างบางอย่าง ที่.........................กวนใจมากกว่า ฉันเหนว่าเปนการพ้นวิไสยที่คนต่างชั้นต่างอายุจะเปนเพื่อนเที่ยวด้วยกันได้ ลงปลายเปนการคอมอิปสิชั่น คราวนี้ไม่ใช่เปอเฟก จนแยกหมู่เปนน้อยคนเข้าก็ยิ่งเหี่ยวมากขึ้น เช่นชายอุรพงษ์ก็ไถลไป จับตัวไม่ติด บางวันนั่งซึม ๆ คิดถึงลูกหญิงกลาง หญิงน้อย จนใจรอญๆ เพราะเคยนั่งพูดกันอยู่เปนนิตมากกว่าเจ้าจอม ความคิดนั้นคือรำคาญเรื่องอาการเจ็บของหญิงกลาง ทราบว่าซุดโซมมาก อย่างไร ๆ คงจะต้องพาเที่ยวจึงจะหายได้ หญิงเล็กก็ต้องการเที่ยวปลายไข้ ถ้าไปถึงใหม่ๆ จะไปเที่ยวฉันก็เบื่อเหลือทน ฟังที่แม่เล็กเล่าเรื่องไปเที่ยวให้บังเกิดความเหม็นเบื่อเหลือที่จะเหม็นเพราะเที่ยวที่นี่เสียมากนักแล้ว ถ้าจะเที่ยวก็มีแต่ความจำเปนที่จะรักษาร่างกายคนที่ต้องกักขังอยู่เท่านั้น ถ้าหากว่าให้ลงเรือมหาจักรกรีมารับที่ปินังจะได้ปรโยชน์ทั้งส่วนเปลี่ยนอากาศแลได้พบกันเรวขึ้น ฉันได้นวดพร้อมกับได้กินกับเข้าไทย บางทีร่างกายที่กลับโทรมไปแล้วนี้ จะฟื้นทันก่อนถึงบางกอก แต่มีการที่น่าจะขัดข้อง ถ้าเปน......................... จะต้องมีการออฟิเชียลอไรในสิงคโปรแลปินังเพราะคงจะเปนเรื่องที่ต้องบอกให้ทูตอังกฤษรู้ แต่ถ้าไม่เสด็จดูก็จะเปนการเสียพระเกิยรติยศว่าเลวฤๅโปรดน้อยกว่า​คนอื่นไป ถ้ามีคนเจ็บแค้นไปแหย่ฝรั่งให้ด่าว่าอไรก็จะเปนไปได้ เพราะฉนั้นจึงเปนการท้อใจ ได้แต่เพียงอาหารกินนับว่าเปนบุญลาภก็เอาเถิด

ถ้าหากว่ามีผู้หญิงมาแล้ว ไม่เหนใครจะเปนที่วางใจได้เท่าเธอ ถ้าเธอมาพบฉันที่ปินังจะได้ปรโยชน์ในราชการเมืองไทรด้วย กะวันออกจากกรุงเทพ ไม่แวะสิงคโปร ให้ไปถึงปินังก่อนฉันถึงเพียงวันเดิยว ฤๅในวันนั้นซึ่งคเณว่าจะเปนวันที่ ๔ พฤษจิกายน อยู่ปินังจนวันที่ ๖ ก็ทัน ถึงสิงคโปรอยุดแต่พอเยี่ยมตอบกันแล้วข้ามฟากไปตราษ ขึ้นเวลาเดิยว จันทบุรี ขึ้นเวลาเดิยว ในรยะนั้นถ้ามีวันพอเธอจะลงเรือมกุฏฤๅลำใดลำหนึ่งล่วงน่าเข้าไปบางกอกก่อนก็ได้ ถ้าเช่นนั้นจะมีความยินดีที่ได้พบกันเปนที่สุด

แต่ถ้าการจะเกิดเปนไม่งามไม่ดีฉันก็ไม่เดือดร้อนอันใด ขอแต่อย่าให้ต้องคาบลูกคาบดอก......................... ซึ่งจะทำให้กลับมีอันตรายแก่ชีวิตฉันยิ่งขึ้นไปอีก ขอไปเท่าที่มานี้จนถึงบางกอก จะให้ใครมารับที่ตราศแลที่จันทบุรีก็ตาม ขออย่าให้คิดว่าฉันจะมีความขุ่นหมองว่าไม่ได้ดังใจเลย เพราะแปลนถึงบ้านทำสำเหร็จแล้ว นี่คิดไปตามทางที่น่าคิด ถ้าสำเหร็จไม่มีที่เสียก็เปนอติเรกลาภเท่านั้น

เวลานี้ไม่สู้สบายโซมมาตั้งแต่อดที่ฮอมเบรอกไม่ฟื้นเต็มที่ได้เช่นแต่ก่อนแต่ดีกว่าเมื่อแรกมาเท่านั้น คิดถึงเหลือที่จะคิดถึงแล้วไม่มีใครจะได้ดังใจเหมือนเธอ

จุฬาลงกรณ์ ปร.